Weksel – co to jest?

Weksel (niemieckie wechsel – zmiana) to specjalny rodzaj papieru wartościowego, którego formę ściśle określa prawo wekslowe. Istotą weksla jest pisemne zobowiązanie zapłaty. Jedna ze stron, podpisując weksel, zobowiązuje się bowiem do bezwarunkowego zapłacenia określonej sumy wekslowej na rzecz strony przeciwnej. 

Owe określenie „bezwarunkowej zapłaty” oznacza, że sam dokument weksla nie jest związany jakimikolwiek innymi czynnościami prawnymi. Mówiąc prościej, nie można w żaden sposób uwarunkować zapłaty weksla. Jeśli został on podpisany, powinien zostać opłacony – oczywiście we wskazanym terminie i miejscu. 

Złożenie podpisu na wekslu stanowi jedyną podstawę i przyczynę zobowiązania wekslowego. Wszystko dlatego, że weksel charakteryzuje się brakiem wpływu causy (przyczyny). To właśnie ta cecha wyrażana jest poprzez określenie „bezwarunkowe zobowiązanie”. Dzięki braku causy weksel stanowi popularną i wielu przypadkach niezwykle korzystną formę zabezpieczenia kredytu.

Pierwsze regulacje prawa wekslowego miały charakter lokalny. Przykładowo Gdańsk uchwalił własną podstawę prawną już w 1701 roku, a Elbląg – w 1758 roku. Natomiast pierwszą ogólnopolską regulacją kwestii weksla była „konstytucja” sejmowa z dnia 13 kwietnia 1775 roku zatytułowana „Ustanowienie prawa wekslowego”. 

Dokument ten był pierwszą polską regulacją prawną o charakterze powszechnym. Nie ograniczał on swego zasięgu jedynie do stanu szlacheckiego. Dotyczył wszystkich osób mogących brać udział w obrocie wekslowym. Z tego powodu właśnie wielu badaczy i ekspertów rynkowych określa dzień wydania owego dokumentu chwilą rozpoczęcia kapitalizmu w Polsce. 

Aktem prawnym, jaki obecnie reguluje kwestię wystawiania weksli, jest Ustawa z dnia 28 kwietnia 1936 r. – Prawo wekslowe. Dokument ten wszedł w życie wraz z początkiem lipca 1936 roku. Składa się z odpowiednio 111 artykułów podzielonych na dwa tytuły i szesnaście działów. Ujednoliconą treść ustawy znaleźć można w Dzienniku Ustaw nr 37 na rok 1936, pod pozycją 282. 

Wśród dokumentów wekslowych regulowanych przez polskie prawo wekslowe wyróżnić można dwa podstawowe podziały: pierwszy ze względy na osobę dłużnika, a drugi – na osobę wierzyciela. W zależności od tego, kto będzie zobowiązany do uregulowania należności (do opłacenia sumy wekslowej), wyróżnić można weksle własne (sola) oraz trasowane (trata).

Sprawdź również ranking pożyczek pod weksel.

Polskie przepisy prawne ściśle określają inwariantywne elementy każdego weksla. Dla ważności tegoż papieru wartościowego niezbędne jest zamieszczenie w nim nastepujących informacji:

Warto także dodać, iż oprócz inwariantywnych elementów weksla mogą się na nim znaleźć się także dodatkowe informacje (tak zwane klauzule wekslowe). Można je podzielić na cztery rodzaje – co ważne, każdy z nich wywołuje różny skutek dla stron porozumienia wekslowego. 

Klauzula wekslowa może być:

Polscy ekonomiści i znawcy wekslowi wyróżniają cztery najważniejsze funkcje weksla pieniężnego. Są to kolejno funkcje:

Podstawowy podział stron porozumienia wekslowego można określić mianem binarnego. Z jednej strony mamy wystawcę weksla (trasanta), z drugiej zaś adresata (remitenta). W rzeczywistości jednak owy podział bywa bardziej rozbudowany i skomplikowany.

Często bywa tak, iż płatnikiem sumy wekslowej nie jest wystawca papieru wartościowego, lecz osoba trzecia, jakiej zlecono owe zobowiązanie. Podobnie ze stroną oczekującą zapłaty: bywa że remitent przenosi prawo wypłacenia sumy wekslowej na innego wierzyciela. 

Podsumowanie. Weksel – co to jest?

Najważniejsze informacje:

1. Weksel (niemieckie wechsel – zmiana) to specjalny rodzaj papieru wartościowego, którego formę ściśle określa prawo wekslowe.
2. Istotą weksla jest pisemne zobowiązanie zapłaty: jedna ze stron, podpisując weksel, zobowiązuje się do bezwarunkowego zapłacenia określonej sumy wekslowej na rzecz strony przeciwnej.
3. Złożenie podpisu na wekslu stanowi jedyną podstawę i przyczynę zobowiązania wekslowego. Z tego właśnie powodu weksel charakteryzuje się brakiem wpływu causy (przyczyny) i jest zobowiązaniem bezwarunkowym.
4. Aktem prawnym, jaki obecnie reguluje kwestię wystawiania weksli, jest Ustawa z dnia 28 kwietnia 1936 r. – Prawo wekslowe. Natomiast pierwsze polskie regulacje tej kwestii pochodzą jeszcze z XVIII wieku.
5. W zależności od tego, kto będzie zobowiązany do uregulowania należności wekslowej (do opłacenia sumy wekslowej), wyróżnić można weksle własne (sola) oraz trasowane (trata).
6. Weksel własny to papier wartościowy zawierający bezwarunkowe przyrzeczenie wystawcy o zapłaceniu określonej sumy pieniężnej we wskazanym miejscu i czasie określonej osobie (remitentowi).
7. Weksel trasowany to papier wartościowy zawierający skierowanie przez trasanta do oznaczonej osoby (trasata) bezwarunkowego polecenia zapłaty określonej sumy pieniężnej na rzecz remitenta.
8. Polscy ekonomiści i znawcy wekslowi wyróżniają cztery najważniejsze funkcje weksla pieniężnego. Są to kolejno funkcje: płatnicza, kredytowa, gwarancyjna i obiegowa.
9. Podstawowy podział stron porozumienia wekslowego można określić mianem binarnego. Z jednej strony mamy wystawcę weksla (trasanta), z drugiej zaś adresata (remitenta). W rzeczywistości jednak owy podział bywa bardziej rozbudowany i skomplikowany.
10. Często bywa tak, iż płatnikiem sumy wekslowej nie jest wystawca papieru wartościowego, lecz osoba trzecia, jakiej zlecono owe zobowiązanie. Podobnie ze stroną oczekującą zapłaty: bywa że remitent przenosi prawo wypłacenia sumy wekslowej na innego wierzyciela.