UOKiK ostrzega przed niebezpiecznymi w zapisami w aneksach umów kredytowych

Wakacje kredytowe miały być przysłowiową pomocną dłonią wyciągnięta przez banki w kierunku kredytobiorców. Niestety okazuje się, że wiele instytucji finansowych zechciało wykorzystać trudną sytuację związaną z epidemią koronawirusa w Polsce, dodając do aneksów umów nieuzasadnione zapisy działające na niekorzyść konsumentów. Prezes UOKiK wydał w tej sprawie oficjalne stanowisko. 

Urząd sprawdza zapisy aneksów 

Wakacje kredytowe to jedno z rozwiązań przewidzianych dla polskich konsumentów w ramach pakietu pomocowego na czas epidemii koronawirusa w Polsce. W czasie, gdy setki tysięcy Polek i Polaków straciło źródło utrzymania, banki mają możliwość zawieszenia spłaty kredytu, z więc zorganizowania tak zwanych wakacji kredytowych, odciążając tym samym finanse swych klientów. 

Chcąc zapewnić najwyższy standard usług rynku finansowe w Polsce, Prezes UOKiK Tomasz Chróstny wszczął postępowanie wyjaśniające, w którym sprawdził warunki, na jakich instytucje finansowe oferują kredytobiorcom odroczenia spłaty rat. Postępowanie było efektem nie tyle samodzielnej inicjatywy urzędu, co licznych skarg konsumenckich docierających do Urzędu  Ochrony Konkurencji i Konsumentów. 

– informował Tomasz Chróstny, Prezes UOKiK. Jaki jest efekt kontroli

Na co uważać w aneksach?

Tomasz Chróstny, Prezes UOKiK, wyjaśnił, na jakie zapisy aneksów do umów kredytowych, w których banki informują o wprowadzeniu wakacji kredytowych dla danej umowy,  konsumenci powinni uważać: 

– wyjaśnił prezes Urzędu. 

Tomasz Chróstny przyznał także, że UOKiK pragnie jak najszybciej wyeliminować wątpliwe zapisy aneksów z obiegu – tak aby wypracowane rozwiązania w sposób jednoznaczny zapewniały ochronę praw konsumentów. Nie może być tak, że aneksy do umów zawierają postanowienia dotyczące potwierdzenia salda zadłużenia. Takie zapisy uważane są niezasadne i mogą w przyszłości skutkować ograniczeniem możliwości konsumentów do egzekwowania przysługujących im praw. 

Największe wątpliwości prezesa UOKiK

W kontekście ochrony interesów konsumenckich największy znak zapytania można postawić pod kwestią wszelkich zapisów aneksów do umów kredytowych, które sugerowałaby, że konsument zaakceptował określony stan zadłużenia wynikający z umowy. Zdaniem prezesa Urzędu Ochrony  Konkurencji i  Konsumentów takie zapisy mogłyby naruszać dobre obyczaje rynkowe, wymuszając złożenie oświadczenia nie mającego związku z celem podpisania aneksu (z odroczeniem spłaty kredytu). 

Co równie ważne, w przypadku niekorzystnej dla kredytobiorców interpretacji takowych zapisów  – do których, jak pokazuje doświadczenie, może dość – powstają potencjalne utrudnienia przy dochodzeniu swych praw na drodze sądowej przez konsumentów. Co zamiast takich zapisów proponuje urząd? Jak dowiadujemy się z najnowszego komunikatu prasowego instytucji, UOKiK przygotował oficjalne stanowisko prawne w celu ułatwienia bankom wyjścia naprzeciw realnym potrzebom konsumentów.

–  wyjaśnił prezes UOKiK.

Stanowisko urzędu: niedozwolone postanowienia

Jednym z najważniejszych punktów oficjalnego stanowiska prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest uznanie za niewiążące wszelkich postanowień dotyczących salda zadłużenia, które mogą być zawarte w aneksach umów kredytowych w przypadku starania się o wakacje kredytowe z powodu epidemii koronawirusa. 

Zdaniem prezesa UOKiK takowe uznanie długu przez kredytobiorcę może mieć negatywny wpływ na dochodzenie przez konsumenta praw przed sądem, przykładowo w razie żądania unieważnienia umowy kredytowej czy dochodzenia zwrotu pobrania zbyt wysokich rat. Takie postanowienia mogą być uznane za abuzywne i – co istotne – nie wiążą konsumenta.

Podpisanie aneksy to nie koniec świata

Prezes Urzędu jednoznacznie informuje, iż podpisanie aneksu dotyczącego wakacji kredytowych nie zamyka kredytobiorcy drogi do kwestionowania postanowień umowy – nawet jeżeli znalazło się tam postanowienie o potwierdzeniu salda kredytu wyliczonego przez przedsiębiorcę.

Co niezwykle ważne, wszelkie formy sugerowania konsumentom, że zawarcie aneksu uniemożliwia dochodzenie roszczeń (w tym późniejsze stwierdzenie nieważności umowy lub niedozwolonego charakteru jej warunków) mogą zostać uznane za przejaw nieuczciwej praktyki rynkowej.

Wzorzec aneksu to nie jego indywidualna forma

Trzecim punktem oficjalnego stanowiska prezesa UOKiK w sprawie nieuczciwych praktyki instytucji finansowych związanych z tworzeniem aneksów do umów kredytowych jest stwierdzenie, jakoby zawarcie aneksu nie równało się wypracowaniu indywidualnie uzgodnionych że postanowień umowy.  

Eksperci Urzędu są zdania, iże konsument, decydując się na wakacje kredytowe z powodu  trudnej sytuacji finansowej w czasie  epidemii koronawirusa, może jedynie zaakceptować przedstawioną przez bank treść wzorca aneksu. W takim przypadku konsument nie ma realnej możliwości wyrażenia sprzeciwu co do poszczególnych zapisów dokumentu. Mówiąc prościej, niemożliwość zgłoszenia sprzeciwu do do ogólnego wzorca aneksu niesłusznie równa się akceptacji wszelkich jego warunków i stwierdzeń. 

Przy tego typu praktykach instytucji finansowych trudno jest mówić o „indywidualnym uzgadnianiu” warunków aneksu do umowy. To z kolei oznacza, że kredytobiorca nadal ma możliwość kwestionowania niedozwolonych postanowień zawartych w aneksie przewidującym tak zwane wakacje kredytowe, czyli odroczenie rat spłaty zobowiązania. 

Warto też pamiętać, że niesłusznym jest wykorzystywanie trudnej, często „podbramkowej” sytuacji kredytobiorcy stającego się o uzyskanie wsparcia w postaci wakacji kredytowych. UOKiK zauważa, że kredytobiorca, zwracając się o odroczenie spłaty kredytu, najczęściej znajduje się w trudnej sytuacji życiowej ze względu na utratę pracy lub obniżenie dochodów. Potrzebuje on pilnego odroczenia płatności rat kredytu lub pożyczki, bowiem od tego zależy byt jego samego oraz jego rodziny. Banki nie powinny wykorzystywać takiej sytuacji, chcąc zarobić na cudzym nieszczęściu.

Stanowisko prezesa UOKiK skreśla niejasności

Oficjalne stanowisko prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów zostało przesłane między innymi do Związku Banków Polskich celem przedstawienia jego treści instytucjom członkowskim. Obecnie Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów oczekuje na odpowiedź  ze strony ZBP. Jeśli Związek przekaże postulaty i rekomendacje prezesa UOKiK, istnieje spora szansa, że wiele instytucji finansowych się do nich zastosuje, wyciągając tym samym rękę w stronę kredytobiorców. 

Podsumowując, Tomasz Chróstny, Prezes UOKiK, dodał w swoim komunikacie prasowym: 

O czym pamiętać, podpisując aneks?

Na koniec chcielibyśmy przedstawić listę sześciu najważniejszych rekomendacji, których zastosowanie pozwoli zminimalizować ryzyko zawarcia przez konsumenta niekorzystnych postanowień umownych z instytucją kredytującą. Rekomendacje te dotyczą konsumentów, którzy rozważają skorzystanie z tak zwanych wakacji kredytowych, czyli odroczenia spłaty zobowiązania finansowego. 

Konsumenci, którzy obawiają się, że w przypadku oferowanych im przez banki aneksów do umów kredytowych doszło do naruszenia praw konsumenckich, mogą zgłosić się po pomoc, dzwoniąc na numer 801 440 220 lub 22 290 89 16. Istnieje także możliwość mailowego zgłoszenia sprawy – w tym przypadku należy skorzystać ze skrzynki odbiorczej [email protected]. Ponadto o podejrzanych działaniach instytucji finansowych można zaalarmować, wysyłając zgłoszenie na adres [email protected].

Źródła:
https://www.uokik.gov.pl/aktualnosci.php?news_id=16374