Książeczka sanepidowska – jak wyrobić?

Osoby pracujące w gastronomii i w miejscach, w których łatwo o zakażenie chorobą zakaźną, są zobowiązane do wykonywania badań sanitarno-epidemiologicznych. Wyniki laboratoryjne wpisywane są do karty badań zwyczajowo nazywanej książeczką sanepidowską. Jak wyrobić książeczkę sanepidowską i na jakie koszty się przygotować?

Książeczka sanepidowska – co to jest?

Książeczka sanepidowska to właściwie książeczka do celów sanitarno-epidemiologicznych, czyli  dokument potwierdzający stan zdrowia osoby legitymującej się książeczką w kontekście wyników badań sanitarno-epidemiologicznych. Jeszcze do niedawna wszyscy pracownicy branży gastronomicznej, a także osoby mające styczność z chorobami zakaźnymi musiały posiadać ważną książeczkę sanepidowską do celów kontrolnych. Dziś jednak książki do celów sanitarno-epidemiologicznych straciły swoją moc prawną i są uznawane za przeżytek.

Brak jednoznacznej podstawy prawnej nakładającej na obowiązek wyrobienia książeczki sanepidowskiej na osoby objęte obowiązkiem wykonania badań sanitarno-epidemiologicznych powoduje, że w wielu zakładach, w tym w restauracjach, urzędnicy bądź pracownicy wymagają wyrobienia aktualnej książeczki sanepidowskiej. 

W rzeczywistości jednak do udowodnienia odpowiedniego stanu zdrowia wystarczy karta badań do celów sanitarno-epidemiologicznych, do której wpisuje się nowo wydane orzeczenie lekarskie o zdolności lub przeciwwskazaniach do wykonywania prac, przy których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby. Lekarz zobowiązany jest do wydania takiego oświadczenia. Kwestia wydania książeczki sanepidowskiij zależy chęci i preferencji medyka.

Podstawa prawna

Jeszcze kilka lat temu najważniejszym aktem prawnym określającym zakres wykonywania badań sanitarno-epidemiologicznych (w tym – wydawania książeczek sanepidowskich) było rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2006 r. w sprawie badań sanitarno-epidemiologicznych (Dz.U.2006.25.191). Niestety dokument ten stracił swą moc po niespełna dwóch latach, kiedy to w życie weszła Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U.2008.234.1570). 

Jaka najważniejsza zmiana zaszła wraz z dezaktualizacją pierwotnej podstawy prawnej i wejściem w życie nowych przepisów? Cóż, jedną z największych nowości okazało się… zniesienie obowiązku wyrabiania książeczek sanepidowskich! W aktualnym stanie prawnym konieczność posiadania książeczki sanepidowskiej nie jest jakkolwiek uregulowane, co oznacza, iż ustawodawca nie wymaga posiadania i legitymowania się  takowym dokumentem (choć nie jest to oczywiście zakazane, a wielu urzędników czy pracodawców wciąż oczekuje przedkładania książeczki).

Jak stanowi z Ustawa dnia 5 grudzień 2008 roku o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, lekarz zobowiązany jest jedynie do wydania orzeczenia lekarskiego o zdolności lub przeciwwskazaniach do wykonywania prac, przy których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby. Treść takiego orzeczenia wpisywana jest do karty badań dla celów sanitarno-epidemiologicznych, a nie, jak miało to miejsce wcześniej, do książeczki  badań do celów sanitarno-epidemiologicznych (książeczki sanepidowskiej).

Kto musi wyrobić książeczkę sanepidowską?

Polskie przepisy prawa dokładnie określają listę osób, które są zobowiązane do poddania się badaniom sanitorno-epidemiologicznym. Od 2008 roku nie ma potrzeby,  aby wyniki tychże badań  były wpisywane do książeczki sanepidowskiej, Lekarz zobowiązany jest do tego, by wydać oficjalne orzeczenie, a następnie wpisać jego treść do karty badań do celów sanitarno-epidemiologicznych. 

Lista osób zobowiązanych do obowiązkowego wykonania badań  sanitarno-epidemiologicznych jest następująca:

Ponadto, zgodnie z ustawą z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz.U.2017.0.1252), obowiązkowym badaniom do celów sanitarno-epidemiologicznych podlegają również wszystkie osoby pracujące, które w ramach powierzonych obowiązków mają styczność z żywnością – czyli tak zwani pracownicy gastronomii. W akcie prawnym czytamy, co następuje:

Jak wyrobić książeczkę sanepidowską?

Książeczkę sanepidowską, a właściwie orzeczenie lekarskie dla celów sanitarno-epidemiologicznych, można wyrobić w każdym punkcie Państwowej Inspekcji Sanitarnej (czyli tak zwanego „Sanepidu”) w Polsce. Warto w tym miejscu dodać, że stacje sanitarno-epidemiologiczne można znaleźć niemal w każdym mieście w Polsce. Adres najbliższej stacji podany powinien zostać na pisemnym skierowaniu na badania, jakie wydał upoważniony organ (na przykład pracodawca zatrudniający osoby mające kontakt z żywnością). 

Do skompletowania pełnej dokumentacji z badań w przypadku pracownika gastronomii potrzebne są aż trzy próbki kału z trzech kolejnych dni poboru materiału. Co niezwykle ważne, próbki należy umieścić w specjalnych przeznaczonych do tego pojemnikach, które można kupić w aptekach lub dostać bezpłatnie w Sanepidzie – są to tak zwane pojemniki jałowe. Na wyniki oczekuje się zwykle od kilku dni do nawet dwóch tygodni. 

Po otrzymaniu wyników należy udać się do właściwego lekarza, na przykład lekarza medycyny pracy, który po przeanalizowaniu dokumentacji wydaje pisemne orzeczenie o zdolności do wykonywania danej pracy (lub o czasowych tudzież trwałych przeciwwskazaniach do wykonywania prac, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby). Orzeczenie wpisane zostaje do karty badań, niegdyś mającej formę książeczki sanepidowskiej. 

Podsumowanie