Ustawa o kosztach komorniczych 2018

Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uchwalił dwa akty prawne, które mają zastąpić obowiązującą już od ponad 20 lat ustawę o komornikach sądowych i egzekucji.  Pierwsza ustawa z dnia 28. lutego 2018 roku obejmuje kwestie kosztów komorniczych. Druga, uchwalona 22. marca 2018 roku, bezpośrednio dotyczy zawodu komornika sądowego. 

Nowe przepisy mają wejść w życie z dniem 1. stycznia 2019 roku. Jak informuje Kancelaria Prezydenta RP, oba akty stworzono w celu ulepszenia dotychczasowych mechanizmów oraz trybów egzekucji komorniczej. Nowe ustawy mają motywować dłużników do terminowych spłat zobowiązań i porządkować sposób pracy komorników sądowych.
 

Sprawdź, co może zająć komornik sądowy.

DOTYCHCZASOWA PODSTAWA PRAWNA

Obecnie obowiązującym aktem prawnym jest ustawa z dnia 29. sierpnia 1997 roku o komornikach sądowych i egzekucji. 

Ustawa ta była zmieniana już ponad 50 razy. Liczne nowelizacje, modernizacje, wyroki Sądu Najwyższego oraz orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego utrudniają czytelny odbiór tego aktu. Zrozumienie obowiązujących przepisów stało się dla stron postępowania znacznie trudniejsze – dotyczy to zarówno wierzycieli, dłużników, jak i samych komorników. 
 
Ustawa z 1997 roku całkowicie zmieniła ówczesny sposób pracy komorników. Zmuszeni oni zostali do rozpoczęcia działalności na własną rękę – przestali podlegać sądom rejonowym i przenieśli się do prywatnych kancelarii. Ich pracę nazywano quasi-przedsiębiorstwem, bowiem w zakresie finansowania zostali pozbawieni pomocy ze strony państwa, lecz wciąż działali w jego imieniu. 

Jak do tej pory, wszelkimi kosztami funkcjonowania kancelarii komorniczych zostali obarczeni komornicy. Dotyczy to zarówno kosztów osobowych (takich jak pensje pracownicze), lecz także rzeczowych (wynajem lokalu czy zakup niezbędnego sprzętu). 
 

Środki pozyskiwane od stron postępowania komorniczego, czyli opłaty egzekucyjne, są obecnie jedynym źródłem finansowania kancelarii komorniczych. Nowe ustawy zakładają, iż fundusze te zostaną dodatkowo pomniejszone o daninę, która zasilać będzie Skarb Państwa. Komornicy odzyskają tym samym tytuł funkcjonariuszy publicznych.

USTAWA O KOSZTACH KOMORNICZYCH

Jedna z najważniejszych zmian prawnych, którą wprowadzić ma ustawa o kosztach komorniczych, dotyczy minimalnych, maksymalnych oraz stałych kwot egzekucyjnych.
 

Ich wysokość określana będzie kwotowo, a nie proporcjonalnie do średniego wynagrodzenia w gospodarce narodowej – jak miało to miejsce dotychczas. 
 

Takie rozwiązanie stworzone zostało na wzór przepisów regulujących wysokości opłat sądowych w sprawach cywilnych. Dla dłużnika będzie to zmiana korzystna – koszta egzekucyjne nie będą sie zwiększać wraz ze wzrostem średniego wynagrodzenia. 
 

Najniższa opłata ma wynosić 150 złotych, natomiast kwota maksymalna nie będzie mogła przekraczać kwoty 50 000 złotych. 
 

Co ważne, zachowana zostanie procedura zmniejszania opłat komorniczych przez sąd. Dłużnik, który uzna, że opłata ustalona zgodnie z przyjętą stawką jest dla niego zbyt dużym obciążeniem finansowym, będzie mógł złożyć do sądu wniosek o jej obniżenie. Będzie on musiał wykazać przy tym szczegóły swojej sytuacji materialnej. 
 

Czas na złożenie przez dłużnika wniosku o zmniejszenie opłaty komorniczej wynosić będzie siedem dni od chwili doręczenia mu postanowienia o pobraniu lub ustaleniu opłaty. Obniżona przez sąd kwota nie może być jednak niższa niż jedna trzecia opłaty należnej ustawowo i nie mniejsza niż 200 złotych. 
 

W przypadku opłaty egzekucyjnej od tzw. świadczeń pieniężnych komornik pobierać będzie ją wraz z egzekwowanym świadczeniem – proporcjonalnie co do jego wartości. Ściągane w ten sposób opłaty powinny być jednak rozliczane odrębnym postanowieniem, przynajmniej raz na pół roku. Jednak zmiany takie mogą uczynić komornicze postanowienia jeszcze mniej czytelnymi. 

ZMIANA STAWEK PROCENTOWYCH OPŁAT KOMORNICZYCH

Ważną zmianą, która wejdzie w życie wraz z ustawą o kosztach komorniczych, będą nowe stawki opłat egzekucyjnych. 

Do tej pory funkcjonowały stawki o wysokości 15, 8, 5 i 2% kwoty wyegzekwowanej od dłużnika. Według oszacowań średnia opłata komornicza wynosiła blisko 12,5 % – w praktyce bowiem najczęściej stosowano pułap 15-procentowy, a także 8-procentowy (w przypadku egzekucji z konta lub pensji). 
 

Nowa ustawa całkowicie zmienia obecnie stosowane stawki. Średnia opłata będzie miała wynosić 10% wartości ściągniętych pieniędzy lub zajętego majątku. Oprócz tej stawki obowiązywać będą również dwie niższe: 5% i 3% – ich wysokość uzależniona będzie od sposobu i terminu dokonania spłaty długu.

Przykładowo, jeżeli dłużnik spłaci zobowiązania komornicze w przeciągu 30 dni od doręczenia mu zawiadomienia o wszczęciu egzekucji, będzie on mógł liczyć na zmniejszenie stawki nawet do 3%. Warunkiem jest wniesienie opłaty (całkowitej lub częściowej) bezpośrednio do rąk komornika lub na jego konto.
 

Jeśli dłużnik uiści ową opłatę wierzycielowi, komornik zażąda od niego stawki o wysokości 5%.

Wniosek z tych informacji jest bardzo prosty: im szybciej spłacisz dług, tym na lepszą stawkę opłaty egzekucyjnej będziesz mógł liczyć. 

USTAWA O KOMORNIKACH SĄDOWYCH

Druga ustawa, którą uchwalił Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, dotyczy bezpośrednio komorników sądowych i zwiększa wymagania wobec nich. 
 

Najważniejszym punktem tej ustawy jest wymuszenie na komornikach sądowych prawniczego wykształcenia. Obecnie skończone studia na tym kierunku ma zaledwie 70% komorników, a tylko 9% może pochwalić się wykształceniem średnim. Komornicy sądowi będą musieli ukończyć studia prawnicze w przeciągu 7 lat od wejścia w życie ustawy, a więc do 1. stycznia 2026 roku. W innym wypadku – zmuszeni zostaną odejść z pracy. 
 

Kolejnym zaostrzeniem przywilejów komorniczych jest ograniczenie ich pracy poza wyznaczonym i przypisanym rewirem. Zdaniem Rządu takie rozwiązanie ma służyć likwidacji "fabryk komorniczych" i ograniczeniem pracy komornika jako przedsiębiorcy działającego na własną rękę. 
 

Komornik sądowy, odzyskawszy tytuł funkcjonariusza publicznego, będzie musiał posiadać odpowiednie doświadczenie życiowe. Nowa ustawa podniesie więc granicę minimalnego wieku komornika z 26 na 28 lat. Górna granica wiekowa także zostanie zmniejszona. Od 1. stycznia 2019 roku pracę stracą wszyscy komornicy, których wiek przekracza 65 lat. Zdaniem Rządu osoby starsze nie poradzą sobie ze szczególnymi okolicznościami pracy w terenie, wymagającej dobrej kondycji fizycznej. 
 

Kolejnym wprowadzonym ograniczeniem jest wykluczenie możliwości dodatkowego zarobkowania przez komornika sądowego. Komornik, oprócz pracy w swym zawodzie, dodatkowo będzie mógł zajmować się tylko działalnością naukowo-dydaktyczną, a prowadzona przez niego działalność będzie podlegać kolejnym ograniczeniom. 
 

Nowa ustawa zwiększy również nadzór i kontrolę Ministra Sprawiedliwości nad komornikami. Minister będzie mógł z urzędu podejmować pewne kroki postępowania administracyjnego – skutkujące nawet usunięciem komornika z jego stanowiska w razie złamania przez niego prawa. 
 

Komornik będzie posiadał prawo (a niekiedy obowiązek) nagrywania czynności egzekucyjnych. Dokumentacja taka ma być dowodem w razie jakiejkolwiek skargi złożonej na komornika przez strony postępowania. 
 

Dodatkowo komornik będzie zobowiązany każdorazowo przedstawiać dłużnikowi formularz skargi – ma być to druk jasny i przejrzysty, czyli taki, który dłużnik bez problemu zdoła wypełnić i wysłać do odpowiedniego sądu. 
 

Warto dodać, że obecnie około 80% skarg na komorników zostaje odrzucona przez sądy przez różnorakie niedopatrzenia formalne. 
 

Nowym punktem ustawy jest zasada asystowania policji u boku kuratora podczas każdego przymusowego otwarcia lub przeszukania mieszkania dłużnika. 
 

Zmianie poddane zostały także zasady prowadzenia egzekucji z tzw. ruchomości. Od 1. stycznia 2019 roku w ramach egzekucji komorniczej dłużnik nie będzie mógł zostać pozbawiony przedmiotów niezbędnych do życia, takich jak: kuchenka, lodówka, pralka czy łóżko.
 

Wszelkie te zaostrzające rygor wobec komorników zmiany zdają się wynikać ze znacznego wzrostu ilości skarg na komorników. W przeciągu ostatnich 6 lat liczba wniosków o pociągnięcie komorników do odpowiedzialności dyscyplinarnej wzrosła niemal czterokrotnie. 

OPINIE I PROGNOZY

Wszelkie zmiany dotyczące kwot komorniczych, jak i samych komorników sądowych, zdają się być korzystne dla dłużników, lecz mogą one boleśnie dotknąć komorników. Nie tylko ich praca stanie się silnie ograniczona, lecz obcięte zostaną także dochody prywatnych kancelarii komorniczych.
 

Obawiając się o przyszłość komorników, samorząd komorniczy zlecił globalnej sieci PricewaterhouseCoopers (PwC) zajmującej się usługami księgowymi i doradczymi sporządzenie niezależnego raportu. Dokument ten jest profesjonalną prognozą zmian, jakie przyniosą dwie wchodzące w życie ustawy.
 

Raport PwC donosi, iż przychody kancelarii komorniczych spadną z 1,2 mld zł rocznie do nieco ponad 700 mln złotych. Dochody przykładowej kancelarii mają obniżyć się więc o znaczny procent – od 13, aż do 33%.
 

Raport PwC zakłada, że problemy finansowe mogą dotknąć aż 40 procent wszystkich kancelarii komorniczych. Finansowa niewydolność tych organów może nieść ze sobą poważne konsekwencje dla przedsiębiorców, ale także dla wierzycieli. 
 

Coraz mniej atrakcyjne warunki pracy komorników mogą przełożyć się na spadek zainteresowania tym zawodem. Zmniejszająca się liczba komorników i zapowiedź zamykania istniejących już kancelarii najpewniej wpłyną na wydłużenie czasu trwania postępowań egzekucyjnych i obniżenie ich skuteczności.
 

Póki co liczba komorników w Polsce wciąż jeszcze rośnie. Na chwilę obecną jest ich 1719.