Kompensata długu – co to jest i na czym polega?

Kompensatę długu określa się jako proces wzajemnego umorzenia należności. Zazwyczaj odbywa się pomiędzy przedsiębiorcami, którzy są dla siebie zarówno dłużnikiem i wierzycielem (na przykład sprzedający i kupujący). Takie działanie pozwala im uregulować swoje należności – dosłownie pozbyć się długów – bez konieczności angażowania gotówki.

Pamiętajmy jednak, że kompensata długu nie jest formą zapłaty, a więc nie można jej umieszczać na fakturze. Jest to jeden ze sposobów rozliczenia się bez wykorzystywania gotówki i polega na zmniejszeniu zadłużenia o kwotę należności drugiej strony. Jest to pożyteczna opcja, którą oferuje prawo. Prawdopodobnie większość z nas nie chciałaby zapłacić kontrahentowi, jeśli sami czekamy na uregulowanie płatności przez niego.

Sprawdź: Jak wyjść z długów?

W polskim prawie mamy do czynienia z dwoma rodzajami kompensaty długów. Różnią się wymaganymi dokumentami i formalnościami, których trzeba dopełnić.
Są to:

• Kompensata ustawowa – jest to jednostronne działanie, na które druga strona nie musi nawet wyrażać zgody. W tym przypadku konieczne jest przygotowanie oświadczenia, które najlepiej, aby miało formę pisemną. W takim dokumencie powinny się znaleźć takie informacje jak: dane obu przedsiębiorców, informacja o sumie zadłużenia, informacje o kwocie kompensacji oraz kwocie należności, która pozostanie do zapłaty. Oprócz wymienionych danych, powinniśmy zawrzeć miejscowość i datę oraz podpisy obu stron.
• Kompensata umowna – jest to rodzaj obustronnego działania, a więc obie strony muszą się na nie zgodzić. Przedsiębiorcy wspólnie ustalają proces procedury i zasady, na których będzie się ona opierać. Tej kompensaty nie reguluje Kodeks Cywilny, a warunki ustalone przez obie strony. W tym przypadku również warto spisać oświadczenie, zawierające podobne dane, o których pisaliśmy wyżej.

Pamiętajmy, że właściwe udokumentowanie kompensaty długu, jest niezmiernie istotne. Chodzi bowiem o to, że musimy mieć potwierdzenie, że obie strony zdecydowały się na taki krok.
Jeśli chodzi o kompensatę ustawową koniecznie musimy przygotować wspomniane już oświadczenie. W Kodeksie Cywilnym nie znajdziemy dokładnej informacji, jak takie oświadczenie ma wyglądać, ale najlepiej, aby miało formę pisemną.

W dokumencie powinny znaleźć się takie informacje jak:

• Miejscowość i data sporządzenia oświadczenia,
• Dane obydwu przedsiębiorców, którzy podjęli decyzję o kompensacie wzajemnych zobowiązań (nazwa firmy, adres, numer NIP itp.),
• Informacje o wierzytelnościach, które mają zostać uregulowane (aby mieć pewność, że kompensata przebiegnie poprawnie, najlepiej przygotować numery faktur lub umów, które przedstawiają wzajemne zobowiązania),
• Informacje o pozostałej kwocie należności (jeśli taka jeszcze pozostanie),
• Zapis dotyczący sposobu i terminu uregulowania pozostałej kwoty należności.
  • Odręczny podpis.

Jeśli natomiast chodzi o kompensatę umowną, to może ona zostać skonstruowana wedle uznania obu stron. Ten rodzaj kompensaty jest zdecydowanie częściej spotykany.

UWAGA! Oba rodzaje kompensaty to rozliczenia bezgotówkowe, które nie są formą zapłaty. Nie możemy ich umieszczać na fakturze.

Należy mieć na uwadze, że nie zawsze można skorzystać z kompensaty długu. Zgodnie z Kodeksem Cywilnym z takiego działania nie można skorzystać, jeśli chodzi o:

• wierzytelności, które są wykluczone z kompensaty (np. zasiłki),
• wierzytelności, które dotyczą dostarczenia niezbędnych środków do utrzymania (np. alimenty, renta),
• wierzytelności, które pochodzą z czynów nielegalnych (np. kradzieży lub przywłaszczeń),
• wierzytelności, które są przedawnione lub zajęte.

Jeśli nie możemy skorzystać z kompensaty długu, warto zastanowić się nad kredytem dla zadłużonych lub pożyczkami bez baz.

Można by przypuszczać, że jeśli jeden z kontrahentów przebywa za granicą, kompensata długu nie będzie możliwa. Mamy jednak dobrą wiadomość, w takiej sytuacji kompensata jest również możliwa. Musimy pamiętać, że suma wierzytelności prawdopodobnie wyrażona będzie w obcej walucie, a więc koniecznie będzie jej przeliczenie za złotówki. W tym celu powinniśmy skorzystać z kursu Narodowego Banku Polskiego. Przeddzień, w którym spisaliśmy stosowne oświadczenie, będzie dniem, który powinniśmy wyznaczyć jako dzień przewalutowania.