25 lat więzienia za wyłudzanie VATu

26 stycznia 2017 r. Sejm Rzeczypospolitej przyjął rządowy projekt nowelizacji Kodeksu karnego i niektórych innych ustaw, która ma pozwolić na skuteczną walkę z oszustwami podatkowymi, m.in. poprzez bezwzględne ściganie i surowe karanie za wyłudzenia podatkowe. 27 stycznia ustawa została przekazana Prezydentowi i Marszałkowi Senatu.

Wskazana regulacja przewiduje wprowadzenie zmian nie tylko w kodeksie karnym, ale również w ustawach o policji, CBA, Straży Granicznej, Żandarmerii Wojskowej i kontroli skarbowej. Instytucje te mają uzyskać możliwość stosowania technik operacyjno-rozpoznawczych oraz kontroli i utrwalania rozmów telefonicznych w przypadku najpoważniejszych typów czynów zabronionych dotyczących wyłudzeń VAT. Tryb prowadzenia tych postępowań będzie podlegał ścisłemu nadzorowi wyspecjalizowanego prokuratora, a nie urzędowi kontroli skarbowej.

Ustawa ma wejść w życie po 14 dniach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.

PODSTAWA PRAWNA

Projekt ustawy autorstwa Ministerstwa Sprawiedliwości o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw z dnia 26 stycznia 2017 r. dotyczy:

1) objęcia czynów zabronionych związanych z wyłudzaniem podatku VAT szczególnymi regulacjami prawa karnego powszechnego, z zachowaniem możliwości kwalifikowania ich, w przypadku mniejszej społecznej szkodliwości czynu, z przepisów Kodeksu karnego skarbowego;

2) dodania do kodeksu karnego szczególnej formy tzw. fałszu materialnego dokumentu;

3) wprowadzenia do kodeksu karnego przestępstwa tzw. fałszu intelektualnego;

4) wprowadzenia postaci kwalifikowanej ww. przestępstw;

5) złagodzenia represji karnej przy tzw. “czynnym żalu”;

6) umożliwienia czynności operacyjnych, kontroli procesowej oraz utrwalania treści rozmów telefonicznych.

Aby wszystko było przejrzyste i jednoznaczne, wśród kodeksowych definicji (art. 115 k.k.) pojawia się m.in definicja faktury. Poszczególne kategorie przestępstw związanych z wyłudzeniem podatku VAT zostały zawarte w przepisach art. 270a, art. 271a oraz art. 277a-277d Kodeksu karnego, które zostały dodane do dotychczasowej regulacji.

Nowela przewiduje nie tylko surowe karanie tych, którzy oszukują budżet na VAT, ale zaostrza również kary dla innych przestępców, którzy uszczuplają dochody Skarbu Państwa. Tak więc za kradzież, kradzież z włamaniem, przywłaszczenie, oszustwo, oszustwo komputerowe czy paserstwo w stosunku do mienia powyżej 1 mln zł grozić ma do 15 lat więzienia. Tam, gdzie wartość przestępstwa przekroczy 5 mln zł, sprawca może trafić do więzienia nawet na 25 lat.

NOWE PRZESTĘPSTWA

Nowe prawo wprowadza do Kodeksu karnego nowe kategorie przestępstw:

a) wystawianie fikcyjnych faktur VAT oraz

b) ich podrabianie i przerabianie w celu użycia jako autentycznych.

Podstawowym zagrożeniem za powyższe czyny przewidziana jest kara więzienia od 6 miesięcy do 8 lat, w wypadkach mniejszej wagi – grzywna, ograniczenie wolności albo pozbawienie wolności do 2 lat, a w wypadku wystawiania fikcyjnych faktur – pozbawienie wolności do lat 3.

Dotychczas Kodeks karny za fałszowanie dokumentów przewidywał zagrożenie grzywną, karą ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat. Niezależnie od omawianej nowelizacji, ten ogólny przepis pozostanie w kodeksie karnym.

JAKA KARA ZA WYŁUDZANIE VATU

Wysokość sankcji będzie uzależniona od skali popełnionego oszustwa. Chodzi o to, żeby kara oddziaływała, odstraszała i była realnym narzędziem nacisku w rękach przedstawicieli organów ścigania. Projekt przewiduje przy tym możliwość łagodzenia kary, a nawet odstąpienia od jej wymierzenia, gdy sprawca ujawni wszystkie okoliczności przestępstwa, wskaże osoby z nim współdziałające i zwróci całą bezprawnie uzyskaną korzyść majątkową. Wymiary sankcji będą następujące:

– jeżeli fałszywa faktura służąca do wyłudzenia zwrotu VAT dotyczy towarów lub usług o wartości przekraczającej 1 milion złotych, albo jeżeli sprawca uczynił sobie z takich wyłudzeń stałe źródło dochodu, przestępstwo będzie stanowiło zbrodnię zagrożoną karą od 3 do 15 lat pozbawienia wolności. Taka wysokość grożących kar wykluczy możliwość zastosowania wobec sprawcy warunkowego zawieszenia wykonania kary;

– przy procederach przestępczych, gdy wartość towarów lub usług wskazanych w fałszywych fakturach przewyższać będzie 5 milionów złotych, sprawcom grozić będzie, tak jak w przypadku najpoważniejszych zbrodni, kara pozbawienia wolności w wymiarze od 5 do 15 lat, a w najcięższych wypadkach nawet 25 lat pozbawienia wolności;

– przewidziano również możliwość wymierzenia grzywny, orzeczonej obok kary pozbawienia wolności, w wysokości do 6 mln zł;

– wysokość kar zależeć będzie nie od kwot wyłudzonych z budżetu państwa, lecz od wartości towarów i usług brutto, których dotyczyć będzie fałszywa faktura. W ten sposób uproszczone zostanie postępowanie w sprawie gigantycznych wyłudzeń, gdyż nie będzie konieczności ustalania kwoty uszczuplenia w drodze procedury podatkowej;

– nowela prawa karnego przewiduje możliwość łagodniejszego potraktowania sprawcy, poprzez zastosowanie nadzwyczajnego złagodzenia kary, w wypadku ujawnienia przez niego wszystkich okoliczności przestępstwa oraz wskazania osób współdziałających, a w razie zwrócenia korzyści majątkowej osiągniętej z przestępstwa, nawet odstąpienia od wymierzenia kary. Powyższe ma na celu rozbicie mafijnych powiązań w grupach przestępczych;

– czyny określone w nowelizacji Kodeksu karnego są przestępstwami umyślnymi i dla poniesienia odpowiedzialności karnej konieczne jest ustalenie, że sprawca działał z zamiarem fałszowania faktury. Zatem zmiany nie dotyczą zwykłych błędów przy wystawianiu faktur, które się zdarzają legalnie działającym przedsiębiorcom;

– w przypadku nieprawidłowości mniejszej wagi wymierzane będą grzywny; 

STATYSTYKI DOTYCZĄCE WYŁUDZEŃ VATU

Wyłudzanie podatku od towarów i usług (VAT) stało się w ostatnich latach niezwykle groźnym procederem przestępczym, wskutek którego budżet państwa ponosi straty liczone nawet w dziesiątkach miliardów złotych rocznie.

Według ustaleń NIK, organy kontroli skarbowej wykryły w zeszłym roku fikcyjne faktury na kwotę 81,9 mld zł.  To kwota ponad półtora razy większa niż zeszłoroczny deficyt budżetowy.

Spośród wyroków, wobec 253 sprawców wielkich wyłudzeń nienależnego zwrotu VAT, w latach 2014-2016 tylko w 31 przypadkach były to kary bezwzględnego pozbawienia wolności, w dodatku z niskim wymiarem. W większości przypadków kończyło się na karach wolnościowych i grzywnach, w tym takich jak 1700 zł grzywny przy zysku z przestępstwa wynoszącym 3 mln zł.

Wyłudzaniem podatku VAT najczęściej zajmują się zorganizowane grupy przestępcze działające na skalę międzynarodową. Sprawcy przedstawiają fałszywe dokumenty, na podstawie których wyprowadzają pieniądze z budżetu państwa m.in. pod pretekstem rzekomo zapłaconego wcześniej podatku VAT.

Najbardziej agresywną formą przestępstw skarbowych są oszustwa karuzelowe. Polegają one na wielokrotnym obrocie tym samym towarem przez różne firmy (polskie i zagraniczne), których celem nie jest faktyczne prowadzenie działalności gospodarczej, lecz uzyskiwanie korzyści poprzez pozorowane transakcje doprowadzające do wyłudzenia VAT.

Komisja Europejska w ostatnim swoim raporcie dotyczącym nadużyć w VAT, informuje, że na tle państw Unii Europejskiej sytuacja Polski w tym zakresie systematycznie się pogarsza. Jesteśmy w czołówce tego niechlubnego rankingu.