Co zmieni się w egzekucji

Co zmieni się w egzekucji

author
Aneta Jankowska
30 listopada 2016
Dziennikarka, ukończyła studia dziennikarskie na Uniwersytecie Gdańskim i zdobyła doświadczenie w Radiu MORS. Posiada praktyczne doświadczenie finansowe jako właścicielka kawiarni.
Kategoria
Nadużycia w egzekucji komorniczej często powodowały straty i bulwersowały opinię publiczną. To może się zmienić, bo jak podaje Ministerstwo Sprawiedliwości, do uzgodnień międzyresortowych trafił odpowiedni projekt ustawy.

Ustawa, służąca zwiększeniu prestiżu zawodu komornika i zapobieganiu nadużyciom w egzekucji komorniczej ma przywrócić zaufanie obywateli. Aktualne regulacje są wewnętrznie niespójne, co spowodowały ponad czterdziestokrotnie nowelizacje. Jak mówi Minister Sprawiedliwości, Zbigniew Ziobro, zmiany są konieczne:

Chcę przywrócić szacunek i społeczne zaufanie do zawodu komornika, a jednocześnie zagwarantować, że należności wierzycieli będą egzekwowane przy poszanowaniu praw i godności dłużników. Dziś nie zawsze wszyscy komornicy działają w pełni profesjonalnie, przestrzegając standardów. Dlatego zmiany są niezbędne. 

Zwiększone kontrole

Nowa ustawa przewiduje zwiększone uprawnienia nadzorcze i kontrolne Ministra Sprawiedliwości nad komornikami. Jeśli komornik rażąco naruszy prawo, to będzie on mógł, zawiesić go w czynnościach, a w ramach postępowania administracyjnego, z urzędu podejmować działania prowadzące nawet do usunięcia komornika z zajmowanego stanowiska.

Zwiększony też zostanie realny nadzór prezesów sądów rejonowych nad funkcjonowaniem komorników. Ma to być nadzór sprawowany bezpośrednio tam, gdzie komornicy funkcjonują, a ewentualni pokrzywdzeni będą mogli na miejscu znaleźć pomoc ze strony państwa.

Dziś prezesi sądów rejonowych nie posiadają odpowiednich uprawnień do odsunięcia komornika od wykonywanych czynności na 30 dni i wnioskowania, bezpośrednio do Ministra Sprawiedliwości, o odwołanie komornika ze stanowiska. W myśl projektu zostanie nadana taka możliwość, a o ile prezes sądu rejonowego  dopuści się rażącego zaniechania w nadzorze nad podległym komornikiem, sam może stracić stanowisko.

Nowości w trakcie czynności egzekucyjnych

Kolejną, istotną zmianą jest wprowadzenie obowiązku nagrywania wszystkich czynności egzekucyjnych komornika przeprowadzanych w terenie. Nagranie będzie elementem aktu postępowania, dołączonym do protokołu. 
Komornik przy okazji egzekucji, będzie musiał wręczyć dłużnikowi formularz skargi, by każdy mógł z niego skorzystać w razie nieprawidłowości. 

Katalog naruszeń prawa, za które komornicy będą odpowiadać dyscyplinarnie, ma zostać rozszerzony. Co więcej, postępowania takie zostaną przyśpieszone. Kancelarie komornicze będą poddawane kontroli przynajmniej raz na dwa lata. Do tej pory kontrola miała miejsce raz na cztery lata. Pojawią się również kontrole prewencyjne.

Następną zmianą jest fakt, że komornicy nie będą już mogli wyręczać się asesorami i przekazywać na nich odpowiedzialność za popełnione  błędy. Jak wnoszą nowe przepisy, komornik musi działać osobiście. Natomiast czynności zlecane asesorom, mogą mieć ewentualnie funkcję przygotowawczą do zawodu.

Komornik ponosi przy tym całą odpowiedzialność.

Konieczne wykształcenie

Komornicy będą też musieli skończyć studia prawnicze – w terminie 7 lat od dnia 1 stycznia roku następującego po dniu wejścia w życie nowej ustawy – albo odejdą z zawodu.

W oświadczeniu majątkowym składanym przez komornika będzie musiało pojawić się uzupełnienie z wyraźnym wskazaniem dochodu z działalności prowadzonej kancelarii i dochodów uzyskanych z innych źródeł jak i ich wysokości. 

Zmiany mają wprowadzać też klarowną zasadę, że czynności komornicze, za które należą się opłaty egzekucyjne, nie podlegają opodatkowaniu VAT, tak samo jak wynagrodzenie prowizyjne.

To tylko niektóre zmiany. Niżej lista wszystkich modyfikacji przepisów.

Co się zmieni ? 

Jak jest: Minister Sprawiedliwości nie może wszcząć z urzędu postępowania o odwołanie komornika. Musi czekać na wniosek prezesa Sądu Okręgowego lub prezesa Sądu Apelacyjnego.  

Jak ma być:  Minister Sprawiedliwości może z urzędu wszcząć postępowanie administracyjne i odwołać ze stanowiska komornika, który rażąco naruszył prawo. Jeżeli złożony został wniosek o odwołanie przez któregokolwiek z prezesów sądów (rejonowego, okręgowego apelacyjnego), to Minister Sprawiedliwości może też, w takim postępowaniu, zawiesić komornika w czynnościach.

Jak jest: W postępowaniu dyscyplinarnym Minister Sprawiedliwości może zawiesić komornika 

w czynnościach tylko w momencie jednoczesnego złożenia przez siebie wniosku 

o wszczęcie procedury dyscyplinarnej. Jeśli tego nie zrobi od razu, traci to uprawnienie, choćby w trakcie postępowania pojawiły się nowe, ciężkie zarzuty wobec komornika.

Jak ma być: Minister Sprawiedliwości na każdym etapie postępowania dyscyplinarnego, w każdym czasie, może zawiesić komornika w czynnościach. 

Jak jest: Prezes Sądu Rejonowego jedynie formalnie kontroluje podległych mu komorników. Nie może na przykład złożyć wniosku o odwołanie komornika. Musi o to prosić swojego przełożonego, np. prezesa Sądu Okręgowego. Nie może zawiesić komornika, czy odsunąć od czynności, nawet gdyby wiedział, że komornik działa bezprawnie. Nie ponosi żadnej odpowiedzialności za brak właściwego nadzoru nad komornikami.



Jak ma być: Prezes Sądu Rejonowego może natychmiast odsunąć od czynności komornika, który naruszy prawo i bezpośrednio wnioskować do Ministra Sprawiedliwości o odwołanie komornika ze stanowiska. Ma też możliwość wdrożenia środków kontroli – wizytacji, lustracji czy skierowania komornika na badania. Jeśli prezes Sądu Rejonowego dopuszcza się rażącego zaniechania w nadzorze nad podległym komornikiem, sam naraża się nawet na odwołanie ze stanowiska. 

Jak jest: Przepisy komornicze nie chronią należycie własności osób trzecich. Komornikowi wydaje się, że może zająć każdą rzecz, co do której uzna, że pozostaje ona we władaniu dłużnika. Jest to wynikiem błędnych stanowisk doktryny podnoszącej, że komornik nie bada, co zabiera, a jak się „pomylił”,  to skrzywdzony ma iść do sądu z powództwem przeciwegzekucyjnym.



Jak ma być: Komornik nie dokona zajęcia, gdy zostanie mu przedstawiony dokument przesądzający, że zajęte przedmioty nie stanowią własności dłużnika.

Jak jest: Ponad 80% skarg na komorników nie jest uwzględniana przez sądy. Są one bowiem mocno sformalizowane. Do odrzucenia skargi wystarczy brak podpisu.



Jak ma być: Dłużnik dostaje przy egzekucji specjalny formularz skargi na czynności komornika. Prosty do wypełnienia.

Jak jest: "Odbieranie dozoru zajętej rzeczy”, czyli pozbawianie dłużnika należących do niego przedmiotów, jest dziś bardzo częste, chociaż powinno być wyjątkiem. Często też koszty odebrania dozorów zajętych rzeczy są wyższe niż ich wartość. Np. transport odebranego samochodu okazywał się droższy od wartości auta.



Jak ma być: Komornik może odebrać zajętą dłużnikowi rzecz tylko wyjątkowo i wyłącznie pod kontrolą sądu. Odjęcie dozoru następuje w drodze postanowienia, którego uzasadnienie musi w szczególności zawierać wskazanie przyczyn odjęcia dozoru. O takim odebraniu dozoru komornik niezwłocznie zawiadamia sąd.

Jak jest: Komornik na mocy art. 765 § 1 k.p.c. może, ale nie musi, korzystać z asysty policji przy wchodzeniu do domu dłużnika.



Jak ma być: Mieszkanie dłużnika komornik przymusowo otwiera tylko z policją. W ten sam sposób dokonuje jego przeszukania.

Jak jest: Obecna ustawa nie przewiduje możliwości rejestrowania obrazu i dźwięku podczas dokonywania przez komornika czynności poza kancelarią. W rezultacie żadne komornicze czynności nie są w ten sposób utrwalane. Sporządzane są jedynie pisemne protokoły, a ich rzetelność bywa podważana.



Jak ma być: Wszystkie czynności egzekucyjne w terenie są obowiązkowo nagrywane, a zarejestrowany przy czynnościach komorniczych obraz i dźwięk staje się częścią dokumentacji sprawy. Ta zmiana ma charakter przełomowy i służy zarówno kontroli poprawności czynności, jak i bezstronności oraz etycznych standardów pracy komorników.

Jak jest: Osoby dotknięte czynnościami komorników dokonanymi z naruszeniem prawa nie mają gwarancji, że wadliwie dokonane czynności zostaną skorygowane niezależnie od ewentualnych błędów formalnych w skardze na komornika. Dziś sąd jedynie może, ale nie musi, badać z urzędu prawidłowość czynności dokonanych przez komornika.     



Jak ma być: Sąd musi skorygować błędne czynności komornika zawsze kiedy taki błąd stwierdzi. Dostrzegając go, z urzędu wyda komornikowi odpowiednie zarządzenia, zmierzające do zapewnienia prawidłowego toku egzekucji, nawet jeśli sama skarga była złożona po terminie lub zawierała braki. Co więcej, sąd ma możliwość wiążącego wskazywania komornikowi wykładni określonych przepisów prawa.

Jak jest: Akta egzekucyjne prowadzone są przede wszystkim w formie papierowej. Niejednokrotnie sądy, rozpoznając skargi na czynność komornika, muszą wiele tygodni czekać na dostęp do akt. Papierowe dokumenty krążą między komornikami a sądami, co powoduje przewlekłość wyjaśniania spraw. 



Jak ma być: Zostaną wprowadzone akta elektroniczne. Każdy sąd, z każdego miejsca w Polsce, ma do nich natychmiastowy wgląd. System taki będzie w pełni obowiązywał od 2020 r. Tylko do tego czasu można prowadzić akta również w formie papierowej, ale wszędzie tam, gdzie warunki techniczne będę spełnione, system zadziała od razu.

Jak jest: Zgodnie z obowiązującą ustawą (art. 3 ust. 3 u.k.s.e.), obowiązkowe kontrole kancelarii komorniczych przeprowadza się co cztery lata.

Jak ma być: Prezesi sądów muszą kontrolować komorników przynajmniej raz na dwa lata. Doraźne kontrole mogą być prowadzone w każdym czasie. O każdej kontroli – planowej i nagłej – zawiadamiani są naczelnicy urzędów skarbowych. Dodatkowo prezesi sądów mogą skontrolować komorników przez upoważnionych biegłych rewidentów.

Jak jest: Komornicy, którzy naruszają prawo i zasady etyki zawodowej, często czują się bezkarni, 

bo czyny, które popełniają nie spotykają się z należytą sankcją w postępowaniu dyscyplinarnym.    



Jak ma być: Szerszy katalog naruszeń prawa, za które komornik odpowie dyscyplinarnie. Samoistną podstawą odpowiedzialności dyscyplinarnej jest np. brak nadzoru nad zatrudnionymi asesorami albo naruszenie zasad przyjmowania spraw z wyboru wierzyciela. Natomiast za niedobór w kasie komornik jest od razu, z urzędu, odwołany w postępowaniu administracyjnym.

Jak jest: Niektóre kancelarie komornicze przyjmują po kilkadziesiąt, a nawet kilkaset tysięcy spraw rocznie. Zgodnie z art. 8 ust. 1 u.k.s.e. komornik powinien, co do zasady, działać na obszarze swojego rewiru. Równocześnie jednak inny przepis – art. 8 ust. 5 u.k.s.e. – daje wierzycielom prawo wyboru komornika na terytorium całego kraju. 

Jak ma być: Komornik działa głównie w swoim rewirze. Przyjmowanie dodatkowych egzekucji jest możliwe jedynie jako premia za bardzo dobre wykonywanie swoich obowiązków. Do poziomu 2,5 tys. wszystkich spraw – może przyjmować sprawy z wyboru wierzycieli, o ile nie ma zaległości powyżej sześciu miesięcy.  Żeby przyjmować sprawy z wyboru wierzyciela (spoza swojego rewiru) powyżej poziomu 2,5 tys. wszystkich spraw, musi wykazać się skutecznością powyżej 35% „udanych” egzekucji, a maksymalnie ma prawo przyjąć do 5 tys. spraw z wyboru. Wybór komornika będzie możliwy tylko na terenie właściwości sądu apelacyjnego, a nie całego kraju.

Jak jest: Komornicy wyręczają się asesorami. Choć obowiązująca ustawa (art. 2 ust. 1 zd. pierwsze u.k.s.e.) stanowi, że czynności egzekucyjne w sprawach cywilnych wykonuje komornik, to odstępstw od tej zasady jest tak wiele, iż w praktyce asesorzy prowadzą większość egzekucji. Komornicy często nie odpowiadają 

za działania swoich „czeladników”, zasłaniając się tym, że nie mają na nich wpływu. Przepisy nie precyzują odpowiedzialności odszkodowawczej asesorów, gdy zastępują oni komorników. 

Jak ma być: Komornik nie wyręcza się asesorem i nie zrzuca na niego odpowiedzialności za błędy. Musi działać osobiście,  a czynności, które zleca asesorom, mogą mieć jedynie funkcję szkoleniową, jako przygotowanie do zawodu. Komornik ponosi przy tym całą odpowiedzialność, w tym odszkodowawczą, za działania asesorów.

Jak jest: Co dziesiąty komornik nie ma wyższego wykształcenia, a 30 % nie jest prawnikami. Paradoksem jest to, że aplikanci i asesorzy często są dziś lepiej wykształceni od swoich patronów.     



Jak ma być: Komornicy bez wykształcenia prawniczego odejdą z zawodu. Chyba, że ukończą studia prawnicze. Wykształcenie należy uzupełnić w terminie 7 lat od dnia 1 stycznia roku następującego po dniu wejścia w życie nowej ustawy.

Jak jest: Korporacja komornicza jest zamknięta na młodych ludzi. W Krajowej Radzie Komorniczej i w radach izb nie ma asesorów.    

Jak ma być: Młodzi i wykształceni prawnicy są dopuszczeni do decydowania o swojej korporacji. Jedną czwartą składu Krajowej Rady Komorniczej stanowią asesorzy. 

Jak jest: Niektórzy komornicy odmawiają ujawnienia wszystkich swoich dochodów, choć w myśl 

art. 16 ust. 2 u.k.s.e., zobowiązani są do złożenia oświadczenia o stanie majątkowym. W oświadczeniach tych nie podają czasami nawet dochodów z prowadzenia kancelarii, które decydują o ich stanie majątkowym.     



Jak ma być: Komornik wypełnia precyzyjne oświadczenie majątkowe – według wzoru określonego przez Ministra Sprawiedliwości, zawierające wyraźne wskazanie wysokości dochodów z kancelarii oraz pochodzących z innych źródeł. Oświadczenie trafia nie tylko do sądów apelacyjnych, ale też do urzędów skarbowych. 

Jak jest:  Wielu komorników prowadzi działalność niezwiązaną ze służbą komorniczą. W myśl art. 21 ust. 1 komornikowi nie wolno podejmować dodatkowego zajęcia lub zatrudnienia, które przeszkadzałoby w pełnieniu obowiązków albo mogło uchybiać powadze wykonywanego zawodu. Podlegające dowolnej interpretacji zastrzeżenie sprawia jednak, że ograniczenie jest fikcją, np. komornik miał 100% udziałów 

w spółkach prowadzących działalność gospodarczą, twierdząc, że „biznesem się nie zajmuje, a to forma lokowania majątku”.



Jak ma być: Komornik utrzymuje się wyłącznie z wynagrodzenia za pracę w kancelarii. Poddany jest przejrzystym zasadom, wzorowanym na tych, które dotyczą sędziów. Składa wspomniane oświadczenia oraz obowiązują go takie same jak sędziów ograniczenia w zakresie inwestowania w działalność gospodarczą. Dodatkowe zarobkowanie jest możliwe jedynie w przypadku pracy dydaktycznej lub naukowo-dydaktycznej.

Jak jest: Zdarza się, że komornik przez trzy czwarte roku nie pracuje, a wyręczają go asesorzy. Przepisy nie określają, ile dni w roku komornik może wykorzystać w ramach urlopu. W tym zakresie komornik traktowany jest obecnie jak przedsiębiorca, a nie funkcjonariusz publiczny.    



Jak ma być: Prawo do wypoczynku dla komorników jak dla każdego pracownika – 26 dni w roku. 

Jak jest: Komornicy szkolą się według zasad, które sami ustalają.



Jak ma być: Minister Sprawiedliwości ma wpływ na kształcenie przyszłych komorników. Opracowuje program szkolenia, w którym ważną rolę odegrają zasady etyki.

Jak jest: Pobierane przez komorników opłaty egzekucyjne zasilają w całości ich dochód. Choć komornicy działają w imieniu państwa, z opłat egzekucyjnych nie przekazują nic do państwowego budżetu.   



Jak ma być: Opłaty egzekucyjne są daniną publiczną – zwiększają dochód budżetu państwa. Komornik otrzymuje wynagrodzenie prowizyjne, stanowiące część pobranych opłat. Procentowa wysokość wynagrodzenia maleje wraz z wysokością ściągniętych przez komornika opłat (od 99 do 60%).

Jak jest: Przepisy nie precyzują, czy od pobranych opłat komornik powinien odprowadzić VAT, w jakiej ewentualnie wysokości i czy podatek ten zwiększa opłatę, czy też jest w niej zawarty. To sytuacja, która utrudnia pracę komornikom, a osoby, wobec których prowadzą oni czynności, stawia w niepewności, co do wysokości opłat.    



Jak ma być: Obowiązuje jasna zasada: czynności komornicze, za które należą się opłaty egzekucyjne nie podlegają opodatkowaniu VAT. 

author
Aneta Jankowska
Dziennikarka, ukończyła studia dziennikarskie na Uniwersytecie Gdańskim i zdobyła doświadczenie w Radiu MORS. Posiada praktyczne doświadczenie finansowe jako właścicielka kawiarni.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.

Podobne artykuły

Jak firmy odzyskują swoje długi ?

Serwis Oferteo.pl przeprowadził badanie dotyczące odzyskiwania zaległości finansowych przez polskie przedsiębiorstwa. W jaki sposób radzą sobie z tym firmy?

author
Aneta Jankowska
19 lipca 2018
Dziennikarka, ukończyła studia dziennikarskie na Uniwersytecie Gdańskim i zdobyła doświadczenie w Radiu MORS. Posiada praktyczne doświadczenie finansowe jako właścicielka kawiarni.

Czy windykator może zabrać samochód?

Naklejki na drzwiach, nocne telefony, odwiedzanie dłużnika w pracy… to tylko kilka z bezprawnych działań, do których posuwają się windykatorzy. Zdarza się również, że windykatorzy grożą dłużnikowi, że odbiorą mu samochód. Czy mogą to zrobić? Sprawdzamy.

author
Dominika Byczek
09 sierpnia 2023
Ekspertka finansowa, redaktorka, magister Uniwersytetu Gdańskiego. Z zadluzenia.com związana od 2014 roku, redaktor naczelna portalu do 2020 roku. Specjalizuje się w tworzeniu poradników finansowych.

PKO BP w Łomży

W Polsce największym bankiem jest PKO BP. Sprawdziliśmy placówki i oddziały w Łomży – godziny otwarcia, dane adresowe oraz ofertę.

author
Aleksandra Gościnna
24 lipca 2019
Ekspertka finansowa, magister Uniwersytetu Gdańskiego i absolwentka studiów podyplomowych na UW. W latach 2021-2023 redaktor naczelny zadluzenia.com. Specjalistka ds. e-marketingu i promocji online.

Chwilówki Bolesławiec

Nie wiesz, która pożyczka chwilówka w Bolesławcu jest najlepiej dopasowana do Twoich potrzeb? Sprawdź zatem nasze zestawienie.  Wszystkie prezentowane poniżej oferty dostępne są przez Internet. Pożyczyć można nawet 15 000 zł.

author
Patryk Byczek
06 kwietnia 2022
Ekspert finansowy, z zadluzenia.com związany od 2015 roku. Absolwent Uniwersytetu Gdańskiego. Redaktor naczelny portalu, specjalizuje się w analizie produktów finansowych, promocji bankowych i recenzowaniu kredytów.

500+ dla firm. Pakiet dla przedsiębiorców

Na konwencji programowej Prawa i Sprawiedliwości w Katowicach, premier Mateusz Morawiecki zapowiedział dedykowany pakiet dla przedsiębiorców, w skład którego wchodzi między innymi 500+ dla firm. Dzięki wprowadzonym zmianom, najmniejsi przedsiębiorcy mają zaoszczędzić miesięcznie na składkach ZUS. Sprawdzamy szczegóły 500 plus dla przedsiębiorców oraz pozostałe propozycje dla firm.

author
Dominika Byczek
21 września 2019
Ekspertka finansowa, redaktorka, magister Uniwersytetu Gdańskiego. Z zadluzenia.com związana od 2014 roku, redaktor naczelna portalu do 2020 roku. Specjalizuje się w tworzeniu poradników finansowych.

Infolinia Credit Agricole na podium rankingu ARC Rynek i Opinia

Bank Credit Agricole poinformował w komunikacie prasowym, że Contact Center instytucji zajął miejsce na podium wśród najlepszych bankowych serwisów telefonicznych. Tak wynika z badania przeprowadzonego przez Instytut Badawczy ARC Rynek i Opinia, który każdego roku tworzy ranking najlepszych infolinii. Sprawdzamy szczegóły.

author
Patryk Byczek
21 stycznia 2021
Ekspert finansowy, z zadluzenia.com związany od 2015 roku. Absolwent Uniwersytetu Gdańskiego. Redaktor naczelny portalu, specjalizuje się w analizie produktów finansowych, promocji bankowych i recenzowaniu kredytów.
Porównaj