Praca na czarno a komornik

Dane Głównego Urzędu Statystycznego pokazują, że na czarno pracuje kilkaset tysięcy Polaków. W 2022 roku w szarej strefie było zatrudnionych 342 tysięcy osób, czyli około 2% wszystkich pracujących.

Część osób pracuje na czarno, żeby móc pobierać zasiłki od państwa, ale równie dużo Polaków pracujących bez umowy robi to po to, by ukryć swoje zarobki przed komornikiem. Piszące do nas matki często skarżą się na to, że ojcowie ich dzieci zarabiają dobrze i prowadzą życie na wysokim poziomie, a komornik nie może ściągnąć z nich alimentów ponieważ praca nie jest w żaden sposób zarejestrowana. Praca na czarno wydaje się zatem “złotym środkiem” na uniknięcie spłaty długu. Czy rzeczywiście komornik nie ma prawa zająć takiego wynagrodzenia?

Komornik jest właściwie bezradny wobec dłużnika, który pracuje na czarno. Przychody z takiej pracy nie są widoczne na rachunku bankowym, ponieważ wypłata trafia do pracownika w gotówce.

Dla osób, które chcą uniknąć spłaty zadłużenia, to rozwiązanie wydaje się być zatem idealnym sposobem na ukrycie zarobków i jednoczesne zarobienie na spłatę długu. Jak działa taki mechanizm?

Dłużnicy często podejmują pracę w szarej strefie i wypłatę otrzymują do ręki. Komornik nie widzi oficjalnego źródła zarobku, więc nie zajmuje wypłaty, a dłużnik sam decyduje, kiedy uiści dobrowolną wpłatę na poczet spłaty zadłużenia. Warto podkreślić, że dłużnik zawsze może dokonać dobrowolnych wpłat w trakcie egzekucji. Wiele osób decyduje się na takie rozwiązanie, ponieważ wydaje się ono być bardzo racjonalne. Wydaje się – bo nie jest. Bezwględnie należy pamiętać o tym, że praca na czarno jest nielegalna.

Co grozi pracodawcy?

Pracodawca poniesie o wiele większe konsekwencje niż pracownik pracujący na czarno. Wina leży bowiem głównie w nim – to pracodawca oferuje pracownikowi nielegalne zatrudnienie. Jeżeli inspektor pracy w trakcie kontroli wykryje pracownika, z którym pracodawca nie zawarł pisemnej umowy, grozi mu mandat karny w wysokości do 2000 zł.

Dla pracodawców, którzy powielają swój błąd (kolejny raz – już po ukaraniu – zatrudniają pracowników bez umowy) kodeks pracy przewiduje mandat nawet w kwocie 5000 zł. W wyjątkowych sytuacjach sprawa może też zostać skierowana do sądu. Ten może nałożyć na pracodawcę naruszającego prawa pracownicze karę w wysokości od 1000 do nawet 30 000 zł.

To jednak niejedyny skutek nielegalnego zatrudnienia. Inspektor pracy powiadamia o wykrytych nieprawidłowościach Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Płatnik, który nie opłacał składek na ubezpieczenia społeczne lub nie zgłosił zatrudnionego pracownika, podlega grzywnie do 5000 zł.

Co grozi pracownikowi?

Mniejsze konsekwencje finansowe poniesie pracownik. Osoba zarejestrowana jako bezrobotna ma obowiązek zgłosić fakt podjęcia pracy w ciągu 7 dni. Ukrycie faktu podjęcia zatrudnienia skutkuje karą grzywny – ta wynosi co najmniej 500 zł.

Problemy mogą być także z urzędem skarbowym. Obowiązkiem każdego pracownika jest bowiem wykazanie zarobków w zeznaniu podatkowym, a przy pracy na czarno takie dane nie są widoczne w PIT-ach. Wszystkie nieujawnione dochody podlegają potem stawce 75%.

Praca na czarno w czasie egzekucji nie sprawi, że komornik zaprzestanie poszukiwać sposobów na ściągnięcie z nas długu. Nawet jeżeli będziemy pracować na czarno, komornik sądowy nadal może zajmować ruchomości, które są w naszym władaniu. Praca na czarno ma jednak – poza ryzykiem wykrycia – inne konsekwencje, których musimy być świadomi.

Powyżej wskazaliśmy sytuację, w której dłużnik pracuje na czarno po to, by samodzielnie móc rozdysponować środki na życie i na dobrowolną spłatę długu. Jest to jednak możliwe tylko w sytuacji, gdy zarobki są na tyle wysokie, by pozwalały dłużnikowi na jednoczesne odkładanie na spłatę długu i na życie. Wiele osób pracujących na czarno nie zarabia jednak na tyle dużo, by pieniędzy starczyło na obie te rzeczy. W związku z tym zarobione pieniądze wydawane są jedynie na potrzeby bieżące.

Pieniądze z niezidentyfikowanych źródeł mogą wzbudzić podejrzenia komornika. W takiej sytuacji komornik będzie chciał wykonać egzekucję z majątku, który posiadamy. Musimy liczyć się z tym, że niespłacany dług wcale nie sprawi, że komornik przestanie się nami interesować.

Wręcz przeciwnie – komornik będzie jeszcze częściej poszukiwał naszego majątku, by móc go spieniężyć. Jeżeli za zarobione pieniądze kupimy na przykład nowy samochód, to komornik może zająć go na poczet długu. Nie ma znaczenia, skąd pochodzą środki, które przeznaczyliśmy na zakup ruchomości. Komornik ma prawo zająć wszystko, co jest w naszym władaniu.

Egzekucja komornicza może zostać umorzona, jeżeli jest bezskuteczna. Dzieje się to zazwyczaj wtedy, kiedy ściąganie długu jest bardzo kosztowne i ciągnie się latami, a nie przynosi żadnego wymiernego efektu. Takie rozwiązanie nie jest jednak popularne. Dla osób z problemami finansowymi przygotowaliśmy ranking pożyczek bez BIK.

Takie firmy również zajmują się egzekucją długu, ale za swoje działania pobierają dodatkowe opłaty (komornik to funkcjonariusz publiczny, a firmy windykacyjne to działalności osób prywatnych, a więc nastawione są na zysk). Z naszego punktu widzenia lepiej, by dług został spłacony u komornika. Firmy windykacyjne często są bezwzględne i w szybki sposób pomnażają nasze zadłużenie. Jeżeli pracujemy na czarno, zwiększamy szansę na to, że komornik uzna egzekucję długu za bezskuteczną, a nasz dług zostanie sprzedany firmie, która będzie chciała na nas zarobić.

Jeżeli z pieniędzy zarobionych z pracy na czarno nie będziemy spłacać zadłużenia, to nasza historia kredytowa przez długi czas będzie negatywna. Takie długotrwałe zadłużenie trudno potem wyczyścić. Tu piszemy o tym, jak za darmo sprawdzić, czy jesteśmy w Krajowym Rejestrze Długów (KRD).

Źródła: 

https://stat.gov.pl/