500+ a komornik sądowy i alimenty

„Rodzina 500 plus” to program Państwa wspierający rodziców w wychowywaniu dzieci, m.in.  poprzez częściowe pokrycie związanych z tym wydatków. Jego głównym zamysłem jest inwestycja w rodzinę oraz motywowanie rodziców do powiększania rodzin i posiadania kolejnych dzieci. 

Zgodnie z działającym od 1 kwietnia 2016 r. programem "Rodzina 500 plus", świadczenie wychowawcze w kwocie 500 zł miesięcznie przysługuje, niezależnie od dochodu, na drugie i kolejne dzieci aż do ukończenia przez nie 18 lat. W przypadku rodzin z dochodem poniżej 800 zł netto na osobę (lub 1200 zł dla rodzin z niepełnosprawnymi dziećmi), takie wsparcie przysługuje także na pierwsze dziecko w wieku do 18 lat.

W związku z pojawieniem się w Polsce kilku niepokojących sytuacji, gdzie rodzice wnioskowali o obniżenie świadczeń alimentacyjnych powołując się na zapisy ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (co wiązało się z wydawaniem orzeczeń sądowych na korzyść osób wnioskujących o obniżenie tychże świadczeń), bądź gdy komornicy dokonywali zajęć przyznanego świadczenia wychowawczego w toku egzekucji świadczeń pieniężnych z rachunku bankowego, z inicjatywy Prezydenta wprowadzono odpowiednie zmiany ustawowe. 

Jaki jest zakres zmian dot. świadczenia wychowawczego objętego programem „500 plus”?

Dnia 20 sierpnia 2016 r. weszła w życie nowela Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oraz Prawa bankowego wprowadzająca w życie zmiany dot. kwestii świadczenia wychowawczego w kontekście alimentów oraz egzekucji komorniczej prowadzonej z rachunku bankowego.

W tekście ustawy z dnia 10 czerwca 2016 r. o zmianie ustawy- Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw w sposób jednoznaczny stwierdzono, iż na zakres świadczeń alimentacyjnych nie wpływa ani świadczenie wychowawcze (świadczenie wychowawcze oraz będący jego odpowiednikiem dodatek w wysokości świadczenia wychowawczego), o którym mowa w ustawie z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz. U. poz. 195), ani świadczenia z pomocy społecznej lub funduszu alimentacyjnego, świadczenia rodzinne oraz świadczenia i inne środki pieniężne przysługujące na dzieci umieszczone w pieczy zastępczej.

Zatem środki pochodzące z programu „500 plus” nie mogą być podstawą do obniżenia przez sąd przyznanych alimentów na dziecko.

Powyższe zmiany mają zapobiec wykorzystywaniu programu „500 plus” do zmniejszenia obciążeń alimentacyjnych i zarazem pomocy osobom zobowiązanym z tego tytułu wobec obserwowanej od kilku lat niskiej ściągalności alimentów. Jednocześnie, miejmy nadzieję, iż powyższa regulacja wyeliminuje rozbieżności w orzecznictwie sądów rodzinnych oraz zapewni stosowanie przepisów ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci zgodnie z zamysłem ustawodawców.

Wyłączenie świadczenia wychowawczego spod egzekucji komorniczej prowadzonej z rachunku bankowego

Powyższa ustawa uregulowała również kontrowersyjną kwestię zwolnienia świadczenia z programu „500 plus” z egzekucji komorniczej prowadzonej z rachunku bankowego, tak aby komornik nie mógł tego świadczenia egzekwować na poczet istniejącego zadłużenia.

Stosownie do zapisów noweli czerwcowej, w sposób literalny stwierdzono, iż zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego nie obejmuje kwot pochodzących ze świadczeń, dodatków i zasiłków, o których mowa w art. 833 § 6 kpc, a zatem również świadczenia wychowawczego uregulowanego ustawą o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (tzw. „500 plus”).

Zatem doprecyzowano zapisy ustawy stanowiące o tym jakie świadczenia nie podlegają egzekucji poprzez jednoznaczne wskazanie, iż nie podlegają one egzekucji prowadzonej z rachunku bankowego.

Ażeby całkowicie wyeliminować proceder „omyłkowego” zajmowania świadczenia wychowawczego przez urzędników komorniczych w toku egzekucji z rachunku bankowego, dla osób otrzymujących świadczenia niepodlegające egzekucji zakładane będą specjalne subkonta- bezpłatne, wyodrębnione rachunki rodzinne, do których komornicy nie będą mieli dostępu. Już na etapie podpisywania umowy rachunku rodzinnego, określone zostaną numery rachunków bankowych jednostek wypłacających świadczenia niepodlegające egzekucji, z których dokonywane są wpłaty na rachunek rodzinny, zatem również bank będzie miał wiedzę co do pochodzenia środków na koncie.  

Więcej o rachunkach rodzinnych piszemy w tym miejscu.

Zasady działania subkonta:

– Otwarcie i prowadzenie rachunku rodzinnego oraz wypłaty z tego rachunku w banku lub kasie prowadzących rachunek są wolne od jakichkolwiek opłat i prowizji;

– Nieodpłatne jest wydanie karty do rachunku i wypłaty z bankomatów danego banku oraz bankomatów wskazanych przez kasę;

– Osoba uprawniona do świadczenia wychowawczego będzie zobowiązana do  przedłożenia bankowi bądź kasie zaświadczenia wystawionego przez jednostki wypłacające świadczenia i zawierającego numery rachunków bankowych, z których te świadczenia są wypłacane, tak aby bank miał możliwość weryfikacji otrzymanych środków;  

– Na rachunek rodzinny mogą być wpłacane wyłącznie środki pieniężne pochodzące ze świadczeń niepodlegających egzekucji, czyli m.in. świadczenia wychowawczego;

– Wpłaty na rachunek rodzinny mogą być dokonywane wyłącznie z rachunków bankowych jednostek wypłacających świadczenia niepodlegające egzekucji;

A jeśli pomimo wprowadzonych zmian, komornik dokona zajęcia świadczenia z programu „500 plus”?

– dłużnikowi przysługuje prawo zgłoszenia wniosku do komornika o zwrot zajętych środków;

– w przypadku odmowy przez komornika zwrotu zajętych środków, dłużnik będzie miał prawo zgłoszenia skargi na czynność komornika;

– łącznie ze zgłoszeniem komornikowi nieuprawnionego zajęcia przez niego środków z programu „500 plus”, dłużnik winien przekazać decyzję o przyznaniu świadczenia lub wyciąg z rachunku bankowego, tak aby komornik mógł niezwłocznie zwrócić pobrane nienależnie świadczenie.