Strona główna

Weksel in blanco – na czym polega?

Weksel in blanco – na czym polega?

Halszka Gronek

12 czerwca 2023

Każdy z nas choć raz w życiu spotkał się zapewne z określeniem „weksel in blanco”. Choć wielu kojarzy owy termin jedynie z westernami i bohaterami starych filmów o biznesmenach, warto przyznać, iż weksle in blanco wciąż jeszcze są jeszcze stosowane w powszechnym obiegu. Kto je wydaje? Jaką pełnią funkcję? Sprawdziliśmy najważniejsze informacje w tej sprawie.

Weksel mylony jest z czekiem

Dla wielu z nas istota weksla pieniężnego jest swoistą zagadką. Niektórzy mylą weksel z czekiem, a inni uważają go za od dawna nieobowiązującą formę płatności. W rzeczywistości jednak weksle nie są przeżytkiem i wielu użytkowników rynku wciąż używa ich w swych transakcjach.

Największą popularnością weksle pieniężne cieszą się w przypadku pożyczek prywatnych. Pełnią one wówczas funkcję zabezpieczenia pożyczki i dają gwarancję pożyczkodawcy na to, iż nie zostanie on bez pieniędzy w razie braku spłaty zobowiązania przez pożyczkobiorcę.

Bardzo często do obiegu bezgotówkowego trafiają także weksle in blanco. Różnią się one pewnymi elementami od tradycyjnych rodzajów weksli – własnych lub trasowanych. Czym są owe weksle in blanco? Kto może z nich korzystać? A kto może je spieniężyć? Na te i na wiele innych pytań odpowiedź znajdziecie w kolejnych akapitach tekstu.

Co to jest weksel?

Sam termin „weksel” pochodzi od niemieckiego leksemu wechsel, który w dosłownym tłumaczeniu oznacza „zmianę”. W praktyce finansowej natomiast weksel to specjalny rodzaj papieru wartościowego, którego formę ściśle określa prawo wekslowe (ustawa).

Istotą weksla jest pisemne zobowiązanie do zapłaty określonej sumy pieniężnej na rzecz drugiej osoby. Złożenie podpisu na wekslu stanowi jedyną podstawę i przyczynę zobowiązania wekslowego. Dlatego weksel nazywany jest powszechnie „bezwarunkowym zobowiązaniem”.

Podstawowy podział stron porozumienia wekslowego można określić mianem binarnego. Z jednej strony mamy wystawcę weksla (trasanta), z drugiej zaś adresata (remitenta). W rzeczywistości jednak owy podział bywa bardziej rozbudowany i skomplikowany.

Często bywa tak, iż płatnikiem sumy wekslowej nie jest wystawca papieru wartościowego, lecz osoba trzecia, jakiej zlecono owe zobowiązanie. Podobnie ze stroną oczekującą zapłaty: bywa że remitent przenosi prawo wypłacenia sumy wekslowej na innego wierzyciela – na mocy wekslowej cesji czyli indosu.

Szybko potrzebujesz dodatkowej gotówki? Sprawdź najlepsze:

Pożyczki na dowód – minimum formalności

Pożyczki na raty – w pełni online

Pożyczki bez BIK – także dla zadłużonych

Pożyczki bez baz – minimum formalności

Pożyczki pod weksel – sprawdź zasady

Weksel in blanco

Weksel in blanco to nic innego weksel celowo nieuzupełniony w chwili wystawienia. Owe określenie in blanco po włosku oznacza „w kolorze białym” – a więc odnosi się do białych, niezapisanych miejsc w wekslu.

Mówiąc prościej, weksel in blanco to weksel niecałkowicie wypełniony lub nieposiadający niektórych cech, jakie prawo wekslowe uważa za obligatoryjne i inwariantywne dla ważności weksla. Lista owych cech jest następująca:

Elementy obligatoryjne weksla

Polskie prawo wekslowe ściśle określa obligatoryjne elementy treści każdego weksla. Dla ważności papieru wartościowego niezbędne jest zamieszczenie w nim nastepujących informacji:

nazwy „weksel” umieszczonej w samym tekście dokumentu (oczywiście w języku, w jakim wystawiono papier wartościowy);
bezwarunkowego polecenie zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej (tak zwana suma wekslowa);
imienia i nazwiska osoby zobowiązanej do zapłacenia wskazanej sumy pieniężnej (w zależności od rodzaju weksla płatnikiem może być sam wystawca weksla, czyli trasant, lub osoba trzecia, czyli trasat);
imienia i nazwiska osoby, na rzecz której zapłata sumy wekslowej ma być dokonana (odbiorca sumy wekslowej czyli remitent);
oznaczenia terminu płatności (uwaga: weksel bez oznaczenia terminu płatności jest płatny za okazaniem);
wskazania miejsca płatności (uwaga: weksel, w którym nie oznaczono miejsca wystawienia, uważa się za wystawiony w miejscu, jakie podane zostało obok nazwiska wystawcy weksla);
oznaczenia daty i miejsca wystawienia weksla;
podpisu wystawcy weksla (trasanta).

Weksel in blanco zwykle wydawany jest z pustym miejscem przeznaczonym na informację o sumie wekslowej. W takiej postaci najcześciej jest on stosowany w przypadku zabezpieczeń kredytów i pożyczek.

W razie niespłacania zobowiązania przez kredytobiorcę, poszkodowany kredytodawca ma prawo wpisać w miejsce sumy wekslowej odpowiednią kwotę zadłużenia (wraz z ustalonymi odsetkami) i w ten sposób pozyskać środki na opłacenie długu.

Uzupełnienie weksla in blanco

Weksel in blanco zwykle wystawiany jest wraz z dodatkową umową zawieraną między wystawcą weksla a remitentem. Jest to tzw. deklaracja wekslowa – pisemne porozumienie, na mocy którego strony uzgadniają, w jaki sposób i przy zajściu jakich okoliczności weksel in blanco należy uzupełnić.

Deklaracja wekslowa powinna w jasny i stanowczy sposób precyzować, jakie brakujące elementy treści weksla powinny zostać dopisane do treści dokumentu w późniejszym czasie.

W przypadku weksla in blanco pełniącego funkcję zabezpieczenia pożyczki może być to na przykład dopisek mówiący o możliwości wpisania przez remitenta sumy zadłużenia wraz z określonymi odsetkami i wypłaty pieniędzy po upływie X tygodni od chwili powstania długu.

Ryzyko wystawiania weksla in blanco

Oczywiście wystawca weksla (lub osoba trzecia zobowiązana do zapłacenia sumy wekslowej) ponosi ryzyko, że remitent uzupełni weksel niezgodnie z zawartą umową. Co więcej, istnieje też przecież szansa „puszczenia w obieg” danego weksla in blanco, a więc jego indosowania (przekazania innemu odbiorcy). A taki niewypełniony weksel, który wpadnie w niepowołane ręce, może przysporzyć wielu problemów dłużnikowi.

Niestety prawo wekslowe nie zapewnia całkowitego bezpieczeństwa wystawcy weksla in blanco. Jedyny ustawowy zapis w tej sprawie brzmi następująco:

Podstawa prawna

Jeżeli weksel, niezupełny w chwili wystawienia, uzupełniony został niezgodnie z zawartem porozumieniem, nie można wobec posiadacza zasłaniać się zarzutem, że nie zastosowano się do tego porozumienia, chyba że posiadacz nabył weksel w złej wierze albo przy nabyciu dopuścił się rażącego niedbalstwa.

(art. 10. ustawy Prawo wekslowe)

Jeśli konieczne jest wypisanie weksla in blanco, warto pamiętać, by na wekslu in blanco dopisać adnotację o spisanej deklaracji wekslowej do weksla. Dlaczego? Bo jeśli do weksla wystawiono deklarację określającą, w jaki sposób można weksel in blanco wypełnić i kiedy użyć, trzeba zadbać o to, by osoba realizująca weksel miała możliwość dowiedzenia się o tym.

Jeżeli realizator dostrzeże dopisek o spisanej deklaracji wekslowej i nie postara się zweryfikować treści tegoż porozumienia, dopuści się rażącego niedbalstwa, które w świetle ustawy pozwoli na rozpatrzenie skargi poszkodowanego wystawcy weksla in blanco.

Warto więc zapamiętać, iż nic nie stoi na przeszkodzie, by na wekslu umieścić adnotację, że do weksla sporządzono deklarację wekslową. Jeżeli dodatkowo weksel zostanie opatrzony w konkretny numer i deklaracja wekslowa ten numer przywoła, ryzyko niezweryfikowania obu dokumentów znacznie spadnie.

Podstawa prawna

Aktem prawnym, jaki obecnie reguluje kwestię wystawiania weksli, jest Ustawa z dnia 28 kwietnia 1936 r. – Prawo wekslowe. Dokument ten wszedł w życie wraz z początkiem lipca 1936 roku. Jego jednoliconą treść znaleźć można w Dzienniku Ustaw nr 37 na rok 1936, pod pozycją 282.

Prawo wekslowe odnosi się do kwestii weksli in blanco w sposób następujący:

PODSTAWA PRAWNA

Ustawa z dnia 28 kwietnia 1936 r. – Prawo wekslowe

Tytuł I
Weksel trasowany

Dział I
Wystawienie i forma wekslu

Art. 10.

Ponieważ ustawa o prawie wekslowym nie wyjaśnia, kiedy nieuzupełniony weksel ma prawo w ogóle być nazywany wekslem in blanco, a kiedy po prostu jest błędnie (niepełnie) uzupełnionym wekslem nienadającym się do realizacji, warto powołać się w tym miejscu na uznany w prawniczym światku wyrok sądowy:

Aby dokument ten mógł być uznany za weksel in blanco, musi spełniać dwa warunki. Po pierwsze, powinien zawierać podpis jednego z dłużników wekslowych złożony w zamiarze zaciągnięcia zobowiązania wekslowego. Po drugie, niezupełność weksla w chwili wydania go remitentowi powinna być zamierzona, czyli nie może być wynikiem przeoczenia wystawcy.

Stanisław Domaradzki
Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 12 lutego 2002 r., sygn. II Aka 313/01

Podsumowanie. Weksel in blanco – najważniejsze informacje

Weksel to specjalny rodzaj papieru wartościowego, którego formę ściśle określa prawo wekslowe (ustawa).
Istotą weksla jest pisemne zobowiązanie do zapłaty: jedna ze stron, podpisując weksel, zobowiązuje się do bezwarunkowego zapłacenia określonej sumy wekslowej na rzecz strony przeciwnej.
Aktem prawnym, jaki obecnie reguluje kwestię wystawiania weksli, jest Ustawa z dnia 28 kwietnia 1936 r. – Prawo wekslowe.
Weksel in blanco to weksel niecałkowicie wypełniony lub nieposiadający niektórych cech, jakie prawo wekslowe uważa za obligatoryjne dla ważności weksla.
Weksel in blanco zwykle wydawany jest z pustym miejscem przeznaczonym na informację o sumie wekslowej. W takiej postaci najcześciej stosuje się go w przypadku zabezpieczeń kredytów i pożyczek.
Razem z wekslem in blanco wystawia się także deklarację wekslową – pisemne porozumienie, na mocy którego strony uzgadniają, w jaki sposób i przy zajściu jakich okoliczności weksel in blanco powinien być uzupełniony.
Deklaracja wekslowa powinna w jasny i stanowczy sposób precyzować, jakie brakujące elementy treści weksla powinny zostać dopisane do treści dokumentu w późniejszym czasie.
Aby nieuzupełniony weksel mógł być uznany za weksel in blanco, powinien on zawierać podpis jednego z dłużników wekslowych. Po drugie, niezupełność weksla w chwili wydania go remitentowi powinna być zamierzona, czyli nie może być wynikiem przeoczenia wystawcy.
Wystawca weksla (lub osoba trzecia zobowiązana do zapłacenia sumy wekslowej) ponosi ryzyko, że remitent uzupełni weksel niezgodnie z zawartą umową. Co więcej, istnieje też przecież szansa „puszczenia w obieg” danego weksla in blanco, a więc jego indosowania (przekazania innemu odbiorcy).
Jeśli konieczne jest wypisanie weksla in blanco, warto pamiętać, by na wekslu in blanco dopisać adnotację o spisanej deklaracji wekslowej do weksla in blanco.

Pytania i odpowiedzi

Co to jest weksel in blanco?

Weksel in blanco to weksel niecałkowicie wypełniony lub nieposiadający niektórych cech obligatoryjnych dla ważności weksla.

Jakie są elementy obligatoryjne weksla?

Elementy obligatoryjne weksla obejmują nazwę “weksel”, bezwarunkowe polecenie zapłaty, dane wystawcy i odbiorcy, termin płatności, miejsce płatności, datę i miejsce wystawienia weksla oraz podpis wystawcy.

W jakich sytuacjach używa się weksla in blanco?

Weksle in blanco są często stosowane jako zabezpieczenie kredytów i pożyczek.

Co to jest deklaracja wekslowa?

Deklaracja wekslowa to pisemne porozumienie między wystawcą a remitentem weksla, które określa, w jaki sposób i przy jakich okolicznościach weksel in blanco powinien zostać uzupełniony.

Jakie ryzyko ponosi wystawca weksla in blanco?

Wystawca weksla in blanco ponosi ryzyko, że remitent uzupełni weksel niezgodnie z zawartą umową. Istnieje również ryzyko indosowania weksla in blanco, czyli przekazania go innemu odbiorcy.

Jakie są konsekwencje posiadania niewypełnionego weksla in blanco przez niepowołane osoby?

Posiadanie niewypełnionego weksla in blanco przez niepowołane osoby może przysporzyć problemy dłużnikowi.

Jakie są cechy weksla in blanco?

Weksel in blanco jest częściowo wypełniony, z pustym miejscem przeznaczonym na informację o sumie wekslowej.

Jak można uzupełnić weksel in blanco?

Weksel in blanco można uzupełnić zgodnie z zawartą deklaracją wekslową, która precyzuje brakujące elementy treści weksla.

Jaką rolę pełni weksel in blanco w przypadku zabezpieczenia pożyczek?

Weksel in blanco służy jako zabezpieczenie pożyczek, umożliwiając wpisanie sumy zadłużenia w przypadku niespłacania zobowiązania przez kredytobiorcę.

Jakie są podstawowe informacje na temat weksla?

Weksel to specjalny rodzaj papieru wartościowego, formę którego określa prawo wekslowe. Stanowi pisemne zobowiązanie do zapłaty określonej sumy pieniężnej na rzecz drugiej osoby.