Dług publiczny Polski
Dług publiczny Polski stale rośnie – na przełomie kwietnia i czerwca (w drugim kwartale), tego roku, odnotowano, że wzrósł on aż o ponad 30 miliardów złotych. Jego wysokość wówczas szacowano na kwotę 1 241 597,5 mln zł. Czym właściwie jest dług publiczny? Jak Polska wypada na tle innych krajów europejskich pod względem zadłużenia? Te kwestie weźmiemy pod lupę i szczegółowo omówimy w dzisiejszym artykule.
Spis treści:
- Dług publiczny – co to?
- Dług publiczny a dług Skarbu Państwa
- Strategie zmniejszenia długu publicznego
- Dług publiczny Polski w poszczególnych latach
- Dług publiczny Polski w latach 2018-2023
- Relacja długu PDP do PKB, a relacja EDP do PKB - stan na kwiecień 2023
- Dług publiczny państw europejskich
- Próg graniczny długu publicznego
- Co składa się na dług publiczny Polski?
- Podsumowanie
Dług publiczny – co to?
Dług publiczny to zadłużenie sektora publicznego danego kraju. Określamy nim ogół pieniędzy, które zostały pożyczone, w ramach przyznanego, w tym przypadku państwu, świadczenia i należy je spłacić.
Ogółem na dług publiczny składają się:
- dług Skarbu Państwa,
- dług sektora samorządowego,
- dług sektora ubezpieczeń społecznych.
Sytuacja z zadłużaniem państwa jest tak samo powszechna jak sytuacja z zadłużaniem osoby prywatnej – ktoś bierze kredyt i tak samo różne kredyty bierze państwo jako struktura. Zadłużone, mniej lub bardziej, jest obecnie niemalże każde państwo świata.
Dług publiczny a dług Skarbu Państwa
W powszechnym rozumieniu często mylone są jednak stwierdzenia “dług publiczny” i “dług Skarbu Państwa”. Warto pamiętać, że są to dwie różne rzeczy. Dług Skarbu Państwa to tylko jedna ze składowych większej całości, jaką jest dług publiczny.
Nie jest jednak tajemnicą, że to właśnie dług Skarbu Państwa jest procentowo największą składową długu publicznego – na koniec 2019 roku stanowił on aż 98% całego długu.
Strategie zmniejszenia długu publicznego
Koronawirus pokrzyżował optymistyczne wizje i wpłynął na zwiększenie zadłużenia naszego kraju. Dług zamiast maleć, niestety szybko rósł.
Warto pamiętać, że w 2019 roku rząd przyjął strategię zarządzania długiem sektora finansów publicznych w latach 2020-2023. Zgodnie ze strategią działania miała ona doprowadzić do znacznego spadku stosunku długu publicznego do PKB. Zakłada się spadek do 43,5% na koniec 2020 roku i finalnie 38,2% na koniec 2023 roku.
Dług publiczny Polski w poszczególnych latach
Spójrzmy jak zmieniał się w poszczególnych latach, jak wygląda sytuacja ostatnich pięciu lat.
Państwowy dług publiczny Polski od dłuższego czasu stale rośnie. Gwałtowny spadek poziomu zadłużenia mogliśmy zaobserwować jedynie w pierwszym kwartale 2014 roku, kiedy to zadłużenie zostało częściowo spłacone ze środków pochodzących z OFE. Po tym okresie aż do dzisiaj ewentualne spadki kwartalne – nawet jeżeli były odnotowane, ich wysokość była niestety nieznaczna. Regularnie pogłębieniu ulegał poziomu zadłużenia naszego kraju. Jeszcze niespełna 20 lat temu zadłużenie naszego kraju wynosiło zaledwie 300 miliardów złotych. Dziś kwota ta jest ponad 4 razy większa.
W latach 2001-2008 zadłużenie wzrastało, ale nieznacznie. Na przestrzeni siedmiu lat doszło do wzrostu o prawie 300 mld zł. Potem wzrosty były już skokowe w okresach czteroletnich – szybkie wzrosty z kwartału na kwartał odnotowaliśmy najpierw w latach 2008-2012, a potem w latach 2012-2018. W obu przypadkach struktura zadłużenia państwa była dość podobna – rosnąca z niewielkim spadkiem na około rok przed końcem okresu i silnie rosnąca pod koniec tego okresu.
W dość podobnych proporcjach układa się natomiast wciąż struktura zadłużenia – niezależnie od tego, jaka jest finalna kwota zadłużenia naszego kraju. Według kryterium miejsca emisji dług publiczny w 2/3 wartości jest długiem krajowym, a w mniej więcej w 1/3 długiem zagranicznym.
Dług publiczny Polski w latach 2018-2023
Na wykresie widzimy jak w trakcie ostatnich pięciu lat zmieniała się kwota długu publicznego naszego kraju. Warto dokładniej przyjrzeć się liczbom, oto ile wynosiło publiczne zadłużenie w poszczególnych latach:
- 2018 r. – 984,3 mld zł
- 2019 r. – 990,9 mld zł
- 2020 r. – 1 111,8 mld zł
- 2021 r. – 1 148,6 mld zł
- 2022 r. – 1 209,5 mld zł
- 2023 r. (I kwartał) – 1 209,8 mld zł
- 2023 r. (II kwartał) – 1 241,6 mld zł.
Dane jasno pokazują jak bardzo zwiększył się dług publiczny w ostatnim czasie. Na przestrzeni pięciu lat (2018-2023) suma zadłużenia wzrosła o ponad 257 mld zł. W trakcie pierwszych trzech miesięcy 2023 roku zadłużenie państwa wynosiło ponad bilion – 1 209,8 mld zł, natomiast w przeciągu kolejnego kwartału kwota ta wzrosła o 31,8 mld zł, co daje nam 2,6 proc. przyrost.
Ministerstwo regularnie aktualizuje te statystyki, kolejne wyniki mają się ukazać pod koniec roku, a dokładnie 11 grudnia.
Relacja długu PDP do PKB, a relacja EDP do PKB - stan na kwiecień 2023
Zgodnie z oficjalnymi danymi, opublikowanymi przez Ministerstwo Finansów, po pierwszych trzech miesiącach 2023 roku odnotowano, iż:
- Relacja PDP do PKB na koniec I kwartału 2023 r. wyniosła 38,0% 2 co oznaczało spadek w porównaniu z końcem poprzedniego roku o 1,3 pp;
- Relacja długu EDP do PKB na koniec I kwartału 2023 r. wyniosła 48,1%2 co oznaczało spadek w porównaniu z końcem poprzedniego roku o 1,0 pp.
źródło: gov.pl
Dług publiczny państw europejskich
Poniżej prezentujemy listę 20. najbardziej zadłużonych państw Unii Europejskiej, na podstawie danych zgromadzonych przez Eurostat – urząd, który zajmuje się tworzeniem i publikowaniem statystyk, obejmujących wszystkie państwa członkowskie UE. Lista ta porządkuje kraje członkowskie, zgodnie ze stanem, który zamyka pierwsze 6 miesięcy 2023 roku.
Polska znalazła się na 16. pozycji, jednak obserwując współczynnik wzrostu Państwowego Długu Publicznego, nie należy podchodzić do tego nazbyt optymistycznie, ponieważ jest to nadal lista najbardziej zadłużonych państw członkowskich. Przewidywania na przyszły rok potwierdzają, dług nie przestanie rosnąć.
Próg graniczny długu publicznego
W konstytucji naszego państwa zakazane jest, by dług publiczny przekroczył 60% PKB. Do takiej sytuacji nie można dopuścić. Już po przekroczeniu granicy 55% konstytucja nakazuje wdrożenie pewnych mechanizmów, które mają zatrzymać szybki wzrost długu.
Co się stanie, kiedy nasz dług osiągnie 55% PKB?
Wtedy rząd będzie zmuszony między innymi do:
– ograniczenia waloryzacji emerytur i rent jedynie do poziomu inflacji, nie będzie więc możliwe dodatkowe podwyższanie emerytur (wątpliwa byłaby zatem kwestia ewentualnej wypłaty trzynastych emerytur dla wszystkich seniorów);
– znaczącego ograniczenia wydatków państwa i samorządów (mogą więc być odwoływane planowane inwestycje);
– zaplanowania budżetu na kolejny rok bez deficytu (albo budżet będzie musiał być tak skonstruowany, żeby zapewniał spadek relacji długu i PKB).
Jeżeli natomiast próg 60% zostałby osiągnięty, dalsze zadłużanie kraju jest po prostu niemożliwe, zakazuje tego konstytucja:
PODSTAWA PRAWNA
Art. 216. środki finansowe na cele publiczne
- Nie wolno zaciągać pożyczek lub udzielać gwarancji i poręczeń finansowych, w następstwie których państwowy dług publiczny przekroczy 3/5 wartości rocznego produktu krajowego brutto.
źródło: Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia 1997 r.
Co składa się na dług publiczny Polski?
Na zadłużenie składają się:
- zaciągnięte przez kraj pożyczki oraz kredyty,
- przyjęte depozyty,
- zobowiązania finansowe, których termin płatności już minął (jeżeli nie zostały przedawnione/umorzone),
- wyemitowane papiery wartościowe (tu najpopularniejsze są obligacje skarbowe),
- inne długi, które wynikają z konkretnych ustaw, orzeczeń sądu albo decyzji administracyjnych.
To, co wchodzi w skład długu publicznego, jest regulowane Ustawą o finansach publicznych. Konkretnie temu zagadnieniu poświęcony jest dział drugi tejże ustawy. Warto zapoznać się chociażby z artykułem, który wskazuje, co wchodzi w skład długu publicznego:
PODSTAWA PRAWNA
Art. 72. Państwowy dług publiczny
- Państwowy dług publiczny obejmuje zobowiązania sektora finansów publicznych z następujących tytułów:
1) wyemitowanych papierów wartościowych opiewających na wierzytelności pieniężne;
2) zaciągniętych kredytów i pożyczek;
3) przyjętych depozytów;
4) wymagalnych zobowiązań:
- a) wynikających z odrębnych ustaw oraz prawomocnych orzeczeń sądów lub ostatecznych decyzji administracyjnych,
- b) uznanych za bezsporne przez właściwą jednostkę sektora finansów publicznych będącą dłużnikiem.
źródło: Dz.U.2017.0.2077 tj. – Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych.
Podsumowanie
- To, co wchodzi w skład długu publicznego, regulowane jest przez Ustawę o finansach publicznych.
- Polska jest jednym z najbardziej zadłużonych europejskich krajów (zajmuje obecnie 16. pozycję na liście najbardziej zadłużonych państw UE).
- Zadłużone w mniejszym lub większym stopniu są praktycznie wszystkie państwa świata. Wyjątkiem jest Hong-Kong.
- Epidemia koronawirusa sprawiła, że zadłużenie Polski wzrosło bardzo mocno w bardzo krótkim czasie.
- Zadłużenie naszego kraju rośnie z roku na rok, raczej nie ma szans na tendencję spadkową.
- Dług publiczny Polski przekroczył już bilion złotych.
- Aktualną wysokość długu publicznego w Polsce można również zawsze sprawdzić na stronie internetowej http://www.dlugpubliczny.org.pl/.
- Nieustanne zadłużanie kraju jest niebezpieczne i może doprowadzić państwo do poziomu niewypłacalności.
Źródła:
https://www.gov.pl/web/finanse/dlug-publiczny
https://www.gov.pl/documents/1079560/1080340/zsfp_2018_09.pdf/f5d8c521-2037-173e-23d5-062098a45e3a
https://www.gov.pl/web/finanse/zadluzenie-sektora-finansow-publicznych
https://www.gov.pl/attachment/175f05b5-0eee-4b1b-9373-8e5e2e9acb50
https://www.gov.pl/web/finanse/rzad-przyjal-strategie-zarzadzania-dlugiem-sektora-finansow-publicznych-w-latach-2020-2023
http://www.dlugpubliczny.org.pl/
https://commission.europa.eu/about-european-commission/departments-and-executive-agencies/eurostat-european-statistics_pl
https://stat.gov.pl/metainformacje/slownik-pojec/pojecia-stosowane-w-statystyce-publicznej/364,pojecie.html
Wszystkie komentarze
Graniczna
Ciekawe kiedy nasza Szanowna Pani Joanna Szczypkowska wystąpi w wiadomościach tv i z przekąsem stwierdzi że zapłaciliśmy ostatnią ratę długu. Co Pani Joanno?
No widać tępą, kłamliwą propagandę ubraną w szatki naukowych analiz. Bzdury, które życie zweryfikuje, gdy ta obrzydliwa partia PiS znajdzie się na politycznym śmietniku.
2015-2018 dług wzrósł z 877.3 do 977.9 Czyli o 100.6mld swoja drogą ciekawe na ile te dane podane przez rząd są prawdziwe
Za rządów PO-PSL było prawie bilion długu.Oni nic nikomu nie dali tylko zabierali.Proszę policzyć ile rząd PIS dał dzieciom przez 4 lata. Żyjemy w wolnej Polsce Prezydent Duda Prezydentem Polski 2020-25.Widzę,że Polacy są zadowoleni z Rządu RP, i PIS-u, 500+,300+13-ta emerytura,bon wakacyjny dla dzieci 500 zł,emerytura dla matek które urodziły 4 dzieci.Obniżyli 1%podatku.Młodych do 26 roku zwolnili z podatku.Podwyżki dla sł.zdrowia,nauczycieli sł.mundurowych i celno-skarbowych.Cofnęli wiek emeryt. z 67 do 65 a kobietom do 60 czyli o 7 lat.Najniższe wynagrodzenie 2.600 zł.Najniższe bezrobocie.PKB 4,1.Zrównoważony budżet. na dzień 1.01.2020...Dopłacają do odnawialnych źródeł energii, 212 mld na tarczę Cowid 19.To przez 4 lata+. Pewnie nie wszystko wymieniłem.Brawo Rząd RP,brawo PIS - dziękuję,że dbacie o Polaków i rozwój Polski ?????? Jeżeli ktoś z opozycji zacznie mi ubliżać to proszę aby odpowiedział na pytanie. Co dla Ciebie dobrego zrobił Pan Trzaskowski i rząd PO-PSL przez 8 lat?Co Ci się podoba w programie Konfederacji ???
Dodaj komentarz