Umowa przedwstępna z kandydatem do pracy – poradnik

Znalazłeś atrakcyjniejszą ofertę pracy, ale z obecnym pracodawcą wiąże Cię długi okres wypowiedzenia? W takiej sytuacji korzystnym wyjściem może okazać się zawarcie z nowym szefem wiążącej umowy przedwstępnej o pracę. Jak działa tego typu umowa? Jakie dane powinna zawierać?

Co to jest umowa przedwstępna o pracę?

Umowa przedwstępna z kandydatem do pracy jest formą umowy cywilnoprawnej, jaką zawierają między sobą pracodawca i przyszły pracownik. Na mocy tegoż dokumentu strony zobowiązują się do tego, iż w wyznaczonym czasie zawarty zostanie między nimi stosunek prawny o warunkach wskazanych w treści umowy przedwstępnej. Mowa przede wszystkim o wymiarze pracy, wysokości wynagrodzenia, obowiązkach pracownika czy o miejscu i godzinach wykonywana przez niego pracy.

Choć instytucja umowy przedwstępnej z kandydatem do pracy nie została uregulowana w Kodeksie pracy, możliwość jej zawierania wynika wprost z treści art. 300. tegoż kodeksu. W akcie prawnym czytamy, iż w sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy istnieje możliwość skorzystania z przepisów Kodeksu cywilnego (o ile nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy). A to właśnie Kodeks cywilny opisuje instytucję umowy przedwstępnej i warunków jej zawarcia.

Mówiąc najprościej, jak to możliwe, umowa przedwstępna z kandydatem do pracy jest zobowiązaniem pracodawcy do tego, iż przyjmie on do pracy daną osobę. Co równie ważne, umowa działa także w drugą stronę – konsument zawierający umowę przedwstępną z pracodawcą zobowiązany jest do tego, by podjąć się określonej w dokumencie pracy. A ponieważ umowa przedwstępna o pracę jest umową regulowaną przez Kodeks cywilny, strona uchylająca się od wykonania postanowień umowy powinna liczyć się z realnymi i prawnymi konsekwencjami.

Sprawdź, ile wynosić będzie płaca minimalna w 2020 roku.

Jakie dane powinna zawierać umowa przedwstępna?

Aby umowa przedwstępna o pracę mogła być uznana za wiążącą, powinna ona zawierać wszystkie najważniejsze postanowienia właściwej umowy o pracę, jaka ma być zawarta w przyszłości. Powinność ta wynika wprost z treści Kodeksu cywilnego, w którym czytamy:

W przypadku umowy o pracę za najważniejsze elementy umowy właściwej (przyrzeczonej) należy rozumieć przede wszystkim:

• dane obu stron umowy (pracodawcy i przyszłego pracownika),
• miejsce i czas wykonywania obowiązków,
• wymiar pracy (część etatu wyrażona ułamkowo),
• wysokość wynagrodzenia za pracę (netto i brutto),
• stanowisko, na jakie kandydat zostanie przyjęty,
• termin zawarcia umowy przyrzeczonej.

Mając na uwadze interesy zarówno pracodawcy, jak i przyszłego pracownika, warto także, aby w treści umowy przedwstępnej znalazła się także informacja o konsekwencjach niedotrzymania obietnicy zawarcia umowy przyrzeczonej. Mowa między innymi o wysokości zadośćuczynienia bądź odszkodowania w razie złamania warunków umowy lub jej ostatecznego niepodpisania. W przypadku braku wskazania odpowiednich wysokości zastosowanie będą miały przepisy prawa cywilnego.

Umowa przedwstępna a umowa na okres próbny

Na przekór temu, co uważa wielu z nas, umowa przedwstępna nie jest tym samym, co umowa na okres próbny. Pierwsza z nich jest umową cywilnoprawną, a więc regulowaną wyłącznie przez zapisy Kodeksu cywilnego. Druga umowa, a więc umowa o pracę na okres próbny, wynika z Kodeksu pracy. Co jeszcze różni obie umowy?

Na mocy podpisanej umowy przedwstępnej kandydat nie podejmuje pracy, lecz jedynie zobowiązuje się do tego, iż w określonym czasie zawrze z pracodawcą umowę przyrzeczoną (właściwą umowę o pracę) i dopiero wtedy rozpocznie stosunek pracy. Za czas przebywania na umowie przedwstępnej kandydatowi nie należy się wynagrodzenie. Nie ma tez mowy o przywilejach pracowniczych czy ubezpieczeniu społecznym. Z pracodawcą nie łączy go nic, prócz przyrzeczenia, że w przyszłości podpisze z nim umowę o pracę i rozpocznie współpracę.

Natomiast umowa na okres próbny jest jedną z pełnoprawnych form umowy o pracę. Według przepisów tego typu umowa nie może trwać dłużej niż trzy miesiące – w tym czasie osoba, która podpisała umowę, nie jest jedynie kandydatem, lecz pełnoprawnym pracownikiem. Wykonuje ona obowiązki pracownicze, pobiera wynagrodzenie, korzysta z prawa do urlopu czy ubezpieczenia społecznego. 

Umowa o pracę na okres próbny jest zwykle oferowana nowo zatrudnianemu pracownikowi – na przykład takiemu, który wcześniej podpisał umowę przedwstępną (wówczas umowa na okres próbny jest właściwą, czyli przyrzeczoną umową). Celem zawarcia umowy na okres próbny jest to to, by zarówno pracodawca, jak i pracownik mogli sprawdzić, czy współpraca odpowiada ich oczekiwaniom i czy po okresie próbnym warto będzie podpisać umowę długoterminową (na czas określony lub nieokreślony).

Uchylenie od zawarcia umowy przyrzeczonej

Warto zaznaczyć, iż uchylanie się przez jedną ze stron umowy przedwstępnej od zawarcia umowy przyrzeczonej wiąże się z konkretnymi konsekwencjami prawnymi. Po pierwsze, uchylanie daje drugiej stronie umowy przedwstępnej prawo do żądania naprawienia szkody, jaką poniosła ona przez to, że liczyła na zawarcie umowy przyrzeczonej – jest to tak zwany słabszy skutek umowy przedwstępnej. Natomiast mocniejszy skutek umowy przedwstępnej polega na możliwości dochodzenia na drodze sądowej zawarcia umowy przyrzeczonej.

Co ważne, w ramach uprawnienia do odszkodowania strona pokrzywdzona, czyli ta, wobec której dokonano uchylenia od zawarcia umowy przyrzeczonej, może żądać naprawienia tylko tej szkody, której by nie poniosła, gdyby nie zawarła umowy przedwstępnej i nie liczyła na zawarcie przyrzeczonej umowy o pracę. Po spełnieniu tego warunku wypłacone zostanie odszkodowanie obejmujące straty, takie jak koszty zawarcia umowy czy wydatki związane z własnym świadczeniem. Z odszkodowania wyłączone są natomiast wszelkie nieuzyskane korzyści. 

Warto dodać, iż na mocy zapisów Kodeksu cywilnego pokrzywdzony kandydat do pracy, wobec którego uchylono się od zawarcia umowy przyrzeczonej, może żądać odszkodowania w wysokości nieprzekraczającej równowartości trzymiesięcznego wynagrodzenia za pracę na stanowisku przewidzianym w umowie przedwstępnej.