Wcześniejsza emerytura – w jakich zawodach?

Emerytura to comiesięczna płaca, która zabezpiecza życie obywateli w ich złotym wieku. Choć w polskim systemie prawnym przysługuje ona wszystkim pracownikom jednakowo, wykonawcy niektórych zawodów mogą liczyć na wcześniejsze jej przyznanie.

Obowiązującym w Polsce aktem prawnym, który w swej pierwotnej wersji jeszcze do nie dawna regulował kwestię emerytury pomostowej i zasad jej przyznawania, była Ustawa z dnia 19. grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych. Dokument ten ustalał wiek emerytalny w sposób następujący:

• co najmniej 55 lat w przypadku kobiet,
• co najmniej 60 lat w przypadku mężczyzn.

Od czasu wejścia w życie owej ustawy z roku 2008 każdy kolejny rząd dokonał lub próbował dokonać zmiany ustalonych ustawowo granic wieku emerytalnego.

Obecny status prawny został ostatecznie określony na mocy specjalnego obwieszczenia marszałka sejmu z dnia 10. marca 2017 r. Akt znowelizował przepisy ustawy z 2008 roku i określił następujący wiek emerytalny w Polsce:

• 60 lat w przypadku kobiet,
• 65 lat w przypadku mężczyzn, 

przy udokumentowanym staży pracy, jaki wymagany jest do przyznania emerytury.

Obowiązująca ustawa przewiduje jednak kilka wyjątków od tej reguły. W dalszej części artykułu przedstawiamy listę zawodów, których pracownicy mogą liczyć na wcześniejsze przyznanie emerytury.

Pierwszą grupą zawodową, która może liczyć na przywileje w kwestii emerytury, są górnicy. Praca górników polega na wydobywaniu i urabiani kopaliny, czyli wszelkich surowców ziemskich, jakie podlegają zagospodarowaniu przemysłowemu i gospodarczemu.

Według obecnej podstawy prawnej górnicy, którzy wykonywali swą pracę pod ziemią na pełen etat przez co najmniej 25 lat, mogą po tym czasie uzyskać prawo do emerytury pracowniczej bez względu na ukończony przez nich wiek.

Pozostali, którzy nie spełniają tak restrykcyjnych wymogów prawnych, mogą liczyć na wcześniejszą emerytura górniczą po ukończeniu 50 lat. Górnicy ci muszą jednak posiadać staż pracy w zawodzie o długości:

• 20 lat w przypadku kobiet,
• 25 lat w przypadku mężczyzn,

a w tym co najmniej 15 lat pracy pod ziemią.

Ostatnim wariantem umożliwiającym uzyskanie wcześniejszej emerytury, jest przyznanie świadczenia 55-latkom o stażu pracy równym:

• 20 lat w przypadku kobiet,
• 25 lat w przypadku mężczyzn,

a w tym co najmniej 10-u lat pracy pod ziemią.

Prawo do wcześniejszej emerytury mają także rolnicy – eksperci w zakresie rolnictwa lecz także osoby pracujące na roli i uprawiające swoją lub też cudzą ziemię rolną.

W przypadku rolników przepisy dotyczące emerytury są nieco prostsze niż u górników. Na szybsze przyznanie świadczenia emerytalnego od tego, które zostało ogólnie ustalone, liczyć mogą rolnicy którzy ukończyli:

• 55 lat w przypadku kobiet,
• 60 lat w przypadku mężczyzn.

Kolejarze to pracownicy zatrudnieni w dziale gospodarki związanym z pasażerskim oraz towarowym transportem kolejowym.

Na mocy obecnie obowiązujących przepisów, kolejarze mogą odejść na emeryturę po osiągnięciu wieku:

• 55 lat w przypadku kobiet przy 20-letnim staży pracy,
• 60 lat w przypadku mężczyzn przy 25-letnim staży pracy.

Co istotne, owy staż nie musi dotyczyć pracy z zawodzie – wymagany jej okres minimalny wynosi 15 lat dla obu płci.

Aktem prawnym, który w Polsce określa prawa i obowiązki nauczycieli, jest Karta Nauczyciela – ustawa z dnia 26. stycznia 1982 r.

Dokument ten został zmieniony i ujednolicony na mocy Obwieszczenia Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 26. maja 2017r.

Po jego wejściu w życie pracownicy oświaty otrzymali prawo do wcześniejszej emerytury w przypadku:

• 30-letniego stażu pracy, a w tym minumum 20 lat spędzonych przy tablicy;
• 25-letniego stażu pracy, a w tym minimum 20 lat spędzonych w szkolnictwie specjalnym.

Prawo do wcześniejszych emerytur przysługuje również pracownikom Służby Celnej, oraz działającej razem z nią nierozłącznie od 1. marca 2017 r. Administracji Skarbowej.

Funkcjonariusze obu tych służb mogą liczyć na wszesniejszą, tzw. Policyjną emeryturę, gdy:

• skończyli 55 lat i posiadają 15-letni staż pracy w zawodzie (w czym przynajmniej 5 lat pracy właściwej zadaniom policyjnym, łączącym się ze zwalczaniem przestępczości),
• skończyli 55 lat i mają minimum 25-letni staż pracy w zawodzie. 

Do tej grupy uprzywilejowanych pracowników należą:
– żołnierze zawodowi,
– policjanci,
– funkcjonariusze Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu,
– pracownicy służb Kontrwywiadu i Wywiadu Wojskowego,
– mundurowi z Centralnego Biura Antykorupcyjnego,
– strażnicy graniczni,
– pracownicy BOR-u,
– funkcjonariusze Państwowej Straży Pożarnej,
– mundurowi ze Służby Więziennej.

Powyższym pracownikom przysługuje prawo do wcześniejszej emerytury, gdy:

• posiadają 15-letni staż pracy i zostali zatrudnieni przed 1. stycznia 2013 r.,
• posiadają 25-letni staż pracy, maja ukończone minumum 55 lat i zostali zatrudnieni po 1. stycznia 2013 r.

Ratownicy górscy nie mają łatwego zadania do spełnienia – bronią ludzkiego życia, a ich praca często polega na zmaganiu się z czystymi żywiołami: powietrzem, wodą i ziemią.

Pracownikom tej grupy zawodowe przysługuje prawo do wcześniejszej emerytury, gdy ich wiek wynosi:

• 50 lat w przypadku kobiety, przy minimum 10-letnim stażu pracy w zawodzie,
• 55 lat w przypadku mężczyzn, przy minimum 10-letnim stażu pracy w zawodzie. 

Zarówno sędziowie, jak i prokuratorzy pracują w obrębie organów władzy sądowniczej.

Ich zadaniem jest strzeżenie polskiego prawa, a odpowiedzialność, jaka spoczywa na ich barkach, jest ogromna i silnie obciążająca.

Ze względu na liczne obowiązki wewnątrz tych dwóch grup zawodowych, polskie prawo gwarantuje sędziom i prokuratorom wcześniejsze emerytury.

By móc je otrzymać, należy osiągnąć wiek:

• 55 lat w przypadku kobiet, przy 25-letnim stażu pracy w zawodzie,
• 60 lat w przypadku mężczyzn, przy 30-letnim stażu pracy w zawodzie. 

Teoretycznie Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej ma prawo przejść na emeryturę już w wieku 40 lat.

Jednak ustępujący ze stanowiska prezydent może od razu liczyć na emeryturę prezydencką, czyli dożywotnie miesięczne świadczenie w wysokości 3/4 wynagrodzenia zasadniczego, które ustalone zostało w przepisach dotyczących kierowniczych stanowisk państwowych.

Na szczególne warunki emerytury mogą liczyć także osoby, które wykonują swą pracę w szczególnych, ustawowo określonych warunkach.

Są to pracownicy z branż:

• morskich portów handlowych (i przedsiębiorstw im pomocniczych),
• hutniczej,
• statków powietrznych.

Warunki przyznawania wcześniejszych emerytur są w przypadku powyższych zawodów indywidualnie określane na postawie treści 1. załącznika do Ustawy z 2008 roku. 

Podsumowanie