Dodatek za godziny nocne 2019

W niektórych zawodach czas pracy niemal zawsze obejmuje godziny nocne. Wiedzą o tym między innymi pracownicy branży transportowej, których praca często zaczyna się o zmierzchu, a kończy o świecie. Polskie prawo przewiduje specjalne wynagrodzenie za wykonywanie obowiązków służbowych nocą. Mowa o tak zwanym dodatku za godziny nocne. 

Dodatek za godziny nocne – co to jest?

Ustawodawca, obmyślając przepisy dotyczące wynagrodzenia pracowniczego, wziął pod uwagę fakt, iż w niektórych zawodach czas pracy niemal zawsze obejmuje godziny nocne. Precyzując, mowa o zakresie godzinowym między 21:00 a 7:00 dnia kolejnego. 

Niektóre branże, na przykład transport, nie mogłyby w pełni się rozwinąć, gdyby nie praca w godzinach nocnych. Na szczęście polskie prawo stanowi, iż każdy pracodawca ma możliwość samodzielnego określenia godzin początku i końca czasu pracy. Choć większość zatrudnionych pracuje od 7:00 do 15:00 lub od 8:00 do 16:00, istnieją zawody, gdzie tego typu sztywne reguły nie mogłyby się sprawdzić. 

Jeśli pracodawca chce wprowadzić nocny tryb pracy, musi liczyć się z faktem, iż za czas wykonywania obowiązków służbowych porą nocną pracownikowi przysługuje dodatek do wynagrodzenia. Wysokość dodatku jest dokładnie sprecyzowana przez polskie prawo pracy – możliwość samodzielnego jej modyfikowania dotyczy jedynie zmiany stawki na korzyść pracownika (czyli na kwotę wyższą, niż wskazują przepisy). 

Dodatek nocny a dodatek za nadgodziny

Jak ustaliliśmy już we wcześniejszej części artykułu, wszyscy ci, którzy podjęli się pracy w godzinach nocnych, mogą liczyć na wypłatę dodatku za pracę nocą. Reguła ta dotyczy w pierwszej kolejności osób, które ze względu na specyfikę pracy czy też branży wykonują swe obowiązki zawodowe w godzinach nocnych. Przykładem tego typu zawodu jest kierowca dostawczy zatrudniony w firmie transportowej na podstawie umowy o pracę. 

Warto jednak zauważyć, iż praca w godzinach nocnych nie zawsze jest zgodna ze standardowymi wytycznymi w danym zakładzie pracy. Czasami pracownicy poproszeni są o zostanie do późna, a nawet na całą noc, mimo tego, że ich standardowy czas pracy kończył się przykładowo o 15:00 czy 18:00. Przykładem może być branża handlowa i fakt przeprowadzania cyklicznych inwentaryzacji nocnych. Jak w takim razie wygląda kwestia rozliczania nadgodzin?

Po pierwsze należy podkreślić, iż dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych oraz dodatkowe wynagrodzenie za pracę w porze nocnej są od siebie niezależne. Oznacza to, że premia za nadgodziny nie może zastąpić premii za godziny nocne – i na odwrót. Jeśli więc pracownik standardowo pracuje w ciągu dnia i wyjątkowo został poproszony o pozostanie na noc, należy mu wypłacić podwójny dodatek: z racji przepracowywania nadgodzin i z racji pracy w porze nocnej. 

Wysokość dodatku za godziny nocne 2019

Jak czytamy w Kodeksie pracy:

Z powyższej podstawy wynika, iż za każdą godzinę pracy w porze nocnej, czyli między godziną 21:00 a 7:00, pracownikowi należy się specjalny dodatek do standardowej pensji w wysokości 20% stawki godzinowej zgodnej z minimalnym wynagrodzeniem. Ponadto w przypadku, gdy praca nocna jest równoznaczna z pracą w nadgodzinach, ustawodawca przewidział dodatkową premię:

Nie uwzględniając dodatku z tytułu przepracowania nadgodzin nocnych (jego wyliczenie jest bardzo proste – dodatek wynosi 100% naszej „godzinówki”), należy wskazać wysokość samego dodatku za prace w godzinach nocnych. Wysokość ta jest stała i niezależna od tego, jaką mamy stawkę godzinową, albowiem ustala się ją na podstawie minimalnego wynagrodzenia za pracę. 

Praca nocna a wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy

Ku zadowoleniu wielu pracowników, których standardowy wymiar pracy mieści się w godzinach nocnych, wypłata dodatku za pracę w nocy rodzi obowiązek uwzględnienia owej premii w wynagrodzeniu urlopowym (w tym również w ekwiwalencie za niewykorzystany urlop wypoczynkowy). Oznacza to mniej więcej tyle, że podczas ustalania wynagrodzenia za czas przebywania na wakacjach, jako podstawa wyliczeń posłuży stawka rzeczywista, uwzględniająca wypłatę dodatków z tytułu pracy nocnej, a nie stawka teoretyczna podana na umowie o pracę. 

Tego typu zapis prawny ma na celu zapewnienie pracownikowi sprawiedliwego wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego – czyli takiego, jakie będzie odpowiadało jego rzeczywistym zarobkom, a nie standardowej kwocie podanej w treści umowy o pracę. Zasada obliczania wynagrodzenia urlopowego brzmi następująco: w rachunkach należy uwzględnić wszystkie zmienne składniki wynagrodzenia przysługujące za okres nie dłuższy niż miesiąc. 

Zmienne składniki wynagrodzenia, w tym dodatek za godziny nocne, jaki został wypłacony pracownikowu, należy uwzględnić w wynagrodzeniu urlopowym w następujący sposób:

1. obliczamy łączną wysokość dodatku za godziny nocne, który został wypłacony pracownikowi w okresie trzech miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu;
2. wyliczoną sumę dzielimy przez liczbę przepracowanych godzin nocnych w tym samym czasie (okres 3 miesięcy kalendarzowych);
3. otrzymaną w ten sposób stawkę dodatku za każdą godzinę nocną przepracowaną w ostatnich miesiącach mnożymy przez liczbę godzin urlopu wypoczynkowego, jakie zostały przepracowane w danym miesiącu.