Dziedziczenie długów – na czym polega?

W Polsce wszelkie zasady dziedziczenia – przede wszystkim ich kolejność – zostały uregulowane w Kodeksie Cywilnym. Możemy rozróżnić dwa rodzaje dziedziczenia – ustawowe i testamentowe. Każde z nich charakteryzuje się innymi cechami.

Dziedziczenie testamentowe to nic innego jak spisana przed śmiercią wola spadkodawcy. Zmarły mógł zapisać swój majątek każdej osobie, niezależnie od tego, czy jest z nim spokrewniona. Do dziedziczenia ustawowego dochodzi wówczas, gdy spadkodawca nie sporządził testamentu lub osoby, które zostały wskazane w testamencie, nie chcą go przyjąć. Ważne jest to, że spadek obciążony długami, dziedziczy się na tych samych zasadach co spadek bez długów.

W Kodeksie Cywilnym czytamy, że prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób zgodnie z przepisami księgi niniejszej. Na wstępie dowiadujemy się, że nie należą do spadku prawa i obowiązki spadkodawcy, które są ściśle związanego z jego osobą. Zaznaczone jest również to, że do długów należy doliczyć koszty pogrzebu – który powinien zostać przeprowadzony zgodnie ze zwyczajami przyjętymi w danym środowisku – koszty postępowania spadkowego, obowiązek zaspokojenia roszczeń o zachowek oraz obowiązek wykonania zapisów zwykłych i poleceń, jak również inne obowiązki przewidziane w odpowiednich przepisach KC.

Pamiętajmy, że masa spadkowa jest ze sobą ściśle powiązana i nie możemy zdecydować się na przyjęcie majątku, a odrzucenie długów.

Najważniejszą informacją jest to, że jeśli dowiemy się o odziedziczeniu spadku z długami, mamy pół roku na podjęcie decyzji o tym, co zrobić ze spadkiem i towarzyszącym mu długiem. Możemy odrzucić spadek lub go przyjąć.

Jak wspomnieliśmy wyżej, mamy kilka opcji rozwiązania sprawy dziedziczenia spadku – przyjęcie spadku wprost, odrzucenie spadku lub przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Jeżeli nie złożysz żadnego oświadczenia, sprawa zostanie rozpatrzona według ostatniej opcji.

Przyjęcie spadku

Spadek możemy przyjąć na dwa sposoby – składając oświadczenie przed sądem lub notariuszem. Złożenie takiego wniosku automatycznie zobowiązuje nas do wzięcia odpowiedzialności za zaległości finansowe spadkodawcy. Może okazać się, że suma majątku jest zdecydowanie niższa od długów, wówczas musimy tę różnicę uregulować.

Odrzucenie spadku

Przed podjęciem jakiejkolwiek decyzji dotyczącej spadku, powinniśmy na spokojnie się zastanowić. Na ewentualne odrzucenie spadku mamy 6 miesięcy od momentu, w którym dowiemy się o jego otrzymaniu. Składając oświadczenie o odrzuceniu spadku, zrzekamy się zarówno aktywów (czyli wszystkich wartościowych elementów majątku zmarłego, takich jak pieniądze, nieruchomości, samochody), jak i długów. Należy pamiętać, że odrzucenie spadku przez daną osobę, nie oznacza, że został on również odrzucony przez jej dzieci. Każda pełnoletnia osoba musi osobiście złożyć odpowiednie oświadczenie.

Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza

Spadek z dobrodziejstwem inwentarza oznacza, że spadkobierca odpowiada za długi zmarłego nie przekraczając wysokości odziedziczonego majątku. W praktyce oznacza to, że spadkobierca dziedziczy aktywa i długi osoby zmarłej, które są częścią masy spadkowej. Jednak za długi odpowiada wyłącznie do wysokości odziedziczonych aktywów.

Przykład: Jeśli spadkobierca otrzyma spadek w wysokości 100 000 zł, a długi wynoszą 150 000 zł, to spadkobierca będzie odpowiadał za zobowiązania finansowe jedynie do wysokości 100 000 zł, czyli równowartości majątku.

Jeśli chcemy uniknąć dziedziczenia długu, najlepiej zrzec się spadku w całości. Możesz to zrobić składając oświadczenie przed sądem lub notariuszem. Pamiętajmy jednak, że według kodeksu cywilnego, dług przejmą następni członkowie rodziny.

Innym rozwiązaniem jest nieskładanie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, wtedy automatycznie odziedziczymy spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Jak pisaliśmy wyżej, w takiej sytuacji kwota zadłużenia nie będzie wyższa niż kwota aktywów.

Rejestr Dłużników pokazuje, że zaległości alimentacyjne w Polsce są bardzo wysokie. Każde dziecko zapewne boi się, czy po śmierci rodzica, odziedziczy dług alimentacyjny. Uspokajamy, że dziedziczenie długów nie obejmuje obowiązku alimentacyjnego. Jak przeczytamy w Kodeksie Cywilnym, dziedziczeniu podlegają prawa i obowiązki majątkowe, a alimenty są obowiązkiem osobistym. Po śmierci osoby, której zasądzono alimenty, obowiązek ich spłacania wygasa.

Niestety, jest jedno “ale”. Jeśli dłużnik pozostawi po sobie nieuregulowane zobowiązania alimentacyjne, taką należność musi uregulować spadkobierca takiego długu, najczęściej są to dzieci, które takie alimenty otrzymywały.

Dziedziczenie długów przez osoby małoletnie nie jest skomplikowane. Niepełnoletni spadkobiercy zawsze dziedziczą dług z dobrodziejstwem inwentarza. Pamiętajmy jednak, że wniosek musi złożyć rodzic lub opiekun prawny. Pismo trafia do Sądu Rodzinnego, aby można było zarządzać spadkiem w imieniu małoletniego. Następnie trzeba złożyć wniosek, w którym musi znaleźć się:

• odpis zgody sądu na zarządzanie majątkiem dziecka,
• akt urodzenia dziecka,
• odpis aktu zgonu spadkodawcy.