Deflacja – co to jest?

author
Halszka Gronek
20 lipca 2023
Ekspertka finansowa na zadluzenia.com, ukończyła dziennikarstwo i socjologię na Uniwersytecie Gdańskim. Autorka kompendiów wiedzy na temat społecznych aspektów świata finansów i ekonomii.

Deflacja to jedno ze zjawisk, jakie zachodzą na światowym rynku w wyniku gospodarczych procesów i przekształceń. Wiele osób uważa, iż lepiej jest doświadczać deflacji aniżeli inflacji na krajowym rynku. W gruncie rzeczy jednak oba te zjawiska, jeśli występują w dużym nasileniu, wywierają niekorzystny wpływ na gospodarkę i prowadzą do kryzysów ekonomicznych. 

Spis treści:

  1. Deflacja – co to jest?
  2. Deflacja a siła nabywcza pieniądza
  3. Deflacja a inflacja
  4. Przyczyny i skutki deflacji
  5. Deflacja w Polsce
  6. Pytania i odpowiedzi
Zwiń spis treści

Deflacja – co to jest?

Deflacja to zjawisko ekonomiczne polegające na długotrwałym spadku przeciętnego poziomu cen w gospodarce. Mówiąc najprościej, jak to możliwe, w przypadku gdy ceny większości towarów i usług tanieją, możemy mówić o zachodzącej deflacji. Wówczas za taką samą kwotę pieniądza (wartość nominalna) możemy zakupić więcej dóbr, co oznacza, iż siła nabywcza pieniądza wzrasta. Niekoniecznie jest to jednak zjawisko korzystne. 

Choć dla przeciętnego konsumenta deflacja może wydawać się pozytywną zmianą rynkową (wszak ceny towarów spadają, a my możemy mniej zapłacić), w ujęciu makro deflacja zapoczątkowuje szereg niekorzystnych zmian i procesów. Po pierwsze produkcja dóbr przestaje być opłacalna (w wyniku sprzedaży produktów po niższej cenie). Po drugie deflacja pociąga za sobą zwykle obniżki płac i świadczeń, a także redukcję etatów, w związku z czym nie tylko producenci i sprzedawcy tracą, lecz de facto także konsumenci. 

Powszechnie uważa się, że deflacja jest zjawiskiem o wiele korzystniejszym niż inflacja. W rzeczywistości jednak oba te procesy, zwłaszcza w swej nasilonej postaci, przynoszą szereg negatywnych skutków. By je dostrzec, należy rozpatrywać deflację w skali makro, czyli nie skupiając się jedynie na własnych i chwilowych zasobach, lecz na kondycji całej gospodarki (która prędzej czy pózniej odbije się na naszych portfelach). Perspektywa mini prowadzi do tak zwanej iluzji pieniądza (zjawiska wykorzystywanego np. przez propagandę polityczną).

Szukasz najlepszych ofert kredytowych? Sprawdź:

Kredyty gotówkowe – do 200 000 zł

Kredyty konsolidacyjne – zamień wiele rat w jedną

Kredyty hipoteczne – na własne mieszkanie

Deflacja a siła nabywcza pieniądza

W poprzedniej części artykułu wyjaśniliśmy, czym dokładnie jest deflacja. Z kolei siła nabywcza pieniądza to nic innego, jak realna czy rzeczywista wartość pieniądza. Nie chodzi tu jedynie o nominał nadrukowany na banknocie (np. 50 złotych), lecz o to, ile towarów czy usług przy obecnych cenach rynkowych będziemy mogli nabyć. Dla siły nabywczej pieniądza zjawiska, takie jak inflacja czy deflacja, mają ogromne znaczenie. Bo skoro zmieniają się ceny rynkowe, zmianie ulega także realna wartość pieniądza (siła nabywcza).

Przykład

Mama daje Jasiowi 100 złotych miesięcznie na zakup książek. Przy obecnych cenach rynkowych (50 złotych za książkę) Jasiu jest w stanie kupić dwie książki miesięcznie.

Jeśli jednak na rynku przebiegłaby deflacja w wysokości 50%, obniżając tym samym ceny produktów o połowę, książka nie kosztowałaby już 50 złotych, lecz 25 złotych. W takim wypadku Jasiu mógłby sobie pozwolić na zakup aż czterech książek miesięcznie.

Banknot stuzłotowy, choć posiadający stałą wartość nominalną, zmienia swą wartość realną pod wpływem zachodzącej deflacji. Przed obniżką cen pozwalał on na zakup 2 książek. Po obniżce można dzięki niemu kupić aż 4 książki. Oznacza to, że wartość nominalna pieniądza wzrosła aż dwukrotnie.

Z powyższych informacji jasno wynika, że im większa deflacja, tym większa siła nabywcza pieniądza. Warto jednak pamiętać, iż wraz ze wzrostem realnej wartości pieniądza posiadanego przez konsumentów, wzrasta także realna wartość zadłużeń. Z tego powodu w Ameryce doświadczono Wielkiego Kryzysu – silna deflacja spowodowała znaczący wzrost siły nabywczej pieniądza, podnosząc tym samym realną wartość zobowiązań kredytowych Amerykanów i skutkując szeregiem bankructw, niewypłacalności i upadłości. 

Potrzebujesz szybkiej gotówki? Sprawdź także:

Kredyt online – do 200 000 zł online

Pożyczki na dowód – minimum formalności

Pożyczki bez baz – z minimalną weryfikacją w bazach

Pożyczki online bez weryfikacji – w pełni przez Internet

Deflacja a inflacja

Deflacja i inflacja to dwa wzajemnie uzupełniające się zjawiska. Podczas gdy deflacja oznacza spadek cen tynkowych, inflacja oznacza ich wzrost. Przykładowo deflacja na poziomie 5% oznacza, iż towary i usługi dostępne konsumentom staniały średnio o 5%. Natomiast inflacja na poziomie 5% oznacza, iż za wszystkie dobra, jakie chcemy nabyć, będziemy zmuszeni zapłacić 5% więcej niż do tej pory. Na pierwszy rzut oka korzystniejsza jest pierwsza opcja. Jednak w szerszej perspektywie oba zjawiska mają negatywne skutki. 

Przeciętny Kowalski uważa się, że deflacja jest zjawiskiem o wiele korzystniejszym od inflacji. W końcu lepiej jest płacić za te same produkty mniej niż więcej, czyż nie? Tego typu rozumowanie jest jednak wyjątkowo wąskim spojrzeniem. Bo choć owszem, w naszym portfelu chwilowo zostanie więcej pieniędzy, deflacja wpłynie negatywnie na całą gospodarkę, prędzej czy później doprowadzając do tego, że nasz portfel ucierpi na powszechnych obniżkach cen. To fakt: deflacja prowadzi do kryzysu gospodarczego.

Jednak inflacja wcale nie jest lepszym rozwiązaniem. Gdy ceny rosną, maleje siła nabywcza pieniądza. Ta sama pensja przestaje wystarczać na pokrycie dotychczasowych kosztów życia. Spada realna wartość pieniądza, w tym zadłużeń, wobec czego banki popadają w kryzys. Konsumenci zabierają swoje pieniądze z lokat i innych gotówkowych depozytów, inwestując w dobra o stałej wartości. W ten sposób napędzane są jedynie nieliczne sektory gospodarki (te, które produkują dobra trwałe), podczas gdy pozostałe dążą do upadku.

Przyczyny i skutki deflacji

Przyczyn występowania rynkowej deflacji wyróżnić można naprawdę bardzo wiele. Zwykle są to na tyle skomplikowane i złożone procesy, że samym ekonomistom zajmuje wiele miesięcy dojście do tego, co tak naprawdę spowodowało deflację i późniejsze załamanie gospodarki. Jednak współczesna wiedza z zakresu finansów pozwala wyróżnić kilka elementów, które z pewnością przyczyniają się do spadku cen rynkowych:

  1. brak odpowiedniej – względem zapotrzebowania rynkowego – emisji pieniądza (więcej o tym, dlaczego Narodowy Bank Polski czuwa nad podażą pieniądza, przeczytać można w naszym artykule),
  2. spadek popytu (na skutek między innymi silnej recesji lub zmian o charakterze społecznym),
  3. nadmierne oprocentowanie lokat terminowych i depozytów (wywołuje wzrost siły nabywczej pieniądza, a więc de facto jego realnej wartości),
  4. nieodpowiednia polityka pieniężna prowadzona przez dany rząd (prowadzi między innymi do zawirowań w obszarze emisji pieniądza, stóp procentowych i waloryzacji).

Naturalnym skutkiem deflacji jest oczywiście wzrost siły nabywczej pieniądza, co z kolei prowadzi do tego, że za tę samą kwotę nominalną (na przykład 100 złotych) możemy kupić więcej dóbr. Skutek ten wydaje się być pozytywny, jednak w swej długofalowej perspektywie zmienia on charakter na negatywny. Nadmierna deflacja prowadzi między innymi do takich konsekwencji, jak:

  1. wzrost realnej wartości zobowiązań kredytowych (ich spłata przestaje być możliwa dla konsumentów, wobec czego ogłaszają oni bankructwa i upadłości, powodując tym samym, iż banki także osiągają niewypłacalność),
  2. ograniczenie produkcji (produkcja przestaje się opłacać, gdy sprzedawane dobra generują niższe zyski),
  3. zmniejszanie płac i stawek świadczeń (polityka finansowa państwa dostosowuje się do realiów rynkowych i ekonomicznych),
  4. zmniejszenie ilości zatrudnionych, a w efekcie wzrost deficytu budżetowego (redukcja etatów prowadzi do zwiększenia liczby bezrobotnych, którym państwo musi pomóc ze względu na prowadzoną politykę socjalną i społeczną).

Deflacja w Polsce

Deflacja w Polsce trwała od połowy 2014 roku aż do ostatnich tygodni roku 2016. W listopadzie 2016 roku Główny Urząd Statystyczny po raz pierwszy od lat ogłosił, iż wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych był dodatni. Odnotowano wówczas, iż ceny:

  • żywności w perspektywie rocznej wzrosły o 1,2%,
  • napojów alkoholowych – o 0,9%,
  • restauracji i hoteli – o 1,6%,
  • innych towarów i usług – aż o 3%. 

Za cały rok 2016 (ostatni z odnotowaną deflacją), wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych wyniósł -0,6%. W kolejnym roku inflacja poszybowała aż do poziomu 2%, co oznaczało średni wzrost ten w wysokości 2 procent. W roku następnym, to jest 2018, inflacja nieco spowolniła. Ostateczni wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych zatrzymał się na poziomie +1,6%. W czerwcu 2023 roku inflacja wyniosła 11% i zgodnie z informacjami GUS, współczynnik ten ma się obniżać w kolejnych miesiącach.

Deflacja – najważniejsze informacje

  1. Deflacja to zjawisko ekonomiczne polegające na długotrwałym spadku przeciętnego poziomu cen w gospodarce.
  2. Gdy następuje deflacja, za taką samą kwotę pieniądza (wartość nominalna) możemy zakupić więcej dóbr, co oznacza, iż siła nabywcza pieniądza wzrasta.
  3. Deflacja i inflacja to dwa wzajemnie uzupełniające się zjawiska. Podczas gdy deflacja oznacza spadek cen tynkowych, inflacja oznacza ich wzrost
  4. Powszechnie uważa się, że deflacja jest zjawiskiem o wiele korzystniejszym niż inflacja. W rzeczywistości jednak oba te procesy, zwłaszcza w swej nasilonej postaci, przynoszą szereg negatywnych skutków.
  5. Przyczyn występowania rynkowej deflacji wyróżnić można naprawdę bardzo wiele. Może to być brak odpowiedniej (względem zapotrzebowania rynkowego) emisji pieniądza, spadek popytu, nadmierne oprocentowanie lokat terminowych i depozytów lub po prostu nieodpowiednia polityka pieniężna prowadzona przez dany rząd.
  6. Nadmierna deflacja prowadzi między innymi do takich konsekwencji, jak wzrost realnej wartości zobowiązań kredytowych, ograniczenie produkcji, zmniejszanie płac i stawek świadczeń, a także wzrost deficytu budżetowego.
  7. Deflacja w Polsce trwała od połowy 2014 roku aż do ostatnich tygodni roku 2016. W listopadzie 2016 roku Główny Urząd Statystyczny po raz pierwszy od lat ogłosił, iż wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych był dodatni.

Pytania i odpowiedzi

Deflacja to zjawisko ekonomiczne polegające na długotrwałym spadku przeciętnego poziomu cen w gospodarce.

Deflacja może wydawać się korzystna dla konsumenta, ponieważ ceny towarów i usług spadają, co pozwala na zakup więcej dóbr za tę samą kwotę pieniądza.

W wyniku deflacji produkcja dóbr może przestać być opłacalna dla producentów, ponieważ sprzedają swoje produkty po niższych cenach.

Deflacja pociąga za sobą zazwyczaj obniżki płac i świadczeń, ponieważ spadek cen i wzrost siły nabywczej pieniądza zmniejsza wydatki na pracę.

Deflację należy rozpatrywać w skali makro, czyli nie tylko skupiając się na własnych zasobach, ale na kondycji całej gospodarki.

Siła nabywcza pieniądza to realna czy rzeczywista wartość pieniądza, określająca ile towarów czy usług można nabyć przy obecnych cenach rynkowych.

Deflacja zwiększa siłę nabywczą pieniądza, co oznacza, że za tę samą kwotę pieniądza możemy kupić więcej dóbr.

Wzrost siły nabywczej pieniądza podczas deflacji powoduje zwiększenie realnej wartości zadłużeń, co może prowadzić do problemów finansowych dla osób i instytucji zadłużonych.

Przyczyn występowania deflacji może być wiele, m.in. brak odpowiedniej emisji pieniądza, spadek popytu, nadmierne oprocentowanie lokat czy nieodpowiednia polityka pieniężna rządu.

Długotrwała deflacja może prowadzić do wzrostu realnej wartości zobowiązań kredytowych, ograniczenia produkcji, obniżek płac, wzrostu bezrobocia i deficytu budżetowego.

author
Halszka Gronek
Ekspertka finansowa na zadluzenia.com, ukończyła dziennikarstwo i socjologię na Uniwersytecie Gdańskim. Autorka kompendiów wiedzy na temat społecznych aspektów świata finansów i ekonomii.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.

Podobne artykuły

Hakerzy atakują Klientów mBanku

mBank ostrzega przed popularnym w ostatnich dniach atakiem hakerów. Złośliwe oprogramowanie zainstalowane w naszym urządzeniu może próbować przejąć nasze kody autoryzacyjne do logowania się do bankowości internetowej. Na co powinniśmy zwrócić uwagę, by nie stać się ofiarami hakerów?

author
Dominika Byczek
24 października 2019
Ekspertka finansowa, redaktorka, magister Uniwersytetu Gdańskiego. Z zadluzenia.com związana od 2014 roku, redaktor naczelna portalu do 2020 roku. Specjalizuje się w tworzeniu poradników finansowych.

Pożyczka 1900 zł – gdzie dostanę?

Poszukujesz pożyczki online w wysokości 1900 złotych? Aktualnie na rynku instytucji pozabankowych praktycznie w każdej z nich dostępny jest taki rodzaj wsparcia finansowego. Aby otrzymać pożyczkę w kwocie 1900 złotych, wystarczy posiadać dowód osobisty oraz poświęcić kilkanaście minut na wypełnienie odpowiedniego formularza online. Nasz ranking przedstawia najbardziej korzystne oferty dostępne na rynku. Zapoznaj się ze szczegółami.

author
Patryk Byczek
08 sierpnia 2023
Ekspert finansowy, z zadluzenia.com związany od 2015 roku. Absolwent Uniwersytetu Gdańskiego. Redaktor naczelny portalu, specjalizuje się w analizie produktów finansowych, promocji bankowych i recenzowaniu kredytów.

Fundacja LOTOS finansowo wesprze szpitale

Grupa LOTOS i należąca do niej Fundacja LOTOS przekaże 5 000 000 złotych w ramach wsparcia szpitali w związku z walką z panującym w Polsce koronawirusem. Wsparcie realizowane będzie wraz z Ministerstwem Aktywów Państwowych, którym kieruje wicepremier Jacek Sasin.

author
Patryk Byczek
16 marca 2020
Ekspert finansowy, z zadluzenia.com związany od 2015 roku. Absolwent Uniwersytetu Gdańskiego. Redaktor naczelny portalu, specjalizuje się w analizie produktów finansowych, promocji bankowych i recenzowaniu kredytów.

Deutsche Bank w Gnieźnie

Deutsche Bank Polska jest członkiem międzynarodowej grupy bankowej Deutsche Bank. Z usług Banku można w Polsce skorzystać w niemal 150 placówkach. Jeden z takich punktów mieści się w Gnieźnie.

author
Dominika Byczek
25 listopada 2017
Ekspertka finansowa, redaktorka, magister Uniwersytetu Gdańskiego. Z zadluzenia.com związana od 2014 roku, redaktor naczelna portalu do 2020 roku. Specjalizuje się w tworzeniu poradników finansowych.

BIK – kontakt

Biuro Informacji Kredytowej gromadzi informacje na temat osób, które mają zaciągnięte jakiekolwiek pożyczki i kredyty. Biuro odnotowuje zarówno informacje pozytywne, jak i negatywne. Sprawdź, jak skontaktować się z BIK.

author
Dominika Byczek
04 kwietnia 2022
Ekspertka finansowa, redaktorka, magister Uniwersytetu Gdańskiego. Z zadluzenia.com związana od 2014 roku, redaktor naczelna portalu do 2020 roku. Specjalizuje się w tworzeniu poradników finansowych.

Promocja: „200 zł do Allegro z kartą kredytową Citibanku” w Citi Handlowym

W Citibanku trwa promocja, w której za wyrobienie karty kredytowej i spełnienie prostych warunków promocji Klienci mogą zgarnąć voucher o wartości 200 złotych do Allegro. Promocja trwa do 30 września 2020 roku.

author
Patryk Byczek
17 lipca 2020
Ekspert finansowy, z zadluzenia.com związany od 2015 roku. Absolwent Uniwersytetu Gdańskiego. Redaktor naczelny portalu, specjalizuje się w analizie produktów finansowych, promocji bankowych i recenzowaniu kredytów.
Porównaj