Pożyczka pracownicza – kto może skorzystać?

Gdy brakuje pieniędzy, najlepiej jest zwrócić się o pomoc do pożyczkodawców. Niewielu z nas wie jednak o tym, że pożyczki mogą być udzielone nie tylko przez profesjonalne instytucje pożyczkowe, lecz także przez naszego pracodawcę. Pożyczki pracownicze to mniejsza ilość formalności, niskie bądź zerowe oprocentowanie i automatyczny system spłaty zobowiązania. Kto może liczyć na takie rozwiązanie w 2021 roku?

Pożyczka pracownicza – co to jest?

Pożyczka pracownicza jest formą zupełnie dobrowolnego świadczenia finansowego udzielanego przez pracodawcę na rzecz pracowników niektórych firm i zakładów pracy. Innymi słowy to po prostu pożyczka z pracy. 

Najczęściej pożyczki pracownicze udzielane są w związku z wykonywaniem przez pracodawców funkcji socjalnych w ramach Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych. Równie często pożyczki pracownicze przysługują z tytułu funkcjonowania Pracowniczej Kasy Zapomogowo-Pożyczkowej w danym zakładzie pracy. Warto jednak dodać, że firmy, które nie posiadają tego typu kas czy funduszy, także mają możliwość przyznania pracownikowi pożyczki.

Pożyczka pracownicza – formalności

By móc liczyć na przyznanie środków od pracodawcy (niezależne od tego, czy w danym zakładzie funkcjonuje ZFŚS lub PKZP), musimy złożyć pisemne podanie do naszego szefa. Czas oczekiwania na jego rozpatrzenie zazwyczaj nie jest długi. Odpowiedź uzależniona jest od indywidualnej praktyki bądź regulaminu prowadzonego w danym zakładzie. Niektóre firmy musza przyznawać pożyczki, gdyż mają na to specjalnie wydzielony fundusz. Inne mogla podjąć taką decyzję dobrowolnie. 

Maksymalna wysokość pożyczki uzależniona jest od takich czynników, jak budżet danej firmy czy liczba zatrudnionych w niej osób. Z kolei spłata pożyczki odbywa się z reguły w drodze udzielonego przez pracownika pisemnego upoważnienia pracodawcy do dokonywania potrąceń z przysługującego mu wynagrodzenia. Niekiedy stosuje się inne rozwiązania, przykładowo comiesięczne przelewy na konto zakładu pracy.

Warto w tym miejscu dodać, iż o atrakcyjności pożyczki pracowniczej przesądza przede wszystkim jej oprocentowanie (z reguły dużo niższe od tego obowiązującego w bankach i  firmach pożyczkowych), a także oraz stosunkowo mało formalizowana procedura uzyskania środków (pracodawca zna możliwości zarobkowe swojego pracownika, więc potrafi celnie oszacować ryzyko finansowe). Minusem tego typu rozwiązania jest fakt, iż nie każda firma udziela pożyczek pracowniczych. 

Podstawa prawna

Kodeks pracy nie reguluje kwestii przyzwania i wypłacania pożyczek pracowniczych. Jeśli w danym zakładzie nie obowiązuje Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych lub Kasa Zapomogowo-Pożyczkowa (instytucje regulowane na podstawie specjalnych przepisów), pożyczkę od pracodawcy traktuje się jak każdą inną pożyczkę prywatną – sposób jej zawarcia oraz maksymalne odsetki określa Kodeks cywilny. 

Warto dodać, że polskie prawo dodatkowo reguluje kwestię pobierania rat pożyczki pracowniczej z wynagrodzenia pracowniczego. Zapisy dotyczące obowiązku udzielenia pisemnej zgody pracownika na potrącanie należności z pensji, a także maksymalnej wysokości takowego potrącenia. W Kodeksie pracy czytamy, co następujące:

Kto może liczyć na pożyczkę pracowniczą?

Nie ma jasnych i odgórnie obowiązujących przepisów, które regulowałyby kwestię grona osób uprawnionych do korzystania z pożyczek pracowniczych. W niektórych przypadkach  takowe pożyczki się należą w związku z funkcjonowaniem w danej firmie specjalnych funduszy bądź kas. W innych przypadkach to pracodawcy samodzielnie decydują, czy chcą i mogą udzielić pracownikowi pożyczki. 

Pożyczka dla pracowników firm z ZFSŚ

Najczęściej pożyczki pracownicze udzielane są w związku z wykonywaniem przez pracodawców funkcji socjalnych w ramach Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych. 

Gwoli uściślenia, wszystkie firmy, które zatrudniają powyżej 50 pracowników (w przeliczeniu na pełne etaty według stanu na 1 dzień stycznia danego roku) zobowiązane są do stworzenia Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych. Pieniądze zebrane w funduszu mogą być przeznaczone wyłącznie na cele socjalne, czyli przykładowo wsparcie różnych form wypoczynku (tak zwane wczasy pod gruszą), bezzwrotne zapomogi z tytułu zajścia trudnych zdarzeń losowych, a także zwrotne pożyczki pracownicze. 

Pożyczka dla pracowników firm z PKZP

Równie często pożyczki pracownicze przysługują z tytułu funkcjonowania Pracowniczej Kasy Zapomogowo-Pożyczkowej w danym zakładzie pracy. Utworzenie Kasy jest możliwe u pracodawcy, u którego co najmniej 10 osób wykonujących pracę zarobkową deklaruje chęć przystąpienia do Kasy.

PKZP udziela pożyczek wszystkim tych, którzy będąc członkami Kasy, wnosili na jej poczet comiesięczne składki członkowskie.  Warunkiem udzielenia pożyczki z PKZP jest zgromadzenie odpowiedniej ilości środków.

Pożyczka dla pracowników pozostałych firm

Firmy, w których nie ma ani Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych, ani Pracowniczej Kasy Zapomogowo-Pożyczkowej, mogą udzielać pożyczek na zasadach opisanych w Kodeksie cywilnym. Pracodawcy nie są jednak zobowiązani do takiej formy wsparcia podwładnych. W ich gestii leży indywidualna decyzja pożyczkowa, jednak z reguły – o ile firmę oczywiście na to stać – pracownicy otrzymują pozytywne decyzje pożyczkowe.

Koszty pożyczki pracowniczej

Nie da się ukryć, iż o atrakcyjności pożyczki pracowniczej świadczy przede wszystkim jej oprocentowanie, które jest z reguły dużo korzystniejsze (niższe) od oprocentowania oferowanego przez większość instytucji finansowych. 

Pożyczka pracownicza nie musi być w ogóle oprocentowana – pod warunkiem, że taki zapis znajdzie się w umowie pożyczkowej. Decyzja o wysokości marży zależy od decyzji pracodawcy, jednak warto dodać, iż nie oprocentowanie w stosunku rocznym nie może być wyższe niż 10% – wynika tak wprost z zapisów Kodeksu cywilnego. 

Jeżeli wysokość odsetek nie została określona w umowie pożyczkowej, należą się odsetki ustawowe, które na tę chwilę wynoszą 5%. Jest to suma stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego (1,5%) i 3,5 punktu procentowego. 

Skarbówka a pożyczka pracownicza

Wielu pracowników rozważających zaciągnięcie pożyczki pracowniczej zastanawia się nad poziomem optymalizacji podatkowej takiego rozwiązania. 

Z regulacji dotyczących kosztów prowadzenia firmy wynika, iż koszty uzyskania przychodów nie uznaje się wydatków poniesionych z tytułu spłaty pożyczki – z wyjątkiem skapitalizowanych odsetek od tej pożyczki. 

Powyższa zasada oznacza, iż samo zaciągnięcie pożyczki oraz jej późniejsza spłata są podatkowo neutralne i nie powodują zmian po stronie przychodu oraz kosztów uzyskania przychodów. Dopiero zapłacenie odsetek od oprocentowanej pożyczki pracowniczej daje możliwość zaliczenia ich do kosztu uzyskania przychodu. Kosztem będzie więc część odsetkowa każdej raty pożyczki, nie zaś część kapitałowa. 

Podatek od pożyczki 

Umowa pożyczki udzielona na rzecz niespokrewnionego pracownika przez pracodawcę podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Podstawę opodatkowania stanowi kwota pożyczki, a stawka oprocentowania wynosi 0,5% procenta.  Obowiązek podatkowy ciąży na pożyczkodawcy, nie na pracodawcy wypłacającym środki. Warto dodać, iż z opodatkowania zwolnione są pożyczki od osób niespokrewnionych na kwotę mniejsza lub równą 1000 złotych.