Kredyt lombardowy – co to jest?

Kredyt lombardowy jest specjalną pomocą pieniężną, jaką bank centralny (w Polsce – Narodowy Bank Polski) udziela innym bankom komercyjnym działającym na krajowym rynku. Kredyt lombardowy jest udzielany z zabezpieczeniem w postaci zastawu ruchomości. W przypadku kredytu lombardowego banku centralnego rolę tychże ruchomości pełnią po prostu papiery wartościowe. Owy kredyt udzielany jest krótkoterminowo a jego kwota nie może przekroczyć 100% wartości wniesionego zastawu. Najczęściej jednak bank centralny udziela kredytu lombardowego w kwocie od 20% do 80% wartości papierów wartościowych.

Zwykły kredyt lombardowy udzielany jest wszelkim jednostkom gospodarczym. Narodowy Bank Polski jednak oferuje kredyty lombardowe jedynie bankom komercyjnym, które działają na polskim rynku finansowym. Kredyt lombardowy udzielany jest tylko wtedy, gdy instytucja kredytobiorcza wniesie na poczet inwestycji zastaw. W przypadku kredytu z banku centralnego zastawem tym są papiery wartościowe. Co istotne, nim kredyt lombardowy zostanie udzielony, konieczne jest przeprowadzenie wyceny wniesionego zastawu. Koszt ekspertyzy pokrywa kredytobiorca.

Kredyt lombardowy z Narodowego Banku Polskiego udzielany jest w celu pokrycia krótkoterminowego niedoboru gotówki w kasach danego banku komercyjnego. Czas spłaty takiego kredytu waha się od 7 dni do 3 miesięcy. Niedobór pieniężny banków komercyjnych występuje wtedy, gdy bank niepoprawnie obliczy swoje zobowiązania wobec innych instytucji finansowych i na koniec dnia zabraknie jej środków na pokrycie wydatków. W takiej sytuacji dany bank może pożyczyć brakującą kwotę od Narodowego Banku Polskiego. Co istotne, kredyt lombardowy udzielany jest tylko wtedy, gdy instytucja kredytobiorcza wniesie na poczet inwestycji zastaw w postaci papierów wartościowych. Konieczne jest także przeprowadzenie wyceny wniesionego zastawu (na koszt kredytobiorcy).

Stopa lombardowa jest stopą bazową, na podstawie której centralny bank danego kraju (w Polsce – Narodowy Bank Polski) udziela innym bankom komercyjnym kredytów pod zastaw papierów wartościowych – czyli kredytów lombardowych. W Polsce ustalaniem aktualnej wysokości podstawowych stop bazowych zajmuje się Rada Polityki Pieniężnej. Jeszcze w 1992 roku wartość stopy lombardowej wynosiła 37%. Od 8 września 2022 roku roku jej niezmienna wysokość to 7,25%. Warto wiedzieć, że do 2016 roku stopa lombardowa była także podstawą wyliczania oprocentowania kredytów konsumenckich, jakich banki komercyjne udzielały swym Klientom. Na mocy zmian wprowadzonych do Kodeksu Cywilnego oprocentowanie to wylicza się obecnie na podstawie stopy referencyjnej.

Kredyt lombardowy jest udzielany przez Narodowy Bank Polski z zabezpieczeniem w postaci zastawu skarbowych papierów wartościowych.  Kredyty lombardowe udzielane przez banki komercyjne na rzecz swych Konsumentów wymagają zabezpieczania w postaci płynnych aktywów (ruchomości). Mogą to być także papiery wartościowe, lecz również biżuteria, metale szlachetne czy towary. Instytucje udzielające kredytów lombardowych oprócz stopy lombardowej naliczają do oprocentowania swych kredytów również marżę. Wszystko dlatego, że kredytodawca musi się zabezpieczyć przed ryzykiem związanym ze spadkiem wartości zabezpieczenia (zastawu) – zwłaszcza tego w postaci towarów.

Kredyt lombardowy stanowi istotne narzędzie, które bank centralny, tak jak Narodowy Bank Polski, wykorzystuje w celu wsparcia banków komercyjnych działających na rynku finansowym. Udzielany krótkoterminowo pod zastaw papierów wartościowych, umożliwia bankom komercyjnym pokrycie krótkotrwałego niedoboru gotówki. Jego istota tkwi w tym, że bank centralny udostępnia środki pieniężne innym instytucjom, które w zamian zabezpieczają je papierami wartościowymi. Przy tym kredyt lombardowy jest dostępny wyłącznie dla banków komercyjnych, nie dla klientów indywidualnych.  Wysokość kredytu lombardowego jest ograniczona wartością wniesionego zastawu i zazwyczaj nie przekracza 100% jego wartości. Zazwyczaj bank centralny udziela kredytu w wysokości od 20% do 80% wartości zastawionych papierów wartościowych. Przyznawanie kredytu wymaga przeprowadzenia wyceny zastawu, a koszty ekspertyzy ponosi kredytobiorca.

Kredyt lombardowy jest instrumentem służącym do szybkiego wsparcia banków komercyjnych w sytuacjach, gdy potrzebują dodatkowych środków pieniężnych na pokrycie swoich krótkoterminowych zobowiązań. Niedobór pieniężny może wynikać z błędnych obliczeń wobec innych instytucji finansowych lub nieprzewidzianych wydatków. Dlatego banki komercyjne mogą sięgnąć po kredyt lombardowy, aby zabezpieczyć swoje operacje. Stopa lombardowa, czyli podstawa do wyliczania oprocentowania kredytów lombardowych, jest ustalana przez Radę Polityki Pieniężnej. W Polsce, od września 2022 roku, wynosi 7,25%. Niegdyś stanowiła także podstawę wyliczania oprocentowania kredytów konsumenckich, ale obecnie została zastąpiona przez inne wskaźniki, takie jak stopa referencyjna.