Mandat karny – najważniejsze informacje

Mandat karny – co to jest? 

Mandat karny to szybki, uproszczony sposób nakładania na sprawcę wykroczenia sankcji za czyny zabronione.

Charakterystyczną cechą mandatów karnych jest to, że do ukarania dochodzi bez kierowania spraw do sądów.

Funkcjonariusz nakładający mandat musi określić jego wysokość.

Pamiętać należy, że nie ma obowiązku przyjmowania mandatu. Sprawca może odmówić przyjęcia mandatu karnego. Powinien jednak zostać pouczony przez funkcjonariusza o prawie odmowy i o skutkach takiej odmowy.

Jeśli chodzi o skutki odmowy – ustawodawca nakłada obowiązek, na podstawie którego funkcjonariusz występuje do sądu z wnioskiem o ukaranie. 

Kto może wystawiać mandat karny? 

Przede wszystkim mandaty wystawia policja.

Mandatem karnym możemy też być ukarani przez:

1. Państwową Inspekcję Pracy.
2. Inspekcję Transportu Drogowego.
3. Państwową Inspekcję Pracy.
4. Państwową Inspekcję Handlową.
5. Państwową Inspekcję Ochrony Środowiska.
6. Państwową Inspekcję Sanitarną.
7. Straży Parku w parkach narodowych.
8. Państwową Inspekcję Nadzoru Budowlanego.
9. Stacje Sanitarno-Epi­de­mio­lo­gicz­ne.
10. Straż Graniczną.
11. Nadleśnictwo.
12. Straż Rybacką.
13. Straż Ochrony Kolei.

Postępowanie mandatowe

Kiedy można nałożyć mandat? 

Istnieją 2 przypadki, w których możemy być ukarani mandatem:

1. Sprawca został schwytany w trakcie popełniania wykroczenia lub bezpośrednio po jego popełnieniu. Jeśli chodzi o termin – nałożenie mandatu nie może nastąpić po upływie 14 dni od daty ujawnienia czynu.

2. Sprawca nie został schwytany w trakcie popełniania czynu zabronionego, ale wykroczenie danej osoby zostanie przez funkcjonariusza stwierdzone, szczególnie z użyciem:

• przyrządu kontrolno-pomiarowego,
• lub urządzenia rejestrującego.

Przy czym tu istotne są 2 warunki:

• sprawca nie został schwytany na gorącym uczynku lub bezpośrednio po nim,
• nie zachodzi wątpliwość co do sprawcy czynu (jeśli zachodzi potrzeba – niezwłocznie po ujawnieniu wykroczenia przeprowadza się w niezbędnym zakresie czynności wyjaśniające).

Jeśli chodzi o termin – nałożenie mandatu nie może nastąpić po upływie 60 dni od dnia ustalenia, kto jest sprawcą.

Wzór mandatu karnego. 

Ile mamy czasu na zapłacenie mandatu? 

Mandat gotówkowy płaci się na miejscu.

Jeśli chodzi o pozostałe dwa typy mandatów – kredytowany i zaoczny, to ogólnie kwotę mandatu należy uiścić w terminie 7 dni licząc od daty jego  przyjęcia.

Przy czym:

1. mandat kredytowany – musi być uiszczony w ciągu 7 dni od daty jego przyjęcia.
2. mandat zaoczny – powinno być w nim wskazane następujące informacje:

• określenie, gdzie w terminie 7 dni od daty jego wystawienia osoba ukarana może zapłacić,
• powiadomienie o skutkach jej nieuiszczenia w tym terminie. Staje się on mandatem prawomocnym z chwilą dokonania zapłaty we wskazanym miejscu oraz terminie.

Przedawnienie mandatu – co to jest? 

Wielu ludzi zwleka z zapłaceniem mandatu, ponieważ mają nadzieję na jego przedawnienie. Jeżeli jednak w ciągu 3 lat od uprawomocnienia mandatu nie dojdzie do „ściągnięcia” należności, nie będziemy musieli wnieść opłaty. Wierzyciel jednak może założyć nam sprawę w sądzie. W tej sytuacji pozwany powinien podnieść zarzut przedawnienia oraz złożyć  wniosek o oddalenie.

Pamiętać jednak musimy, że nie płacąc za mandat, możemy spodziewać się wizyty komornika, który przyjdzie ten dług (wraz z odsetkami!) „ściągnąć”.

Sprawdź, co może zająć komornik w 2019 roku

Mandat karny gotówkowy  

Mandat gotówkowy to mandat nałożony na osobę nieposiadającą stałego miejsca pobytu lub zamieszkania w Polsce (np. cudzoziemcy, turyści). Tutaj mandat musi być zapłacony natychmiast po wykroczeniu.

Mandat karny gotówkowy uważa się za prawomocny z chwilą zapłaty funkcjonariuszowi, który nałożył dany mandat.

Mandat karny kredytowany 

Mandat kredytowany najczęściej nałożony jest na obywateli naszego kraju – czyli formalnie miejscem stałego zamieszkania lub pobytu jest Polska.

Ważna jest informacja, że czas na zapłacenie wynosi 7 dni.

Formularz karty musi zawierać następujące informacje:

• wskazanie, że kara pieniężna musi zostać uiszczona w okresie 7 dni od jego przyjęcia,
• określenie skutków związanych  z nieopłaceniem.

Istotny jest fakt, że mandat kredytowany staje się prawomocny w momencie pokwitowania go przez osobę, która dane wykroczenie popełniła.

Mandat karny zaoczny 

Mandat zaoczny wystawia się w sytuacji, gdy na miejscu wykroczenia nie było sprawcy. Jednocześnie mimo, że nie go nie było, nie ma wątpliwości, kto jest sprawcą.

Mandat pozostawia się w miejscu, w którym sprawca będzie mógł go niezwłocznie odebrać. Jeśli odmówimy lub nie zapłacimy, organ, którego funkcjonariusz nałożył mandat, wystąpi do sądu z wnioskiem o ukaranie.

Ile zapłacimy za mandat? 

Wysokość mandatu została określona w Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia.

W ramach postępowania mandatowego zasadą jest, że może być na nas nałożony mandat do 500 zł.

Jednak należy pamiętać o następujących przypadkach:

1. Gdy czyn ma znamiona wykroczeń przewidzianych w co najmniej dwóch przepisach, wtedy mandat będzie wynosił do 1 000 zł.
2. Jeśli chodzi o wykroczenia przeciwko prawu pracowniczemu, to inspektor pracy może nałożyć nam mandat w do 2 000 zł.  Jeżeli to wykroczenie jest popełnione co najmniej dwukrotnie w ostatnich dwóch latach od ostatniego ukarania w tym zakresie – mandat może sięgnąć do 5 000 zł.
3. Jeżeli sprawa dotyczy zatrudniania pracowników tymczasowych, w stosunku do których takie wykroczenie popełnione jest w ciągu dwóch lat od dnia ostatniego ukarania – mandat Państwowej Inspekcji Pracy może wynieść  do 5 000 zł.
4. W kwestiach związanych z nowymi przepisami z 2018 roku – o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni – za popełnienie w ciągu dwóch lat od dnia ostatniego ukarania za takie wykroczenie, mandat  Państwowej Inspekcji Pracy wyniesie do 5 000 zł.
5. Jeżeli chodzi o sprawy związane z bezpieczeństwem imprez masowych, mandat będzie wynosił do 2 000 zł.
6. W kwestiach związanych z prawem budowlanym wysokość mandatu może wynieść do 2 000 zł.
7. W przypadku spraw dotyczących systemu drogowego i kolejowego przewozu towarów mandat może wynieść  od 5 000 zł do 7 500 zł.

Jak zapłacić za mandat? 

Mandat możemy zapłacić w następujący sposób:

1. Gotówkowo – mandat opłacany na miejscu – dla cudzoziemców (np. turystów). Tutaj mandat musi zostać zapłacony natychmiast po wykroczeniu.
2. Bezgotówkowo – przy pomocy terminali płatniczych lub aplikacji w telefonie komórkowym. Od niedawna – od 2 września 2017 r. mandat karny może być uregulowany w formie bezgotówkowej – za pomocą karty płatniczej lub też  jakiegoś innego instrumentu płatniczego (aplikacji w telefonie), ale pod warunkiem, że funkcjonariusz posiada odpowiednie urządzenie do rozliczeń. Mandat uważa się za uregulowany z chwilą potwierdzenia dokonania płatności uzyskanego z urządzenia do autoryzacji rozliczeń. Istotną informacją jest fakt, że w przypadku zapłaty bezgotówkowej to osoba ukarana poniesie koszty związane z autoryzacją transakcji i przekazem środków na odpowiedni rachunek bankowy. Funkcjonariusz powinien poinformować nas o obowiązku pokrycia dodatkowych kosztów przelewu.
3. Przez Internet – dokładną instrukcję zapłaty mandatu bez wychodzenia z domu znajdziesz w naszym artykule Jak zapłacić mandat przez Internet? | Instrukcja krok po kroku.

Podstawa prawna 

Głównym aktem prawnym regulującym kwestie związane z mandatami karnymi jest Ustawa z dnia 24 sierpnia 2001 r – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia. 

Podsumowanie 

1. Podstawowa kwota mandatu karnego to wysokość do 500 zł.
2. Mandaty dzielą się na gotówkowe (dotyczy cudzoziemców), kredytowane (obywatele naszego kraju schwytani na dokonaniu czynu zabronionego) i zaoczny (obywatele naszego kraju, którzy nie są obecni na miejscu wykrycia czynu zabronionego, ale zachodzi pewność, że to oni są sprawcami).
3. Sprawca został schwytany w trakcie popełniania wykroczenia lub bezpośrednio po jego popełnieniu.
4. Mandaty wystawia policja lub straż gminna.
5. Skutkiem odmowy mandatu jest wniosek o ukaranie wystawiony przez funkcjonariusza.
6. Mandat gotówkowy płaci się na miejscu.
7. Nie ma obowiązku przyjmowania mandatu.
8. Mandat kredytowany i zaoczny należy uiścić w terminie 7 dni licząc od daty jego  przyjęcia.
9. Mandat można zapłacić bezgotówkowo – kartą lub telefonem, ale będziemy obciążeni kosztami transakcji.
10. Kwestie mandatów karnych reguluje Ustawa z dnia 24 sierpnia 2001 r – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia.

Źródła:

http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20170001694/O/D20171694.pdf

https://www.prawo.pl/akty/dz-u-2017-613-t-j,16943009.html