Ktoś wziął pożyczkę na moje dane – co robić?

Jeśli zastanawiamy się, w jaki sposób oszuści wyłudzają pożyczki, przede wszystkim musimy pamiętać, że sam PESEL w większości przypadków nie wystarczy. Firmy pożyczkowe często wymagają podania podstawowych danych, takich jak:

• imię i nazwisko,
• data urodzenia,
• PESEL,
• adres zamieszkania,
• seria i numer dowodu osobistego,
• miejsce urodzenia,
• imiona rodziców,
• numer konta bankowego,
• numer telefonu.

Wszystkie wyżej wymienione dane podajemy uzupełniając papierowy wniosek lub – w przypadku pożyczek online – wypełniamy elektroniczną formę dokumentu. W przypadku wizyty w stacjonarnej placówce, pracownik będzie prosił o okazanie dowodu osobistego, aby mógł potwierdzić dane, które wpisaliśmy w formularzu oraz zweryfikować tożsamość na podstawie zdjęcia.

Jeśli chcemy dowiedzieć się, czy ktoś zaciągnął pożyczkę na nasze dane, możemy to zrobić w dość łatwy sposób. Prawie każda instytucja finansowa przesyła do Biura Informacji Kredytowej (BIK) informacje o nieuregulowanych zobowiązaniach, a więc najprostszym – a zarazem najskuteczniejszym – sposobem sprawdzenia, czy nie zostaliśmy ofiarami oszustów, jest zamówienie raportu z baz dłużników takich jak BIK, BIG i KRD. Uzyskanie pierwszego raportu jest bezpłatne, za każdy kolejny będzie trzeba uiścić niewielką opłatę. Pamiętajmy jednak, że nie wszystkie firmy pozabankowe wysyłają do baz dłużników informacje o zadłużeniach. Mniejsze firmy, które mają swoje siedziby tylko w kilku miejscowościach, mogą nie przekazywać informacji do BIK. Takie firmy oferują często pożyczki bez BIK, a więc jeśli oszust skorzysta z takiego finansowania, ciężko będzie to odkryć.

Innym sposobem na pilnowanie swoich zadłużeń, jest systematyczne kontrolowanie alertów BIK. Jeśli dana firma wyśle do BIK informacje o zadłużeniu, Klient powinien dostać powiadomienie w formie SMS lub e-mail. Jest to najszybszy sposób na wykrycie oszustwa, ponieważ możemy dowiedzieć się, czy na nasze dane nie została zaciągnięta pożyczka pozabankowa przez Internet  lub pożyczka bez baz.

Wyłudzenie kredytu lub pożyczki polega na podszyciu się pod inną osobę i zaciągnięciu na nią zobowiązania pieniężnego. Takie działanie w świetle prawa określa się oszustwem kredytowym.  Jego istotą zazwyczaj jest podrobienie dokumentu tożsamości osoby fizycznej i posłużenie się podróbką w celach uzyskania finansowania. Oszuści w większości przypadków nie spłacają zaciągniętej pożyczki.

Oszust może wylegitymować się niezmienionym i autentycznym dowodem osobistym osoby trzeciej, lecz także takim dokumentem, który został przerobiony, czyli poddany obróbce. Dzięki temu sprawca zyska pieniądze, lecz odpowiedzialność za spłatę zobowiązania spocznie na osobie trzeciej, za którą się podszył.

Usługa Alertów BIK jest płatna, oznacza to, że nie możemy za darmo uzyskiwać informacji o ewentualnych próbach wyłudzenia danych. Koszt takiej ochrony może być jednak różny. BIK przygotował bowiem kilka wariantów, są to: Pakiet podstawowy dla klientów prywatnych: zawiera alerty o próbie wzięcia na nasze dane kredytu/pożyczki, zapytaniach do BIK oraz zakończeniu spłacania rat dotychczasowego zadłużenia. Za taką usługę zapłacimy 36 zł za 12 miesięcy. Pakiet pełen dla klientów prywatnych: w tym przypadku uzyskujemy dostęp do 6 raportów BIK, wskaźników i alertów BIK, a także opcji zastrzegania dowodu osobistego i kredytów. Cena za taką usługę wynosi 129 zł za 12 miesięcy.

Jeśli dojdzie do wyłudzenia, a my zostaniemy o tym poinformowani poprzez raport lub alert BIK, powinniśmy jak najszybciej powiadomić o tym bank lub inną firmę pożyczkową, w której oszust zaciągnął na nasze dane pożyczkę. Będziemy musieli udowodnić, że to nie my wnioskowaliśmy o finansowanie, a więc konieczne będzie dostarczenie do instytucji finansowej potwierdzenia zgłoszenia oszustwa na policji. Warto również zastrzec swoją kartę kredytową i inne dokumenty, które mogły pomóc oszustowi wyłudzić pieniądze. Proces udowadniania, że faktycznie doszło do przestępstwa może być trudny, a instytucje finansowe będą dochodzić swoich roszczeń od osób, na które dane została wzięta pożyczka.

Coraz częściej słyszy się o próbach wyłudzania kredytu lub pożyczki. Powinniśmy więc odpowiednio zabezpieczać swoje dokumenty, aby oszust nie mógł zaciągnąć na nas finansowania. Pamiętajmy jednak, że z pewnością nie spocznie na jednej próbie i w końcu trafi na ofiarę, która niewystarczająco zadbała o swoje bezpieczeństwo i nie zachowała należytych środków ostrożności w kontakcie z nieznajomym.

Jak się zabezpieczyć przed wyłudzeniem?

• Pilnuj swych dokumentów – dowód osobisty, lecz także wszelkie inne dokumenty, jakie zawierają nasze dane osobowe, to przedmioty, których posiadanie ogromnie ułatwia oszustom zaciągnięcie pożyczki na nasze nazwisko. Wystarczy chwila nieuwagi, by nasze dokumenty trafiły w niepożądane ręce.
• Dbaj o bezpieczeństwo danych osobowych – wyspecjalizowani przestępcy znają sposoby na to, jak stworzyć lub przerobić istniejący już dowód na taki, który będzie wyglądał jak autentyczna kopia posiadanego przez nad oryginału. Jeśli więc zależy nam na bezpieczeństwie naszych finansów, powinniśmy dbać nie tylko o dokumenty, lecz także o ochronę naszych danych osobowych. Uważajmy na to, komu podajemy takie informacje, jak numer dowodu, PESEL, adres zameldowania czy imiona rodziców.
• Przeciwdziałaj – uruchom alerty BIK – funkcja ta pozwala na każdorazowe otrzymywanie wiadomości SMS ze specjalnym powiadomieniem dotyczącym sprawdzania naszej oceny w bazie BIK przez zewnętrzne instytucje (np. banki). Koszt takiej usługi nie jest wysoki – w zależności od obowiązującej oferty wynosi ok. 20 złotych rocznie.
• Nie zostawiaj swojego dowodu osobistego jako zastawu – pozostawianie dowodu „w zastawie” u obcej osoby to jedna z najbardziej nieodpowiedzialnych rzeczy, które nieświadomie można popełnić. Jeśli zależy nam na własnym bezpieczeństwie, nigdy nie zgadzajmy się na taką propozycję.
• Nie wysyłaj skanów dowodu w celu weryfikacji danych – 
  wysyłanie skanów lub zdjęć naszych dowodów osobistych – zarówno listownie, jak i internetowo – jest kolejnym potencjalnie niebezpiecznym posunięciem, jakie wielu z nas popełnia. W takiej sytuacji oszuści mogą zaciągnąć na nasze dane na przykład kredyt dla zadłużonych.
• Jeśli Twój dowód zginie, bezzwłocznie reaguj – jeśli zdarzy się tak, iż Twój dowód osobisty zginie, nie panikuj, lecz jak najszybciej dokonaj zastrzeżenia dokumentu – czy to na policji, czy w oddziale banku z którym współpracujesz.

Wyłudzenie pożyczki poprzez podszycie się pod inną osobę fizyczną, może zostać zakwalifikowane jako oszustwo kredytowe w ścisłym tego słowa znaczeniu, lecz także jako oszustwo zwykłe, polegające na niekorzystnym rozporządzeniu cudzym mieniem.

Sprawca wyłudzenia kredytu lub pożyczki w większości przypadków realizuje znamiona obu wyżej wymienionych zarzutów, w następstwie czego sąd orzekający o winie przytacza oba naruszone przepisy, jednak skazuje sprawce za te przestępstwo, wobec którego kodeks przewiduje surowsze sankcje.