Nagrywanie czynności egzekucyjnych przez komornika

Od 1 stycznia 2019, komornik sądowy będzie miał obowiązek nagrywania czynności egzekucyjnych poza kancelarią. Sprawdzamy, jak ma to wyglądać w praktyce.

W Polsce działa około 1550 komorników sądowych. To jeden z najbardziej znienawidzonych zawodów, szczególnie przez osoby, którym podwinęła się noga i nie spłacają swoich zobowiązań. Niespłacony kredyt lub popularna pożyczka na dowód ? Dla wielu osób komornik może stać się nieprzyjemną rzeczywistością.

Jednak czynności komornicze budziły w ostatnich latach wiele zastrzeżeń. Do Krajowej Rady Komorniczej bardzo często wpływały skargi dotyczące nękania dłużnika, stosowania wobec niego przemocy albo obrażania osoby zadłużonej (nie wspominając już o słynnym zajęciu ciągnika spod Mławy). To ma się zmienić. 1 stycznia zaczną bowiem obowiązywać dwie najważniejsze ustawy regulujące pracę komornika sądowego:

1) ustawa o komornikach sądowych (zmieniająca między innymi k.p.c.)
2) ustawa o kosztach egzekucyjnych.

Nagrywanie czynności komorniczych to jedna z najciekawszych i najatrakcyjniejszych zmian z perspektywy Dłużnika. Zdaniem ekspertów, rejestracja czynności komornika powinna ukrócić większość niewłaściwych zjawisk, do których dochodziło w czasie egzekucji – zarówno ze strony osoby zadłużonej, jak i organu egzekucyjnego. Jedno jest pewne – w przypadku ewentualnego sporu dotyczącego przebiegu postępowania, o wiele łatwiej będzie można ustalić stan faktyczny.

Co ma nagrywać komornik sądowy?

Zgodnie z wprowadzonym art. 809 (1) kodeksu postępowania cywilnego, komornik sądowy ma za pomocą urządzenia rejestrującego obraz i dźwięk, utrwalać przebieg czynności dokonywanych poza kancelarią.

Co to oznacza w praktyce ? Mówiąc wprost – czynności egzekucyjne wykonywane poza siedzibą kancelarii, będą nagrywane kamerą. Ma to zapewnić transparentność całego postępowania egzekucyjnego i ograniczyć ewentualne spory między dłużnikiem a komornikiem.

Jakie czynności będzie nagrywał komornik?

Nowe przepisy wskazują listę 12 czynności, które będą podlegały obowiązkowi nagrywania. Dokładnie chodzi o:

1) przeszukanie mieszkania lub pomieszczenia dłużnika

2) przymusowe otwarcie pomieszczenia

3) opróżnienie pomieszczeń z rzeczy/osób

4) czynności z udziałem dłużnika, które zmierzają do ustalenia jego majątku

5) zajęcie ruchomości (budzące najwięcej kontrowersji i emocji)

6) oddanie ruchomości pod dozór innej osobie niż dłużnik

7) licytację ruchomości (nie dotyczy licytacji elektronicznej)

8) licytację nieruchomości (z zastrzeżeniem przebiegu wg art. 972)

9) oględziny nieruchomości

10) wprowadzenie w posiadanie

11) wydanie ruchomości/nieruchomości

12) wprowadzenie w zarząd nieruchomości (dotyczy art. 933)

Dodatkowo, komornik może nagrywać także inne czynności, jeżeli taki wniosek złoży przynajmniej jedna ze stron postępowania.

Od kiedy komornik będzie nagrywał czynności egzekucyjne?

Od 1 stycznia 2019. To efekt wejścia w życie nowej ustawy o komornikach sądowych z 22 marca 2018, która wprowadza stosowne przepisy do kodeksu postępowania cywilnego. Treść ustawy dostępna jest pod adresem: http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20180000771/U/D20180771Lj.pdf.

Interesującą nas zmianę znajdziemy na stronie 134. Wprowadza ona nowy artykuł 809(1) określający precyzyjnie, co i kiedy ma być nagrywane (treść całego artykułu cytujemy poniżej).

Jak ma wyglądać nagrywanie czynności komornika w praktyce?

Zgodnie z nowymi przepisami, rejestracja czynności ma wyglądać następująco:

1. Komornik przystępuje do czynności poza kancelarią komorniczą.

2. Jeżeli dana czynność wskazana została w art. 809 (1) lub przynajmniej jedna ze stron złożyła stosowny wniosek – komornik ma obowiązek nagrywania takiej czynności.

3. Komornik uprzedza osoby biorące udział w czynnościach o zamiarze nagrywania.

4. Komornik powinien pouczyć dłużnika lub osoby trzecie biorące udział w czynnościach, o możliwości zgłoszenia sprzeciwu.

5. W przypadku zgłoszenia sprzeciwu, komornik przerywa nagrywanie czynności.

6. Komornik może rozpocząć nagranie od nowa, na żądanie osoby, która wcześniej zgłosiła sprzeciw.

Jak wynika z nowych przepisów, nagrywanie czynności komorniczych może zostać w każdym momencie przerwane – wystarczy zgłosić sprzeciw. Czynności egzekucyjne będą nadal prowadzone, ale już bez nagrywania.

Co dzieje się z nagraniami?

Po przeprowadzonych czynnościach egzekucyjnych, nagranie (dźwięk + obraz) ma trafiać do kancelarii komorniczej. Strony i uczestnicy postępowania (a zatem dłużnik lub jego pełnomocnik), mogą zapoznać się z nim zapoznać wyłącznie w siedzibie komornika. Nie będzie możliwości otrzymania zapisu nagrania.

Rapida Money – pożyczka na spłatę komornika do 25 000 zł

Dlaczego wprowadzono zmiany?

Głównie z troski o samego dłużnika. Duża liczba skarg na czynności komornicze budziła niepokój rządu i Krajowej Rady Komorniczej. Przez lata komornik dorobił się niechlubnego miana osoby, która nigdy nie jest po stronie dłużnika, a która – wręcz przeciwnie – działa na jego niekorzyść.

Wprowadzenie obowiązku nagrywania czynności komorniczych może przywrócić zaufanie do tego zawodu. W końcu komornik sądowy jest funkcjonariuszem publicznym, którego celem jest wyegzekwowanie zaległości finansowych, a nie pogrążenie dłużnika w złej sytuacji życiowej.

Jak było do tej pory?

Dłużnicy wielokrotnie skarżyli się na niewłaściwe zachowanie komorników sądowych. Zarzuty dotyczyły między innymi: bezprawnego zajęcia ruchomości, straszenia dłużników czy tak zwanego stalkingu. Zdarzały się także skargi na rękoczyny, których rzekomo mieli dopuścić się komornicy, którym nie chciano wyjawić lub wydać majątku.

Oczywiście niewłaściwe sytuacje miały miejsce także z drugiej strony – komornicy skarżyli się na to, że są lekceważeni przez dłużników w brutalny sposób: rysowano im samochody, opluwano ich, wypychano do wyjścia albo straszono za pomocą gróźb karalnych.

Najbardziej problematyczna była chyba sama eksmisja dłużnika z mieszkania – skargi z obu stron dotyczyły brutalnych zachowań, rękoczynów, stosowania wulgaryzmów i różnych środków przymusu (ze strony komornika) lub obrony (ze strony dłużnika). Kamery pozwolą na zarejestrowanie faktycznego przebiegu sytuacji i być może spowodują, że do sytuacji patologicznych więcej nie dojdzie.

Kto zapłaci za kamery i nagrywanie czynności?

Niestety ustawa nie precyzuje, skąd komornicy mieliby wziąć owe „urządzenia rejestrujące obraz i dźwięk”. Oznacza to, że zapłacą za nie z własnej kieszeni, a koszty te zapewne doliczą do kosztów usługi komorniczej.

Nie zostaniemy jednak nagrani zwykłym telefonem – Minister Sprawiedliwości ma określić w osobnym rozporządzeniu, jakie rodzaje urządzeń i środków technicznych będą mogły służyć do utrwalania czynności komorniczych. Koszt kamery szacowany jest na 1500-2500 zł, więc nie będzie to mały wydatek.

Gdyby podliczyć, ile pieniędzy rząd musiałby przeznaczyć na zakup kamery dla każdego z ponad 1500 komorników w naszym kraju, to wychodzi kwota opiewająca nawet na kilka milionów złotych. Wydatek ten byłby zbyt dużym obciążeniem dla budżetu, dlatego obowiązek zakupu sprzętu spadnie na komorników.

Podsumowanie

Nagrywanie czynności egzekucyjnych – podstawa prawna

Art. 809 (1). Protokoły z czynności egzekucyjnych

§ 1. Utrwalaniu za pomocą urządzenia rejestrującego obraz
i dźwięk podlega przebieg następujących czynności egzekucyjnych dokonywanych przez komornika poza kancelarią:
1) z udziałem dłużnika zmierzające do ustalenia jego stanu majątkowego;
2) zajęcie ruchomości;
3) wykonanie postanowienia o oddaniu ruchomości pod dozór innej osobie niż dłużnik;
4) licytacja ruchomości z wyłączeniem licytacji elektronicznej;
5) licytacja nieruchomości, chyba że jej przebieg jest utrwalany w sposób
określony w art. 972 § 2;
6) oględziny nieruchomości;
7) wprowadzenie w zarząd nieruchomości w trybie art. 933;
8) opróżnienie pomieszczeń z osób lub rzeczy;
9) wydanie ruchomości i nieruchomości;
10) wprowadzenie w posiadanie;
11) przymusowe otwarcie pomieszczenia;
12) przeszukanie mieszkania lub pomieszczenia gospodarczego dłużnika.

§ 2. Komornik utrwala przebieg czynności w trybie określonym w § 1, również gdy wniosek taki złoży co najmniej jedna ze stron postępowania.

§ 3. Komornik uprzedza osoby uczestniczące w czynności o utrwalaniu przebiegu czynności, o których mowa w § 1 i 2. Komornik przerywa utrwalanie przebiegu czynności w miejscu zamieszkania dłużnika lub osoby trzeciej, jeżeli dłużnik lub ta osoba sprzeciwiają się temu, o czym należy te osoby pouczyć. Na żądanie osoby, która sprzeciwiła się utrwalaniu czynności, komornik podejmuje utrwalanie czynności na nowo, o czym należy te osoby pouczyć.

§ 4. W przypadku utrwalania za pomocą urządzenia rejestrującego obraz i dźwięk przebiegu czynności, w protokole zamieszcza się poza elementami wymienionymi w art. 809 pkt 1, 2 i 4–7 jedynie zwięzłe sprawozdanie z przebiegu czynności. Powyższe nie zwalnia z obowiązku sporządzenia pełnego protokołu zajęcia.

Dz.U.2018.0.1360 t.j. – Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego