Umowa pożyczki – darmowy wzór

Choć mogłoby wydawać się, że formę umowy musi mieć tylko pożyczka w jakiejś instytucji (banku, firmie pozabankowej), to w świetle przepisów nie jest to prawdą. Umowa pożyczki jest bowiem definiowana w prawie cywilnym i – jeżeli chcemy taką umowę zawrzeć – obowiązuje nas znajomość przepisów, które dotyczą tej kwestii. W razie czego w sądzie usłyszymy, że ignorantia iuris nocet (nieznajomość prawa szkodzi), więc warto zawczasu doinformować się o przepisach dotyczących umowy pożyczki.

Ogólnie kodeks cywilny rozumie umowę pożyczki jako umowę, w której osoba dająca pieniądze zobowiązuje się przenieść na własność biorącego konkretną ilość pieniędzy albo rzeczy (oznaczonych co do gatunku), a osoba biorąca zobowiązuje się w określonym czasie zwrócić tę samą ilość pieniędzy lub rzeczy (co ważne – w tym samym gatunku i w tej samej jakości). Umowa pożyczki, jak wskazują przepisy, może dotyczyć więc nie tylko pożyczenia pieniędzy (choć tak w istocie jest najczęściej), ale także przedmiotów.

Warto wiedzieć, że umowa pożyczki jest umową konsensualną, czyli zawieraną z woli obu stron. Do skutecznego zawarcia takiej umowy wystarczy samo oświadczenie woli, nie trzeba od razu przekazywać tego, co jest przedmiotem umowy pożyczki. Czym innym jest umowa użyczenia, która nie jest już umową konsensualną, a realną, czyli do jej skutecznego zawarcia konieczne jest również wydanie rzeczy.

Umowa pożyczki polega więc w wielkim skrócie na tym, że pożyczkodawca zobowiązuje się przenieść na pożyczkobiorcę określoną ilość pieniędzy lub rzeczy (oznaczonych co do gatunku), a pożyczkobiorca zobowiązuje się w w określonym czasie zwrócić tę samą ilość rzeczy (tego samego gatunku oraz tej samej jakości). Najczęściej takie umowy wykorzystujemy przy pożyczkach prywatnych.

Zauważmy, że przepisy nie wskazują, że pożyczkobiorca ma oddać pożyczkodawcy dokładnie tę samą rzecz. Jeżeli chodzi o pożyczanie pieniędzy, to nikt nie ma wątpliwości, że zwracane mogą być pieniądze dowolne – ich jakość i gatunek jest zawsze taka sama, bez względu na to, czy są to pieniądze papierowe czy elektroniczne. Jeżeli natomiast chodzi o pożyczanie rzeczy w oparciu o umowę pożyczki… musimy być bardzo uważni.

Pożyczkobiorca pożyczający rzeczy w oparciu o umowę pożyczki nie musi oddać pożyczkodawcy dokładnie tych samych rzeczy, które pożyczył! Przepisy wskazują jedynie, że rzeczy te muszą być tego samego gatunku i tej samej jakości.

Jeżeli zależy nam na tym, żeby po zakończeniu okresu pożyczania wrócił do nas konkretnie nasz samochód, musimy zawrzeć inną umowę – nie umowę pożyczki, a umowę użyczenia. To jednak całkiem inna umowa, której tematu nie będziemy poruszać w poniższym artykule. Wróćmy do umowy pożyczki. 😉

Umowa pożyczki może być zawarta w dowolnej formie. Najczęściej jest to:

• umowa ustna,
• umowa pisemna,
• umowa pisemna z urzędowo poświadczoną datą,
• umowa pisemna z urzędowo/notarialnie poświadczonymi danymi,
• umowa w formie aktu notarialnego,
• umowa dorozumiana (ta zawierana jest, gdy korzystanie z czegoś wymaga akceptacji stawianych warunków, dorozumiewa się więc, że korzystając – zgadzamy się na te warunki).

Najbardziej optymalna z tych wszystkich opcji dla wielu osób jest tradycyjna umowa pisemna – bezpieczna (w razie braku spłaty posłuży jako dowód w sądzie), a jednocześnie bezpłatna (zawierana bez wizyty u notariusza).

Ponadto przyjmuje się, że jeżeli wartość pożyczki przekracza 1000 zł, forma pisemna jest wręcz konieczna. Przede wszystkim dlatego, że od takiej pożyczki trzeba odprowadzić podatek, który wylicza się właśnie na podstawie kwoty pożyczki. Gdyby nie umowa pisemna, fiskusowi trudno byłoby dojść do tego, czy pożyczkobiorca odprowadził podatek w odpowiedniej kwocie.

W umowie pożyczki powinniśmy zawrzeć szereg istotnych danych. Przede wszystkim:

• datę i miejsce zawarcia umowy pożyczki,
• dane pożyczkodawcy i pożyczkobiorcy (imię i nazwisko, miejsce zamieszkania, PESEL, a jeżeli jest to osoba prawna to nazwa, adres rejestrowy, NIP, REGON, KRS)
• opis przedmiotu umowy,
• termin przekazania przedmiotu pożyczki,
• miejsce i sposób przekazania przedmiotu pożyczki (jeżeli przelew – dane do niego),
• termin zwrotu przedmiotu umowy pożyczki,
• opis wynagrodzenia pożyczkodawcy (wskazanie, czy umowa jest płatna, czy bezpłatna),
• podpisy obu stron.

Ważne! Umowa pożyczki powinna również zawierać jakieś zabezpieczenie na wypadek braku spłaty. W razie braku takiego zabezpieczenia i braku spłaty pożyczki, swoich praw będziemy mogli dochodzić jedynie w sądzie.

Specjalnie dla naszych czytelników przygotowaliśmy bezpłatny wzór umowy pożyczki w dogodnych do pobrania formatach – PDF oraz DOC (word). Pobierz klikając poniżej:

Umowę pożyczki możemy napisać samodzielnie albo możemy skorzystać z gotowych wzorów, takich jak ten zamieszczony powyżej, przygotowany przez specjalistów. Pod kątem prawnym nie ma żadnej różnicy, z jakiego rodzaju pisma skorzystamy – czy będzie to pismo autorskie, czy pobrane z Internetu.

Ważne po prostu, by umowa zawierała wszystkie konieczne elementy. Brak któregokolwiek z nich może skutkować nieważnością umowy albo trudniejszym dochodzeniem swoich praw w razie braku spłaty.

Na jaki czas może być zwarta umowa pożyczki?

Tego aspektu przepisy nie regulują. Czas trwania umowy pożyczki może być więc zupełnie dowolny. Strony umowy mogą samodzielnie ustalić, czy będzie to krótkoterminowa, czy długoterminowa pożyczka. Jeżeli warunki zostaną ustalone, powinny ostatecznie znaleźć się w umowie.

Jeżeli się nie znajdą – ustawa przewiduje, że domyślnym czasem zwrotu pożyczki jest 6 tygodni od wypowiedzenia umowy przez osobę, która udziela pożyczki. Do momentu wypowiedzenia pożyczka taka nie musi być zwrócona.

Tak, umowę pożyczki należy zawsze zgłosić do Urzędu Skarbowego. Zgłoszenia musi dokonać pożyczkobiorca, nie pożyczkodawca. Osoba lub instytucja, która pożycza pieniądze/rzecz, nie poniesie żadnych konsekwencji z tytułu niezgłoszenia tego faktu do US, ale pożyczkobiorca, który nie zgłosi uzyskanej pożyczki, naraża się na spore kary.

Umowa pożyczki podlega opodatkowaniu i to właśnie dlatego musimy zgłosić ją do urzędu skarbowego. Podatek od czynności cywilnoprawnych w tym przypadku wynosi 0,5% wartości pożyczonej kwoty (czyli np.: 100 zł od pożyczki w kwocie 20 000 zł). Procent ten pożyczkobiorca musi wyliczyć samodzielnie.

Podatku nie odprowadzamy, jeżeli kwota pożyczki jest niższa niż 1000 zł. 

Ważne! Odprowadzenie podatku nie jest konieczne, jeżeli zawieramy umowę np.: o pożyczkę na dowód z firmą, której działanie polega właśnie na udzielaniu pożyczek. Takie firmy są zwolnione z podatku PCC.

Pożyczkodawca może odstąpić od umowy pożyczki – zezwala mu na to art. 721 kodeksu cywilnego. Musi dojść do tego jednak przed wydaniem przedmiotu pożyczki i tylko w szczególnych okolicznościach – zwrot pożyczki musi być wątpliwy ze względu na zły stan majątkowy pożyczkobiorcy.

Dotyczy to na przykład sytuacji, w której podpisujemy umowę pożyczki gwarantującą pożyczkobiorcy wypłatę 10 000 zł w pierwszym dniu następnego miesiąca. Tymczasem pod koniec miesiąca, kilka dni przed terminem wypłaty kwoty pożyczki, pożyczkobiorca ma wypadek samochodowy z własnej winy, przez co możemy podejrzewać, że w najbliższym czasie nie będzie go stać na dodatkowe wydatki (ratę pożyczki) ze względu na konieczność opłacenia naprawy samochodu.

Jest jednak kilka ograniczeń dotyczących odstąpienia od umowy pożyczki. Pożyczkodawca przede wszystkim nie może od niej odstąpić, jeżeli doszło już do wydania przedmiotu pożyczki. Ponadto pożyczkodawca nie może też odstąpić od umowy pożyczki, jeżeli wcześniej wiedział już o złym stanie finansowym pożyczkobiorcy, a mimo to zdecydował się udzielić mu pożyczki. Oświadczenie odstąpienia od umowy powinno być zawarte w tej samej formie, co umowa pożyczki (jeżeli umowa była ustna, wystarczy ustnie od niej odstąpić, ale jeżeli umowa była pisemna, odstąpienie również należy zawrzeć na piśmie).

Nie, umowa pożyczki z zasady jest umową nieodpłatną (nieoprocentowaną). Oczywiście możemy w warunkach umowy zapisać, że będzie to pożyczka oprocentowana, ale nie jest to nasz obowiązek. Prawo nie zobowiązują nas do tego, byśmy jakkolwiek zyskali na tym, że pożyczamy komuś pieniądze/rzeczy. Tak samo nie są zobowiązane do tego firmy udzielające pożyczek bez BIK.

Zawsze jednak, jeżeli chcemy, by pożyczka była oprocentowana (odpłatna), musimy zawrzeć to w treści umowy. Inaczej z zasady jest ona nieodpłatna. Dlaczego mówimy o odpłatności, a nie tylko o oprocentowaniu? Ponieważ trudno wyobrazić sobie oprocentowanie od pożyczenia rzeczy, a nie tylko pieniądze można pożyczać w oparciu o umowę pożyczki.

Odpłatność polega więc na:

• ustaleniu kwoty odsetek, które będzie musiał spłacić pożyczkobiorca (np.: pożyczamy 1000 zł, a do oddania ustalamy kwotę 1200 zł),
• ustaleniu zwrotu większej ilości rzeczy oznaczonych co do gatunku (np.: pożyczamy 5 ton zboża, a do oddania ustalamy 7 ton zboża).

Prawo nie nakazuje, by umowa pożyczki była sporządzona na piśmie. Przyjęło się jednak, że każdą, nawet najmniejszą kwotę pożyczki, zapisujemy w umowach pisemnych. Zwyczaj ten jest bardzo dobry – w razie czego uzyskujemy bowiem materiał dowodowy na to, że pożyczka została zawarta. W przypadku braku jej spłaty, mamy wtedy na co powołać się przed sądem (zeznania świadków nie będą wystarczające do udowodnienia zaistnienia umowy pożyczki).

Przy zawieraniu umowy pożyczki powinniśmy przede wszystkim skrupulatnie przejrzeć wszystkie wpisane w niej dane osobowe. Wystarczy na przykład jedna pomylona cyfra w numerze PESEL pożyczkobiorcy, by potem trudno było policji odnaleźć go w razie zaniechania spłaty.

Powinniśmy także uważać na osoby, które za wszelką cenę nie chcą zawrzeć pisemnej formy umowy. Jeżeli mają czyste intencje – nie powinny mieć problemu z tym, że jedna ze stron umowy woli mieć dokument w formie fizycznej.

Ponadto przy zawieraniu umowy warto zwrócić uwagę na to, czy są w niej wszystkie konieczne elementy oraz czy elementy te są zgodne z ustaleniami. Zdarza się bowiem, że pożyczkodawca i pożyczkobiorca ustalają wzór umowy online, a następnie jeszcze przed wydrukiem jedna ze stron wprowadza drobną zmianę, która może potem – niezauważona – skutkować poważnym błędem. Wyobraźmy sobie na przykład, że w umowie pożyczki zawarte jest ustalenie, że pożyczkobiorca otrzymuje kwotę 10 000 zł, a w zamian za to oddaje o 200 zł więcej. Wystarczy dopisanie jednego zera, by z opłacalnej pożyczki z dwustuzłotową opłatą zrobiła się bardzo nieopłacalna pożyczka z dopłatą aż 2000 zł (1/5 wartości pożyczki!).