Okres wypowiedzenia – poradnik

Czy wszyscy pracujący Polacy mają prawo zerwać umowę z pracodawcą? Czy przywilej ten dotyczy także umów zlecenia i umów o dzieło? I jaki okres wypowiedzenia przysługuje wykonawcom każdej z obowiązujących form zatrudnienia? Na te i na wiele innych pytań odpowiedź znajdziecie w naszym dzisiejszym artykule.

Okres wypowiedzenia to czas, jaki należy zachować, wypowiadając (zrywając) umowę z pracodawcą. Okres ten ma z założenia chronić obie strony umowy. Po pierwsze – chroni pracownika, gwarantując mu czas na znalezienie nowego źródła utrzymania. Po drugie – umożliwia znalezienie nowego pracownika przez pracodawcę, chroniąc ciągłość pracy i stabilizację wewnątrz placówki.

Okres wypowiedzenia to obustronny przywilej, jakiego nie można się pozbyć w przypadku zawarcia umowy o pracę. Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy okres wypowiedzenia może wynosić 3 dni, tydzień, kilka tygodni, miesiąc lub kilka miesięcy. Wszystko to w zależności od szczegółów zatrudnienia, a przede wszystkim – od czasu bycia zatrudnionym u danego pracodawcy.

Warto jednak dodać, iż nie wszyscy Polacy zarabiają dzięki umowie o pracę. Wielu nawiązało stosunek z pracodawcą na mocy umowy cywilnoprawnej – zlecenia lub umowy o dzieło. Czy w przypadku takich form zatrudnienia prawo także przewiduje możliwość wypowiedzenia umowy? Sprawdziliśmy najważniejsze informacje w tej sprawie. 

Okres wypowiedzenia – umowa o pracę

Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy okres wypowiedzenia wśród osób zatrudnionych na umowie o pracę może wynosić 3 dni, tydzień, kilka tygodni, miesiąc lub kilka miesięcy. Wszystko to w zależności od szczegółów zatrudnienia, a przede wszystkim – od czasu bycia zatrudnionym u danego pracodawcy.

1. Okres wypowiedzenia liczony w dniach – a więc 3 dni wypowiedzeniowe – liczony jest jedynie w oparciu o dni robocze. Co ważne, owe dni robocze obowiązują od poniedziałku do soboty włącznie (jedynie niedziele, święta oraz dni ustawowo wole od pracy nie są dniami roboczymi). Co więcej, dzień złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu nie jest wliczany do owego 3-dniowego okresu wypowiedzenia.

2. Okres wypowiedzenia wyrażony w tygodniu lub tygodniach zawsze liczony jest od najbliższej niedzieli (następującej po dniu złożenia wypowiedzenia) i trwa zawsze do soboty. Oczywiście przypadku liczenia okresu wypowiedzenia trwającego tydzień lub kilka tygodni nie pomijamy niedziel czy też dni świątecznych.

3.  Okres wypowiedzenia wyrażony w miesiącu lub miesiącach zawsze liczony jest w pełnych miesiącach kalendarzowych – od pierwszego do ostatniego dnia miesiąca kalendarzowego. Niezależnie od tego, w którym dniu danego miesiąca kalendarzowego złożone zostało wypowiedzenie, bieg wypowiedzenia wyrażonego w miesiącu lub miesiącach rozpoczyna się wraz z pierwszym dniem następnego, pełnego miesiąca kalendarzowego.

Umowa na czas nieokreślony

Okres wypowiedzenia umowy o pracę, jaka zawarta została między stronami na czas nieokreślony, uzależniony jest od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy. Im dłużej pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy i na danej umowie, tym dłuższy czas wypowiedzenia będzie mu przysługiwał.

Pracownikowi zatrudnionemu na umowie o pracę na czas nieokreślony przysługują odpowiednio:

1. 2 tygodnie okresu wypowiedzenia (jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy);
2. 1 miesiąc okresu wypowiedzenia (jeżeli pracownik był zatrudniony od 6 miesięcy do 3 lat);
3. 3 miesiące okresu wypowiedzenia (jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata).

Warto pamiętać, iż tygodnie wypowiedzenia liczy się od najbliższej niedzieli do kolejnej soboty. Miesiące natomiast – od 1. dnia kolejnego, pełnego miesiąca kalendarzowego, do ostatniego dnia tegoż miesiąca. 

Umowa na czas nieokreślony

W przypadku umowy o pracę na czas określony (na przykład na 6 miesięcy, na rok, na 5 lat, itp.)  obowiązują te same kryteria przyznawania okresu wypowiedzenia, co w przypadku umowy na czas nieokreślony. Niezmienna pozostaje więc i zasada: im dłużej pracownik był zatrudniony, tym dłuższy przysługuje mu czas wypowiedzenia umowy.

Pracownikowi zatrudnionemu na umowie o pracę na czas określony przysługują odpowiednio:

1. 2 tygodnie okresu wypowiedzenia (jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy);
2. 1 miesiąc okresu wypowiedzenia (jeżeli pracownik był zatrudniony od 6 miesięcy do 3 lat);
3. 3 miesiące okresu wypowiedzenia (jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata).

Umowa na okres próbny

Nie każdy pracownik może liczyć na to, iż od razu przyznana mu zostanie umowa o prace na czas nieokreślony. Większość placówek proponuje świeżo zatrudnionym pracownikom umowy na czas próbny. Jednak i w takim przypadku pracownik ma prawo do złożenia wypowiedzenia. Im dłuższy był „czas próbny”, tym więcej dni wypowiedzeniowych przysługuje.

Okres wypowiedzenia w przypadku umowy o pracę zawartej na okres próbny wynosi:

1. 3 dni robocze (liczone od poniedziałku do soboty włącznie) – jeżeli okres, na jaki zawarto umowę na czas próbny, nie przekracza 2 tygodni;
2. 1 tydzień – jeżeli okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie, lecz krótszy niż 3 miesiące;
3. 2 tygodnie – jeżeli okres próbny wynosi 3 miesiące.

Warto w tym miejscu przypomnieć, iż tygodniowy lub 2-tygodniowy okres wypowiedzenia liczony jest od najbliższej niedzieli do odpowiednio: kolejnej lub jeszcze następnej soboty włącznie. 

Umowa zlecenia

Według obecnie obowiązujących przepisów prawnych umowę zlecenia może wypowiedzieć (rozwiązać) każda ze stron w dowolnym czasie. Przywilej ten jest niezbywalny i niepodważalny jakimikolwiek zapisami konkretnej umowy zlecenia. Co więcej, umowa zlecenie opiera się na zasadzie wzajemnego zaufania stron – dzięki temu ową umowę można wypowiedzieć ze skutkiem natychmiastowym.

W przypadku wypowiedzenia (niezależnie od strony zerwania umowy) Zleceniodawca powinien zwrócić Zleceniobiorcy uzasadnione wydatki oraz uiścić część ustalonego wynagrodzenia. Czasami bezzasadne zerwanie zlecenia może skutkować nawet żądaniem odszkodowania  Zleceniobiorca natomiast powinien rozliczyć się z otrzymanych zaliczek. 

Jeśli Zleceniobiorca zerwał umowę niespodziewanie i bez zasadnego powodu, narażając drugą stronę umowy na szkody, powinien on naprawić owe starty lub zwrócić ich ustaloną równowartość. Warto w tym miejscu dodać, iż za ważne powody uprawniające do zerwania umowy bez konsekwencji uważa się między innymi:

• chorobę strony wypowiadającej, 
• zmianę miejsca zamieszkania, 
• zmianę sytuacji życiowej,
• utratę zaufania do kontrahenta (w tym – Zleceniodawcy).

 

 

Uwaga!

Jeżeli więc strony nie ograniczyły pisemnie prawa do rozwiązania zlecenia jedynie do ważnych powodów, to nie ma konieczności, by w chwili składania wypowiedzenia wskazywać powód zerwania umowy. Z drugiej jednak strony – w umowie można też zastrzec karę umowną na wypadek wypowiedzenia umowy zlecenia bez ważnych powodów.

 

 

Umowa o dzieło

Rozwiązanie umowy o dzieło może nastąpić za porozumiem stron (gdy zarówno Zamawiający, jak i Wykonawca dzieła zgodzą się co do zerwania umowy).  Ponadto istnieje kilka ustawowo wskazanych przypadków, gdy możliwe jest zerwanie umowy bez porozumienia stron. Kodeks cywilny wymienia następujące:

Zerwanie umowy o dzieło bez porozumienia stron | Najważniejsze przesłanki

1. Zamawiający ma prawo zrezygnować ze współpracy z Wykonawcą dzieła pomimo braku zarzutów co do jego działalności. Odstępując od umowy, musi on jednak uregulować ustalone wcześniej wynagrodzenie.
2. Przez opóźnienia w wykonywaniu zamówionego dzieła – o ile prawdopodobieństwo niewyrobienia się z pracami jest spore. Tego typu wypowiedzienie nie wymaga wcześniejszego ponaglania wykonawcy. Co ważne, Zamawiający powinien zwrócić Wykonawcy wynagrodzenie za świadczenia już spełnione (tzw. częściowa zapłata).
3. Gdy wykonanie dzieła grozi Wykonawcy rażącą stratą – o czym niestety zdecydować może jedynie sąd.
4. Po odebraniu ukończonego dzieła – z powodu wady wykrytej w momencie odbioru dzieła lub po fakcie i braku czasu na ich usunięcie.
5. Wskutek niezdolności do pracy lub śmierci przyjmującego zamówienie.

 

Uwaga!

Zamawiający dzieło nie powinien pochopnie reagować na pierwsze uchybienia Wykonawców, natychmiastowo zrywając umowę. Kodeks przewiduje bowiem prawo do „drugiej szansy” ze strony Zamawiającego. Gdy mimo tego zapisu Zamawiający wypowie umowę Wykonawcy, powinien się liczyć z możliwością złożenia przeciw niemu zarzutu bezzasadności natychmiastowego rozwiązania umowy.