Skarga pauliańska

Coraz częściej zdarza się tak, iż osoby, nad jakimi ciąży egzekucja komornicza, wyprzedają lub ukrywają cały swój majątek, by nie mógł on podlegać egzekucji komorniczej. Wobec takich przypadków polskie prawo przewiduje zastosowanie skargi pauliańskiej. Czym ona jest i jakie są jej skutki?

Spis treści:
1. Skarga pauliańska – co to jest?
2. Podstawa prawna.
3. Kiedy można skorzystać ze skargi?
4. Elementy skargi pauliańskiej.
5. Przykład skargi pauliańskiej.
6. Jak bronić się przed skargą?
7. Przedawnienie skargi pauliańskiej.

 

 

Skarga pauliańska jest specjalnym rozwiązaniem, jakie umożliwia dochodzenie swych roszczeń przez wierzyciela w przypadku, gdy dłużnik wyzbył się lub ukrył swój majątek przed egzekucją komorniczą.  
 

Jeśli więc wskutek świadomie podjętych czynności dłużnika osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, jaka należała się wierzycielowi, poszkodowany ma prawo żądać odzyskania tego, co powinno być mu darowane - właśnie poprzez skargę pauliańską.

Przekazanie majątku przez dłużnika osobie trzeciej może być unieważnione wtedy, gdy zostanie udowodnione, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela, a osoba przejmująca majątek o tym wiedziała (lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć).

 

Skarga pauliańska unormowana została w treści artykułów 527-534 Kodeksu cywilnego.

Podstawowe warunki przyznawania skargi pauliańskiej zostały ukazane w paragrafie 1. artykułu 527:
„Gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć.”

O sytuacji, gdy dłużnik pozostawał niewypłacalny, traktuje artykuł 529. Kodeksu Cywilnego:
„Jeżeli w chwili darowizny dłużnik był niewypłacalny, domniemywa się, iż działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. To samo dotyczy wypadku, gdy dłużnik stał się niewypłacalny wskutek dokonania darowizny.”

Warunki uznania przedawnienia skargi pauliańskiej determinuje artykuł 534.:
„Uznania czynności prawnej dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli za bezskuteczną nie można żądać po upływie lat pięciu od daty tej czynności."

 

 

By skorzystać z możliwości skorzystania ze skargi pauliańskiej, konieczne jest spełnienie któregoś z poniższych warunków:

1. Dłużnik musiał dokonać pewnej czynności prawnej (np. sprzedać swą nieruchomość).

2. Czynność prawna, jakiej dokonał dłużnik, w swym następstwie doprowadziła do pokrzywdzenia wierzyciela, ponieważ dłużnik stał się niewypłacalny (albo stał się bardziej niewypłacalny niż był przed dokonaniem czynności).

3. Pewna osoba trzecia uzyskała na skutek czynności przeprowadzonych przez dłużnika konkretną korzyść majątkową.

4. Dłużnik był świadomy swojego działania - wiedział, że swym postepowaniem działa na szkodę wierzyciela, któremu dłużny jest daną sumę pieniędzy.

5. Osoba trzecia, która uzyskała korzyść majątkową, wiedziała (lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć) o tym, iż dłużnik działa ze świadomością pokrzywdzenia swojego wierzyciela.

 

 

Najistotniejszym i za razem koniecznym elementem prawidłowego sformułowania pozwu jest zawarcie żądania uznania czynności dłużnika za bezskuteczną w stosunku do wierzyciela - ze wskazaniem kim była osoba trzecia, jakiej dłużnik przekazał majątek i na czym dokładnie owe przekazanie polegało. 
 

Kolejnym istotnym elementem, jaki warto zawrzeć w formułowanej skardze, jest wniosek o udzielenie zabezpieczenia np. w postaci zakazu zbycia rzeczy. W sytuacji, gdy przedmiot stanowią konkretne nieruchomości, powinno się złożyć wniosek do sądu wieczystoksięgowego o dokonanie odpowiedniego wpisu o zakazie zbywania i obciążania tejże nieruchomości.

Po uzyskaniu wyroku potwierdzającego zajście warunków do uznania skargi pauliańskiej, wierzyciel powinien złożyć wniosek o stwierdzenie prawomocności tegoż wyroku i o nadanie mu klauzuli wykonalności.

 

 

Najczęściej dłużnicy starają się o udaremnienie egzekucji poprzez przeniesienie własności swego majątku na osobę trzecią w drodze darowizny.

Przykładowo: Pani Alicja Kowalska dowiedziała się o wszczęciu postępowania egzekucyjnego przeciwko niej wskutek długów, jakich nie uregulowała.

Pani Alicja bała się o swój majątek, lecz wiedziała także, iż jedynym przedmiotem, jaki może zająć komornik, jest posiadana przez nią nieruchomość. Postanowiła więc jak najszybciej przekazać owe mieszkanie swej siostrze na mocy darowizny.

Wtajemniczyła w ten plan swą siostrę i doprowadziła do finalizacji darowizny. Mimo sprytnego planu Pani Alicji, działanie, jakiego świadomie się podjęła, jest przesłanką do wszczęcia skargi pauliańskiej.

 

 

 
Dłużnik, przeciwko któremu została nałożona skarga pauliańską, ma możliwość bronienia się przed zarzutami.

Przede wszystkim może on próbować dowieść, iż nie wiedział o istnieniu wierzycieli lub że nie miał wystarczającej wiedzy, by uświadomić sobie skutek swojego działania.

Po drugie - może on próbować wykazać, iż w świetle innych okoliczności twierdzenie o świadomości pokrzywdzenia jest wątpliwe.

 

 

Według Kodeksu Cywilnego, wierzyciel może wystąpić ze skargą pauliańską w przeciągu pięciu lat od chwili dokonania przez dłużnika przeniesienia majątku. Wystarczy w owym terminie nadac na poczcie pozew ze skargą pauliańską.

Treść odpowiedniego artykułu, jaki normuje kwestię przedawnienia skargi, jest następująca: „Uznania czynności prawnej dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli za bezskuteczną nie można żądać po upływie lat pięciu od daty tej czynności."

Kiedy wierzyciel nie zdąży nadać odpowiedniego pozwu w terminie, jego uprawnienie do złożenia skargi pauliańskiej wygasa. Sąd oddala skargę, nawet wtedy, gdy dłużnik nie powoła się na upływ terminu.