Renta inwalidzka – jak otrzymać?

W życiu zdarzają się różne, często kompletnie niespodziewane sytuacje. Bywa tak, że z powodu nieszczęśliwego wypadku lub znacznej utraty zdrowia stajemy się niepełnosprawni i tracimy możliwość powrotu do codziennych obowiązków pracowniczych. Na jaką pomoc ze strony państwa możemy liczyć w takiej sytuacji?

RENTA INWALIDZKA – DEFINICJA

Renta inwalidzka jest specjalnym świadczeniem pieniężnym, jakiego wypłacaniem zajmuje się Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Renta ta dedykowania jest niepełnosprawnym posiadającym orzeczenie o częściowej lub całkowitej niezdolności do pracy.

Potrzebujesz gotówki? Sprawdź nasz ranking najlepszych pożyczek dla rencistów.

Wypłacenie przez ZUS renty inwalidzkiej ma pomóc osobom, które wskutek wypadku lub znacznego pogorszenia się sprawności organizmu stały się niepełnosprawne i straciły możliwość podejmowania pracy zarobkowej. Obecne przepisy prawne określają dwa rodzaje takowej niezdolności do pracy – całkowitą oraz częściową.

Całkowita niezdolność odnosi się do osób, które w związku ze swoją niepełnosprawnością całkowicie utraciły możliwość wykonywania jakiejkolwiek pracy zarobkowej. Częściowa niezdolność do pracy orzekana jest natomiast wtedy, gdy wnioskodawca utracił możliwość wykonywania swej pracy – ale tylko tej, która jest zgodna z posiadanymi przez niego kwalifikacjami zawodowymi i dotychczasowo uprawianym zawodem. 

PODSTAWA PRAWNA

Kwestię niezdolności do pracy, której orzeczenie pozwala na otrzymywanie renty inwalidzkiej, reguluje Ustawa z dnia 17. grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, która znajduje się w Dzienniku ustaw z 1998 roku nr 162, pod pozycją 1118.

Definicja niezdolności do pracy według podstawy prawnej brzmi następująco:

KOMU PRZYSŁUGUJE RENTA INWALIDZKA?

Renta inwalidzka dedykowania jest osobom posiadającym orzeczenie o częściowej lub całkowitej niezdolności do pracy, jaka spowodowana jest niepełnosprawnością i złym się stanem zdrowia. By otrzymać rentę inwalidzką nie wystarczy jednak posiadać jedynie odpowiedniego orzeczenia lekarskiego.
Renta inwalidzka przysługuje każdemu, kto spełni łącznie trzy warunki:

1. jest niezdolny do pracy;
2. jego niezdolność do pracy powstała we wskazanych przez ustawodawcę okresach składkowych lub nieskładkowych, a jeżeli już po ich ostaniu – nie później niż terminie 18 miesięcy od chwili tego ustania;
3. posiada wymagany okres składkowy i nieskładkowy, adekwatny do wieku, w którym powstała niezdolność do pracy.

Ostatni z warunków jest niezwykle istotny i z pewnością każdy pracownik ZUS-u dokładnie zbada jego spełnienie.

Odpowiedni staż okresu składkowego i nieskładkowego

Aby móc liczyć na przyznanie renty inwalidzkiej, trzeba więc wykazać się stażem okresów składkowych i nieskładkowych o łącznej długości:

1. 1 roku – jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem przez wnioskodawcę 20 lat;

2. 2 lat – jeżeli niezdolność do pracy powstała pomiędzy 20. a 22. rokiem życia;

3. 3 lat – jeżeli niezdolność do pracy powstała  pomiędzy 22. a 25. rokiem życia,

4. 4 lat – jeżeli niezdolność do pracy powstała  pomiędzy 25. a 30. rokiem życia,

5. 5 lat – jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat.

Warto jednak dodać, że w przypadku, gdy niezdolność do pracy powstała powyżej 30. roku życia, pięcioletni okres musi przypadać na czas ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy.

Jeśli jednak dany wnioskodawca nie posiada wymaganego okresu składkowego, bowiem jego niezdolność do pracy powstała w czasie pobierania przez niego nauki, może on liczyć na wypłacenie renty socjalnej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

JAK OTRZYMAĆ RENTĘ INWALIDZKĄ?

Aby otrzymać rentę inwalidzką z tytułu orzeczonej niezdolności do pracy, należy złożyć we właściwym oddziale Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wniosek o przyznanie świadczenia wraz z kompletem niezbędnych dokumentów.
Należy jednak pamiętać, że do otrzymania renty inwalidzkiej nie wystarczy jedynie orzeczenie o niezdolności do pracy. Dany wnioskodawca musi posiadać odpowiedni staż ubezpieczeniowy, czyli wykazać się wymaganym okresem składkowym i nieskładkowym, adekwatnym do wieku powstania niezdolności do pracy.

Okres ten wynosi odpowiednio:

1. 1 rok – jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem przez wnioskodawcę 20 lat;
2. 2 lata – jeżeli niezdolność do pracy powstała pomiędzy 20. a 22. rokiem życia;
3. 3 lata – jeżeli niezdolność do pracy powstała  pomiędzy 22. a 25. rokiem życia,
4. 4 lata – jeżeli niezdolność do pracy powstała  pomiędzy 25. a 30. rokiem życia,
5. 5 lat – jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat.

Warto jeszcze dodać, że w przypadku niezdolności powstałej powyżej 30. roku życia, wymagany pięcioletni okres składkowy  musi przypadać na czas ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy.
Jeśli natomiast niezdolność do pracy powstała w czasie pobierania nauki (także na uczelni wyżej, a ponadto – w trakcie trwania studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej), żaden minimalny okres składkowy i nieskładkowy nie będzie wymagany, bowiem wnioskodawca będzie mógł liczyć na przyznanie renty socjalnej.

RENTA INWALIDZKA – WYSOKOŚĆ 2020

Wysokość renty inwalidzkiej z tytułu niezdolności do pracy, jaką Zakład Ubezpieczeń Społecznych wypłaca uprawnionemu świadczeniobiorcy, uzależniona jest od zarobków, jakie osiągnął on w latach swej pracy, a także od stopnia orzeczonej niezdolności do pracy oraz corocznie wyliczanej przez państwo polskie kwoty bazowej.

Renta inwalidzka dla osób z orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy

Aby ustalić wysokość swej renty inwalidzkiej z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, należy dodać do siebie następujące wartości:

1. 1. 24% corocznie wyliczanej przez państwo polskie kwoty bazowej, która do 29 lutego 2020 roku wynosi 4003,88 zł (24% od tej wartości daje więc odpowiednio 960,93 zł);
   2. 1,3% podstawy wymiaru, czyli po prostu zarobków, jakie osiągnęliśmy w każdym roku składkowym naszej pracy – z uwzględnieniem pełnych miesięcy pracy; do obliczeń tych możemy wykorzystać zarobki z wybranego przez nas okresu:
      * 10 kolejnych lat kalendarzowych wybranych z ostatnich 20 lat kalendarzowych, które poprzedzały rok zgłoszenia się po rentę,
      * 20 lat kalendarzowych bezpośrednio poprzedzających rok zgłoszenia się po rentę;
   3. 0,7 podstawy wymiaru, czyli zarobków za każdy rok nieskładkowy w naszym stażu pracy zarobkowej; do obliczeń możemy wykorzystać zarobki z jednego z powyżej wskazanych okresów;
   4. 0,7% podstawy wymiaru stażu hipotecznego, czyli hipotetycznie osiągniętych przez nas w przyszłości zarobków za każdy rok, którego brakuje nam do uzyskania pełnych 25 lat stażu ubezpieczenia – licząc od dnia, w którym złożono wniosek o rentę, do dnia, w którym osiągnęlibyśmy 60 lat.

Renta inwalidzka dla osób z orzeczeniem o częściowej niezdolności do pracy

Aby ustalić wysokość renty inwalidzkiej z tytułu częściowej niezdolności do pracy, należy najpierw wyliczyć kwotę renty, jaką otrzymalibyśmy, posiadając orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy. W tym celu należy dokonać obliczeń według instrukcji właściwiej wyliczeniu owej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy (punkt powyżej).
Od wyliczonej wysokości renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy należy odjąć 25% całkowitej kwoty. Ostateczny wynik równy 75% renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, będzie wskazywał wysokość renty inwalidzkiej dla osób z orzeczoną częściową niezdolnością do pracy.

Nowa stawka kwoty bazowej od 1 marca 2020

Do 29 lutego 2020 system obliczania renty inwalidzkiej będzie taki, jak zaprezentowano powyżej.

Wraz z dniem 1 marca 2020 roku w życie wejdzie nowa, zwaloryzowana kwota bazowa, która stanowi jedną ze składowych wartości renty. Najprawdopodobniej wynosić ona będzie to 4.380,34 złotych.

Pozostałe składowe, takie jak np. odpowiednie procenty podstawy wymiaru za wypracowany przez nas staż, nie ulegną zmianie w kolejnych miesiącach 2020 roku.

WYMAGANE DOKUMENTY

Aby otrzymać rentę inwalidzką z tytułu orzeczonej niezdolności do pracy, należy przede wszystkim złożyć w ZUS-ie odpowiedni wniosek (druk ZUS ERN), który dostępny jest nie tylko w każdym oddziale Zakładu, lecz i na stronie internetowej ZUS-u.

Do wniosku o przyznanie renty należy dołączyć także:

1. kwestionariusz dotyczący okresów składkowych i nieskładkowych (druk ZUS Rp-6);
2. dokumenty potwierdzające przebyte okresy składkowe i nieskładkowe (np. świadectwa pracy, legitymację ubezpieczeniową, zaświadczenie szkoły wyższej o okresie pobierania nauki i o programowym toku trwania studiów czy zaświadczenie z powiatowego urzędu pracy stwierdzające okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych);
3. zaświadczenie pracodawcy o wysokości osiąganego wynagrodzenia (na formularzu według wzoru określonego przez ZUS – ZUS Rp-7) lub legitymację ubezpieczeniową, o ile zawarte są w niej wpisy dotyczące zarobków;
4. wywiad zawodowy (formularz ZUS N-10);
5. zaświadczenie o stanie zdrowia (formularz ZUS N-9), wydane przez lekarza prowadzącego leczenie i wystawione nie wcześniej niż na miesiąc przed datą złożenia wniosku o rentę;
6. inną dokumentację medyczną, która może mieć znaczenie dla wydania orzeczenia przez lekarza orzecznika ZUS-u;
7. kwestionariusz oceny stanu zdrowia (druk ZUS N-36).

RENTA INWALIDZKA A PRACA

Niezdolność do pracy i wypłacana z tego tytułu renta inwalidzka nie są – wbrew temu, co często sądzą w tej kwestii zarówno pracodawcy, jak i sami zainteresowani Świadczeniobiorcy – równoznaczne z zakazem pracy.

Osobę niezdolną do pracy i pobierającą z tego tytułu rentę inwalidzką można zatrudnić, lecz niezbędne w tym celu będzie zapewnienie przez pracodawcę specjalnych warunków pracy. Co równie istotne, by zostać zatrudnionym, należy także uzyskać zgodę lekarza medycyny pracy na wykonywanie określonej pracy.

O zgodę taką występuje sam potencjalny pracownik, ale pracodawca musi w owym wniosku wskazać rzeczywiste warunki zatrudnienia oraz stopień przystosowania miejsca pracy do potrzeb osoby niezdolnej do pracy z powodu danego schorzenia.

Praca przy rencie – co jeszcze warto wiedzieć?

Warto także mieć na uwadze, iż osobom równocześnie pracującym i pobierającym rentę inwalidzką może grozić zawieszenie lub obniżenie wysokości wypłacanego przez ZUS świadczenia. Stanie się tak, gdy otrzymywane przez nich wynagrodzenie przekroczy wskazane przez Zakład progi maksymalne.

Jeśli wynagrodzenie za pracę (brutto) danego świadczeniobiorcy przekracza 70% kwoty przeciętnego wynagrodzenia ustalonego na dany miesiąc kalendarzowy, renta zostanie zmiejszona, w właściwie wyrównana do poziomu owych 70% wynagrodzenia.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma jednak prawo zawiesić wypłatę renty inwalidzkiej, jeśli niepełnosprawny uzyska w danym miesiącu kalendarzowym dochód przekraczający 130% przeciętnego wynagrodzenia brutto.