Fundusz Emerytur Pomostowych

Polski ustawodawca zadbał o to, by obywatele Rzeczypospolitej pracujący w szczególnych i niebezpiecznych warunkach mogli przejść na wcześniejszą emeryturę. W tym celu powołano do życia Fundusz Emerytur Pomostowych, z którego finansowane są wypłaty świadczeń na rzecz uprzywilejowanego grona odbiorców. W dzisiejszym artykule wskażemy wszystkie najważniejsze informacje dotyczące tego państwowego funduszu. 

Spis treści

1. Fundusz Emerytur Pomostowych – co to jest?
2. Kto opłaca Fundusz?
3. Za kogo opłacane są składki?
4. Jak obliczyć podstawę wymiaru składek?
5. Podstawa prawna.
6. Podsumowanie.

Fundusz Emerytur Pomostowych – co to jest?

Fundusz Emerytur Pomostowych jest państwowym funduszem celowym, jaki powołany został w celu finansowania wypłat emerytur pomostowych. Mowa oczywiście o tak zwanych „wcześniejszych emeryturach”, a więc świadczeniach pieniężnych wypłacanych na rzecz określonej grupy odbiorców, który co prawda nie osiągnęli ustawowego wieku emerytalnego, lecz mimo tego zostali uprawnieni do otrzymania finansowania. Warto w tym miejscu przypomnieć, iż wiek emerytalny obecnie wynosi:

• 60 lat w przypadku kobiet, 
• 65 lat w przypadku mężczyzn. 

Emerytury pomostowe w Polsce są przyznawane przede wszystkim górnikom, rolnikom, kolejarzom, nauczycielom, pracownikom Służby Celnej, mundurowym, ratownikom górskim, sędziom i prokuratorom, a także Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej. W większości przypadków osoby te muszą jednak wykazać się odpowiednim stażem pracy oraz wiekiem (oczywiście niższym niż ustawowo wskazany wiek emerytalny). 

Warto także dodać, iż czynnikiem uprawniającym do otrzymania emerytury pomostowej jest fakt odbycia pracy w warunkach specjalnych. Są to przede wszystkim pracownicy z branży hutniczej, piloci statków powietrznych oraz osoby zatrudnione w morskich portach handlowych i przedsiębiorstwach im pomocniczych. Wszyscy wyżej wymienieni obywatele Polski mogą liczyć na przyznanie wcześniejszej emerytury z Funduszu Emerytur Pomostowych. W dalszej części  artykułu wyjaśniamy, w jaki sposób fundusz ten jest zasilany. 

Kto opłaca Fundusz?

Środki zgromadzone na Funduszu Emerytur Pomostowych nie biorą się oczywiście z nikąd. Pieniądze napływają do wspólnego portfela bezpośrednio od pracodawców, którzy z racji zatrudnienia osób upoważnionych do pobierania emerytur pomostowych zobowiązani są do opłacania specjalnych składek. Obowiązek ten wynika z polskiego ustawodawstwa, a dokładniej z Ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (Dz.U. 2008 nr 237 poz. 1656).

Składki na Fundusz Emerytur Pomostowych należy opłacać za okres liczony od dnia zatrudnienia pracownika na stanowisku, na którym wykonywana jest praca uprawniająca do wypłaty wcześniejszej emerytury, aż do dnia ustania lub rozwiązania zatrudnienia na tym stanowisku. Warto w tym miejscu zaznaczyć, iż pracodawca nie powinien był opłacać składek za okres przed 1 stycznia 2010 roku – nawet jeśli zatrudniał wówczas pracownika w specjalnych warunkach uprawniających do pobierania emerytury pomostowej. Regułę tę wskazał ustawodawca. 

Wysokość składki Fundusz Emerytur Pomostowych jest jednakowa dla wszystkich i wynosi 1,5% podstawy jej wymiaru (w dalszej części artykułu wskazujemy, jak wyliczyć ową podstawę). Należność opłaca pracodawca poprzez przelew na rachunek wskazany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Transakcja powinna być dokonana nie później, niż do 5. dnia następnego miesiąca, jeżeli pracodawca jest jednostką budżetową lub samorządowym zakładem budżetowym. W przypadku pracodawców spoza tych branż czas na przelew mija z 15. dniem następnego miesiąca.

---

Sprawdź, ile wynosi średnia emerytura w 2019 roku: https://www.zadluzenia.com/srednia-emerytura-polska/ 

Za kogo opłacane są składki?

Jak wskazaliśmy już na wstępie artykułu, pracodawca jest zobowiązany do opłacania składek na Fundusz Emerytur Pomostowych za każdego pracownika, który jest upoważniony do otrzymania wcześniejszej emerytury. Co istotne, chodzi jedynie o pracowników urodzonych po 31 grudnia 1948 roku. Składka powinna być uiszczona w pełnej wysokości (1,5% podstawy wymiaru składki) niezależnie od tego, jaki wymiar pracy wykonywał pracownik. 

Szczegółowy wykaz stanowisk, których pracownicy uprawnieni są pobierania emerytur pomostowych, został opracowany i udostępniony wraz treścią ustawy o emeryturach pomostowych z 2008 roku. Chodzi oczywiście o załączniki 1 i 2 do tegoż aktu prawnego. 

Załącznik pierwszy zawiera wykaz prac w szczególnych warunkach. Wymienionych stanowisk jest aż czterdzieści, a są to między innymi: prace bezpośrednio przy obróbce mechanicznej węgla i rud metali, prace pod ziemią bezpośrednio przy drążeniu tuneli w górotworze, prace przy ręcznym kuciu w kuźniach czy prace garbarskie przy obróbce mokrych skór. Oprócz tego ustawodawca uwzględnił prace rybaków morskich czy osób zatrudnionych na statkach żeglugi morskiej i platformach wiertniczych. 

Załącznik drugi do ustawy zawiera z kolei wykaz prac o szczególnym charakterze. W tym spisie przedstawiono 24 uprawnione stanowiska, w tym między innymi: prace pilotów i instruktorów statków powietrznych, prace funkcjonariuszy straży ochrony kolei, prace operatorów reaktorów jądrowych czy prace członków zawodowych ekip ratownictwa i zespołów ratownictwa medycznego. Ponadto ustawodawca uczynił uprzywilejowanymi nauczycieli, wychowawców i pedagogów, a co równie istotne – kierowców pojazdami transportu publicznego.

Jak obliczyć podstawę wymiaru składek?

Podstawa wymiaru składek na Fundusz Emerytur Pomostowych jest taka sama, jak w przypadku ubezpieczenia emerytalnego i rentowego. Oznacza to, iż za podstawę tę rozumie się przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych. Stąd właśnie składki na Fundusz Emerytur Pomostowych powinny być opłacane przede wszystkim od wynagrodzenia zasadniczego, a także od wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, wszelkich dodatków, nagród czy ekwiwalentów za niewykorzystany urlop wypoczynkowy.

Oczywiście wysokość składek wylicza się od przychodu wypłaconego na postawie umowy o pracę. Jak wynika jednak z polskiego ustawodawstwa, jeśli pracodawca zawrze z danym pracownikiem uprawnionym do pobierania emerytury pomostowej dodatkową umowę agencyjną lub cywilnoprawną, składkę na Fundusz powinien on opłacić również od przychodu wypłaconego z tytułu tej drugiej umowy.  Co istotne, nie będzie w tym przypadku miało znaczenia to, znaczenia czy w ramach tej drugiej umowy (agencyjnej lub cywilnoprawnej) pracownik wykonuje pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Składka będzie się należeć i tak. 

Na koniec warto jeszcze zaznaczyć, iż w podstawie wymiaru składki na Fundusz Emerytur Pomostowych nie uwzględnia się kwot takich jak:

• wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy, 
• świadczenia wypłacane w razie choroby i macierzyństwa,
• dodatki wyłączone z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (przykładowo: nagrody jubileuszowe, odprawy, odszkodowania, rekompensaty czy zapomogi losowe).

 

Podstawa prawna

Aktem prawnym, na mocy którego „wcześniejsze emerytury” wypłacane są z Funduszu Emerytur Pomostowych, jest ustawa z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych. Dokument ten wszedł w życie wraz z początkiem 2009 roku, a od tamtego czasu był wielokrotnie nowelizowany i ujednolicany. Jego obowiązującą treść znaleźć można w Dzienniku Ustaw nr 237 na rok 2008, pod pozycją 1656. 

§

PODSTAWA PRAWNA

Tworzy się Fundusz Emerytur Pomostowych, zwany dalej „FEP”, który jest państwowym funduszem celowym powołanym w celu finansowania emerytur pomostowych. (art. 29. 1.)

 

Ze środków zgromadzonych w FEP są finansowane:
1) wypłaty emerytur pomostowych;
2) odsetki za nieterminowe wypłaty emerytur pomostowych;
3) odpis stanowiący przychód Zakładu. (art. 32. 1.)

 

Składki na FEP opłaca się za pracownika, który spełnia łącznie następujące warunki:
1) urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;
2) wykonuje prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze […]. (art. 35. 1.)

 

Stopa składki na FEP wynosi 1,5% podstawy wymiaru. Podstawę wymiaru składki na FEP stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe […]. Składka na FEP jest finansowana w całości przez płatnika składek. (art. 36.)

---

Ustawa z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych

Warto w tym miejscu zaznaczyć także, iż przytoczona powyżej ustawa została uzupełniona o dwa załączniki, szczegółowo określające listę stanowisk, których pracownicy mogą liczyć na przyznanie wcześniejszej emerytury z Funduszu Emerytur Pomostowych. Pierwszy z nich to wykaz prac w szczególnych warunkach, natomiast drugi – wykaz prac o szczególnym charakterze. 

Podsumowanie

Fundusz Emerytur Pomostowych – najważniejsze informacje

1. Fundusz Emerytur Pomostowych jest państwowym funduszem celowym, jaki powołany został w celu finansowania wypłat emerytur pomostowych.
2. Państwowy Fundusz finansuje wypłatę tak zwanych „wcześniejszych emerytur”, a więc świadczeń pieniężnych wypłacanych na rzecz określonej grupy odbiorców, który co prawda nie osiągnęli ustawowego wieku emerytalnego, lecz mimo tego zostali uprawnieni do otrzymania finansowania.
3. Emerytury pomostowe w Polsce są przyznawane przede wszystkim górnikom, rolnikom, kolejarzom, nauczycielom, pracownikom Służby Celnej, mundurowym, ratownikom górskim, sędziom i prokuratorom, a także Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej.
4. Czynnikiem uprawniającym do otrzymania emerytury pomostowej jest fakt odbycia pracy w warunkach specjalnych. Ustawodawca jasno określił listę tego typu stanowisk w załączniku 1 i 2 do ustawy o emeryturach pomostowych.
5. Środki zgromadzone na Funduszu Emerytur Pomostowych napływają bezpośrednio od pracodawców, którzy z racji zatrudnienia osób upoważnionych do pobierania emerytur pomostowych zobowiązani są do opłacania specjalnych składek
6. Składki na Fundusz Emerytur Pomostowych należy opłacać za okres liczony od dnia zatrudnienia pracownika na stanowisku, na którym wykonywana jest praca uprawniająca do wypłaty wcześniejszej emerytury, aż do dnia ustania lub rozwiązania zatrudnienia na tym stanowisku.
7. Wysokość składki Fundusz Emerytur Pomostowych jest jednakowa dla wszystkich i wynosi 1,5% podstawy jej wymiaru.
8. Podstawa wymiaru składek na Fundusz Emerytur Pomostowych jest taka sama, jak w przypadku ubezpieczenia emerytalnego i rentowego. Składki powinny być opłacane od wynagrodzenia zasadniczego, a także od wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, wszelkich dodatków, nagród czy ekwiwalentów za niewykorzystany urlop wypoczynkowy.
9. W podstawie wymiaru składki na Fundusz Emerytur Pomostowych nie uwzględnia się kwot takich jak wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy czy świadczenia wypłacane w razie choroby i macierzyństwa.
10. Składki opłaca się jedynie za pracowników urodzonych po 31 grudnia 1948 roku.

---

Źródła:
http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20082371656/U/D20081656Lj.pdf
https://www.zus.pl/firmy/rozliczenia-z-zus/skladki-na-ubezpieczenia/fep