Ustawa o komornikach sądowych i egzekucji 2018

Celem wprowadzenia nowej ustawy jest przywrócenie zaufania do komorników jako funkcjonariuszy publicznych oraz zwiększenie nadzoru nad ich działaniami. Nowe regulacje mają też zniwelować dotychczasowy nieporządek w przepisach komorniczych, które zmieniano ponad 40 razy, w związku z czym w wielu sytuacjach nie były one przejrzyste.

Zobacz, co może zająć komornik sądowy.
 

CO WPROWADZI NOWA USTAWA?

1. Komornik jedynie osobiście będzie mógł wykonywać czynności komornicze

Dotychczas czynności w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym mógł wykonywać także asesor, aplikant albo inny pracownik zatrudniony przez komornika. W świetle nowych przepisów czynności takie będzie mógł wykonywać jedynie komornik ze względu na to, że on jedyny jest funkcjonariuszem publicznym. W ustawie zostaną doprecyzowane sytuacje wykonywania czynności przez asesora komorniczego, który będzie przygotowywał się do samodzielnego wykonywania zawodu. 

2. Zmieni się wzór pieczęci komorniczej i wprowadzone będą pieczęci imienne

W postępowaniach komorniczych często pojawiał się problem posługiwania się przez zastępców komorników pieczęciami należącymi do komorników zastępowanych (uprzednio zawieszonych w czynnościach). Wprowadzone zostaną dwie osobne pieczęcie:
 

• pieczęć urzędowa z godłem RP, która będzie wskazywała pełnioną funkcję, sąd rejonowy oraz siedzibę kancelarii danego komornika,

• pieczęć imnienna danego komornika. 

W przypadku zastępstwa komornik zastępujący użyje tej samej pieczęci urzędowej co zastępowany komornik, ale do tego dostawi swoją pieczęć imienną, żeby nie było wątpliwości, kto wykonywał dane czynności komornicze. 

3. Komornik będzie musiał mieć zawód prawniczy i nieskazitelny charakter

Zmiana ta podyktowana jest chęcią zbliżenia zasad naboru do zawodu komorniczego do zasad naboru do innych zawodów prawniczych. Jako obowiązkowe przyjęte zostanie zatem prawnicze wykształcenie kandydata na komornika. Nieskazitelny charakter zastąpi natomiast wymóg posiadania nieposzlakowanej opinii, która w swojej istocie była subiektywna, a charakter oceniany będzie obiektywnie na podstawie rzeczywistych właściwości kandydata.

Aktualnie skończone studia na kierunku prawniczym ma 70% komorników, a 9% może pochwalić się wykształceniem średnim. Obecnie pracujący komornicy sądowi będą musieli ukończyć studia prawnicze w przeciągu 7 lat od wejścia w życie ustawy, czyli do pierwszego stycznia 2026 roku. Jeżeli studiów takich nie ukończą, będą musieli odejść z pracy. 

4. Górna i dolna granica wieku – zawód komorniczy od 28 do 65 roku życia

A nie od 26, jak to było dotychczas. Rząd chce zadbać o to, by komornicy posiadali pewne doświadczenie życiowe, a podniesienie minimalnej granicy wieku jest pierwszym krokiem ku temu. Zaznaczenie górnej granicy wieku jest podyktowane koniecznością wysokiej sprawności fizycznej osób pełniących funkcję funkcjonariusza publicznego, a jak wynika z orzeczenia Rządu – osoby powyżej 65 roku życia mogą nie móc tak dobrze poradzić sobie z czynnościami terenowymi. Od pierwszego stycznia 2019 roku stracą pracę wszyscy komornicy, których wiek przekracza 65 lat.

5. Więcej badań przed nadaniem uprawnień

Zaświadczenie lekarza medycyny pracy już nie wystarczy, by zostać komornikiem – trzeba będzie zgłosić się do odpowiedniego lekarza na kompleksowe badania nie tylko lekarskie, ale i badania statu psychicznego kandydata na komornika. Ma to zapobiec sytuacjom, w których komornik mógłby zachowywać się agresywnie lub nieodpowiedzialnie wobec dłużnika.

6. Komornik nie będzie mógł mieć dodatkowej pracy

Komornik będzie mógł pracować jedynie w swoim zawodzie, a dodatkowe zajęcia zarobkowe będą mogły być związane jedynie z działalnością dydaktyczno-naukową. Ograniczenie to wyklucza możliwość dodatkowego zarobkowania przez komornika sądowego. 

7. Koniec z fabrykami komorniczymi

Rząd chce pozbyć się fabryk komorniczych pracujących na szerokiem obszarze – zakres terenowy danego komornika będzie określony jako rewir działalności i poza tym obszarem nie będą mogli oni prowadzić działalności. 

8. Większy nadzór nad komornikami 

Celem Ministra Sprawiedliwości jest zwiększenie kontroli działań komorników. W zakresie praw ministra znajdzie się możliwość podejmowania pewnych kroków postępowania administracyjnego. W przypadku wykazania nieprawidłowości (np.: złamania prawa) w działaniach komornika, możliwe będzie usunięcie go ze stanowiska. 

9. Możliwość nagrywania czynności komorniczych

Projekt ustawy zakłada możliwość utrwalania przebiegu czynności egzekucyjnych mających miejsce poza kancelarią komorniczą (czyli np.: w domu dłużnika) za pomocą urządzeń rejestrujących obraz oraz dźwięk. Ma to pozwolić uniknąć sytuacji, w których mimo że dochodziło do złamania prawa przez komornika (np.: zajęcie ruchomości nienależących do dłużnika), nie można było tego udowodnić, ponieważ podczas czynności prawnych nie był obecny bezstronny świadek. 

10. Jasne i czytelne skargi na komornika

Komornik będzie miał obowiązek każdorazowo przedstawiać dłużnikowi formularz skargi na przeprowadzone postępowanie. Druk ma być przejrzysty i prosty do wypełnienia dla dłużnika. Celem takiej zmiany ma być ułatwienie zgłaszania skarg na postępowanie komornika (które będzie można łatwiej udowodnić dzięki nagrywaniu czynności egzekucyjnych) i zwiększenie szans na przyjęcie skargi – dotychczas bowiem aż 8 na 10 skarg nie było nawet rozpatrywanych przez różne nieprawidłowości formalne. 

11. Policja u boku komornika 

Nowa regulacja wprowadza obiektywny udział funkcjonariuszy Policji w czynnościach egzekucyjnych. Policjant będzie mógł interweniować, jeżeli będzie podejrzewał popełnienie przestępstwa (zarówno przez komornika, jak i przez dłużnika). W przypadku stwierdzenia jakiegokolwiek uchybienia w działaniach komornika, Policja będzie musiała powiadomić o tym fakcie właściwego prezesa sądu rejonowego. 

12. Przejrzysty wykaz ruchomości niepodlegających zajęciu 

W związku z wieloma sytuacjami, w których trudno było określić, co jest chronione przed komornikiem (niezbędne do codziennej egzystencji), a co komornik może zająć, wprowadzony zostanie konkretny katalog ruchomości niepodlegających zajęciu. 

13. Komornik nie zajmie własności osoby trzeciej

Dotychczas komornik mógł zająć ruchomości pomimo faktu, że dłużnik poinformował go o tym, że nie należą one do niego, a do osoby trzeciej. Następstwem takiego zajęcia była konieczność wystąpienia do sądu o wyłączenie danej ruchomości spod egzekucji przy jednoczesnym udowodnieniu własności. Generowało to niepotrzebne, a kosztowne i czasochłonne procesy. Po zmianach jednoznaczne wskazanie przez dłużnika, że dana ruchomość nie należy do niego, ma skutkować niemożnością jej zajęcia. 

Wszystkie zmiany, które zaostrzają rygor wobec komorników, wynikają w dużej mierze ze wzrostu liczby skarg składanych na komorników. Przez ostatnie 6 lat liczba wniosków o pociągnięcie komorników do odpowiedzialności dyscyplinarnej wzrosła niemal czterokrotnie. Wchodzące od pierwszego stycznia 2019 roku przepisy mają być rozwiązaniem większości problemów zgłaszanych w skargach.