Weksel – co to jest?

Weksel – co to jest?

author
Halszka Gronek
12 czerwca 2023
Ekspertka finansowa na zadluzenia.com, ukończyła dziennikarstwo i socjologię na Uniwersytecie Gdańskim. Autorka kompendiów wiedzy na temat społecznych aspektów świata finansów i ekonomii.

Weksel jest dla wielu z nas nie do końca zrozumiałym zobowiązaniem. Część użytkowników rynku myli go z czekiem, część natomiast uważa za przeżytek i za od dawna nieobowiązującą formę płatności. Sprawdziliśmy więc, czym tak naprawdę jest weksel, jakie są jego rodzaje i jakie pełni on funkcje. 

Co to jest weksel?

Weksel (niemieckie wechsel – zmiana) to specjalny rodzaj papieru wartościowego, którego formę ściśle określa prawo wekslowe. Istotą weksla jest pisemne zobowiązanie zapłaty. Jedna ze stron, podpisując weksel, zobowiązuje się bowiem do bezwarunkowego zapłacenia określonej sumy wekslowej na rzecz strony przeciwnej. 

Owe określenie „bezwarunkowej zapłaty” oznacza, że sam dokument weksla nie jest związany jakimikolwiek innymi czynnościami prawnymi. Mówiąc prościej, nie można w żaden sposób uwarunkować zapłaty weksla. Jeśli został on podpisany, powinien zostać opłacony – oczywiście we wskazanym terminie i miejscu. 

Złożenie podpisu na wekslu stanowi jedyną podstawę i przyczynę zobowiązania wekslowego. Wszystko dlatego, że weksel charakteryzuje się brakiem wpływu causy (przyczyny). To właśnie ta cecha wyrażana jest poprzez określenie „bezwarunkowe zobowiązanie”. Dzięki braku causy weksel stanowi popularną i wielu przypadkach niezwykle korzystną formę zabezpieczenia kredytu.

Szybko potrzebujesz dodatkowej gotówki? Sprawdź najlepsze:

Pożyczki na dowód – minimum formalności

Pożyczki na raty – w pełni online

Pożyczki bez BIK – także dla zadłużonych

Pożyczki bez baz – minimum formalności

Podstawa prawna

Pierwsze regulacje prawa wekslowego miały charakter lokalny. Przykładowo Gdańsk uchwalił własną podstawę prawną już w 1701 roku, a Elbląg – w 1758 roku. Natomiast pierwszą ogólnopolską regulacją kwestii weksla była „konstytucja” sejmowa z dnia 13 kwietnia 1775 roku zatytułowana „Ustanowienie prawa wekslowego”. 

Dokument ten był pierwszą polską regulacją prawną o charakterze powszechnym. Nie ograniczał on swego zasięgu jedynie do stanu szlacheckiego. Dotyczył wszystkich osób mogących brać udział w obrocie wekslowym. Z tego powodu właśnie wielu badaczy i ekspertów rynkowych określa dzień wydania owego dokumentu chwilą rozpoczęcia kapitalizmu w Polsce. 

Aktem prawnym, jaki obecnie reguluje kwestię wystawiania weksli, jest Ustawa z dnia 28 kwietnia 1936 r. – Prawo wekslowe. Dokument ten wszedł w życie wraz z początkiem lipca 1936 roku. Składa się z odpowiednio 111 artykułów podzielonych na dwa tytuły i szesnaście działów. Ujednoliconą treść ustawy znaleźć można w Dzienniku Ustaw nr 37 na rok 1936, pod pozycją 282. 

Rodzaje weksli

Wśród dokumentów wekslowych regulowanych przez polskie prawo wekslowe wyróżnić można dwa podstawowe podziały: pierwszy ze względy na osobę dłużnika, a drugi – na osobę wierzyciela. W zależności od tego, kto będzie zobowiązany do uregulowania należności (do opłacenia sumy wekslowej), wyróżnić można weksle własne (sola) oraz trasowane (trata).

Sprawdź również ranking pożyczek pod weksel.

Z czego składa się weksel?

Polskie przepisy prawne ściśle określają inwariantywne elementy każdego weksla. Dla ważności tegoż papieru wartościowego niezbędne jest zamieszczenie w nim nastepujących informacji:

  1. nazwa „weksel” umieszczona w samym tekście dokumentu (w języku, w jakim wystawiono papier wartościowy);
  2. bezwarunkowe polecenie zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej (tak zwana suma wekslowa);
  3. nazwisko osoby zobowiązanej do zapłacenia wskazanej sumy pieniężnej (w zależności od rodzaju weksla, płatnikiem może być sam wystawca weksla, czyli trasant, lub osoba trzecia, czyli trasat);
  4. nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana (odbiorcą sumy wekslowej jest remitent);
  5. oznaczenie terminu płatności (weksel bez oznaczenia terminu płatności jest płatny za okazaniem);
  6. wskazanie miejsca płatności (weksel, w którym nie oznaczono miejsca wystawienia, uważa się za wystawiony w miejscu, jakie podane zostało obok nazwiska wystawcy weksla;
  7. oznaczenie daty i miejsca wystawienia weksla;
  8. podpis wystawcy weksla (trasanta).

Warto także dodać, iż oprócz inwariantywnych elementów weksla mogą się na nim znaleźć się także dodatkowe informacje (tak zwane klauzule wekslowe). Można je podzielić na cztery rodzaje – co ważne, każdy z nich wywołuje różny skutek dla stron porozumienia wekslowego. 

Klauzula wekslowa - rodzaje

Klauzula wekslowa może być:

  1. skuteczna – jej umieszczenie w treści weksla wywołuje skutki określone prawem wekslowym (chodzi o przypadki, jakie przewiduje ustawa, na przykład wskazanie miejsca płatności weksla w siedzibie osoby trzeciej czy ustanowienie oprocentowania sumy wekslowej);
  2. obojętna – jej umieszczenie na wekslu nie wywołuje skutków z punktu widzenia prawa wekslowego (uznaje się je za „nienapisane”, czyli niewiążące; mowa o przypadkach takich jak na przykład wskazanie klauzuli oprocentowania bez określenia wysokości odsetek);
  3. zakazana – jej zamieszczenie jest niezgodne z prawem wekslowym i powoduje nieważność weksla (na przykład pisemne uzależnienie spełnienia zobowiązania wekslowego od jakiegokolwiek warunku – bo w końcu weksel jest zobowiązaniem bezwarunkowym);
  4. pozawekslowa – ma znaczenie dla stosunków pozawekslowych (klauzula waluty, klauzula pokrycia, klauzula zawiadomienia, pisemne zastrzeżenia itp.).

Funkcje weksla

Polscy ekonomiści i znawcy wekslowi wyróżniają cztery najważniejsze funkcje weksla pieniężnego. Są to kolejno funkcje:

  1. płatnicza – weksel wręczany jest zamiast zapłaty przy zakupie towarów lub usług; stanowi swoistą formę zapłaty i jest niejako surogatem gotówki;
  2. kredytowa – wyraża ją odroczony termin płatności należności za towar lub usługę do daty oznaczonej na wekslu (swoista forma kredytu kupieckiego);
  3. gwarancyjna – weksel może stanowić zabezpieczenie zobowiązań pieniężnych istniejących w chwili ich wystawienia i przyszłych (w ten formie często bywa on zabezpieczeniem pożyczki prywatnej);
  4. obiegowa – prawa z weksla mogą być przenoszone na inne osoby (osoba niewskazana w pierwotnej treści weksla może ostatecznie nabyć prawa do jego realizacji, czyli wypłaty sumy wekslowej).

Dłużnicy i wierzyciele wekslowi

Podstawowy podział stron porozumienia wekslowego można określić mianem binarnego. Z jednej strony mamy wystawcę weksla (trasanta), z drugiej zaś adresata (remitenta). W rzeczywistości jednak owy podział bywa bardziej rozbudowany i skomplikowany.

Często bywa tak, iż płatnikiem sumy wekslowej nie jest wystawca papieru wartościowego, lecz osoba trzecia, jakiej zlecono owe zobowiązanie. Podobnie ze stroną oczekującą zapłaty: bywa że remitent przenosi prawo wypłacenia sumy wekslowej na innego wierzyciela. 

Biorąc pod uwagę wszystkie ustawowo wskazane warianty porozumienia wekslowego, stroną oczekującą zapłacenia sumy wekslowej może być między innymi:

  1. remitent – pierwotny wierzyciel wekslowy, osoba wskazana w oryginalnej treści papieru wartościowego;
  2. żyrantariusz – nowy posiadacz weksla, który nabył owy papier wartościowy w drodze indosu, czyli przeniesienia prawa wekslowego (czynność w swych skutkach podobna do cesji wierzytelności);
  3. regredient – osoba żądająca sumy wekslowej w drodze regresu (regres to nic innego, jak roszczenie wynikające z faktu pobrania wypłaty sumy wekslowej przez jednego ze współuprawnionych; regres służy dokonaniu podziału korzyści między wszystkimi współuprawnionymi do otrzymania zapłaty).

Z drugiej strony osobą zobowiązaną do zapłacenia sumy wekslowej może być między innymi:

  1. trasant – pierwotny wystawca weksla, o ile był to weksel własny (tak zwana sola) i nie zakładał spłaty zobowiązania przez osobę trzecią;
  2. trasat – osoba, której wystawca weksla (trasant) zlecił zapłatę sumy wekslowej (zobowiązanie to staje się ważne z chwilą jego pisemnego potwierdzenia przez trasata);
  3. akceptant – osoba przyjmująca na siebie (czyli dokonująca akceptu weksla) zobowiązanie zapłaty sumy wekslowej;
  4. poręczyciel wekslowy – osoba trzecia, która poręcza (gwarantuje) swoim podpisem na wekslu zapłatę sumy wekslowej przez właściwego dłużnika wekslowego (funkcja w swych obowiązkach podobna do żyranta kredytowego).

Podsumowanie. Weksel – co to jest?

Najważniejsze informacje:

  1. Weksel (niemieckie wechsel – zmiana) to specjalny rodzaj papieru wartościowego, którego formę ściśle określa prawo wekslowe.
  2. Istotą weksla jest pisemne zobowiązanie zapłaty: jedna ze stron, podpisując weksel, zobowiązuje się do bezwarunkowego zapłacenia określonej sumy wekslowej na rzecz strony przeciwnej.
  3. Złożenie podpisu na wekslu stanowi jedyną podstawę i przyczynę zobowiązania wekslowego. Z tego właśnie powodu weksel charakteryzuje się brakiem wpływu causy (przyczyny) i jest zobowiązaniem bezwarunkowym.
  4. Aktem prawnym, jaki obecnie reguluje kwestię wystawiania weksli, jest Ustawa z dnia 28 kwietnia 1936 r. – Prawo wekslowe. Natomiast pierwsze polskie regulacje tej kwestii pochodzą jeszcze z XVIII wieku.
  5. W zależności od tego, kto będzie zobowiązany do uregulowania należności wekslowej (do opłacenia sumy wekslowej), wyróżnić można weksle własne (sola) oraz trasowane (trata).
  6. Weksel własny to papier wartościowy zawierający bezwarunkowe przyrzeczenie wystawcy o zapłaceniu określonej sumy pieniężnej we wskazanym miejscu i czasie określonej osobie (remitentowi).
  7. Weksel trasowany to papier wartościowy zawierający skierowanie przez trasanta do oznaczonej osoby (trasata) bezwarunkowego polecenia zapłaty określonej sumy pieniężnej na rzecz remitenta.
  8. Polscy ekonomiści i znawcy wekslowi wyróżniają cztery najważniejsze funkcje weksla pieniężnego. Są to kolejno funkcje: płatnicza, kredytowa, gwarancyjna i obiegowa.
  9. Podstawowy podział stron porozumienia wekslowego można określić mianem binarnego. Z jednej strony mamy wystawcę weksla (trasanta), z drugiej zaś adresata (remitenta). W rzeczywistości jednak owy podział bywa bardziej rozbudowany i skomplikowany.
  10. Często bywa tak, iż płatnikiem sumy wekslowej nie jest wystawca papieru wartościowego, lecz osoba trzecia, jakiej zlecono owe zobowiązanie. Podobnie ze stroną oczekującą zapłaty: bywa że remitent przenosi prawo wypłacenia sumy wekslowej na innego wierzyciela.

Pytania i odpowiedzi

Weksel to specjalny rodzaj papieru wartościowego, którego istotą jest pisemne zobowiązanie zapłaty.

Wyróżnia się weksle własne (sola) oraz weksle trasowane (trata) w zależności od osoby zobowiązanej do zapłaty.

Weksel musi zawierać nazwę “weksel”, bezwarunkowe polecenie zapłacenia określonej sumy pieniężnej, nazwisko osoby zobowiązanej do zapłaty, nazwisko osoby, na której rzecz zapłata ma być dokonana, termin płatności, miejsce płatności, datę i miejsce wystawienia oraz podpis wystawcy weksla.

Funkcje weksla to funkcja płatnicza, kredytowa, gwarancyjna i obiegowa.

Dłużnikiem wekslowym może być wystawca weksla (trasant), trasat, akceptant lub poręczyciel wekslowy.

Wierzycielem wekslowym może być remitent, żyrantariusz, regredient lub inna osoba uprawniona do wypłaty sumy wekslowej.

Klauzule wekslowe mogą być skuteczne, obojętne, zakazane lub pozawekslowe.

Weksel charakteryzuje się bezwarunkowym zobowiązaniem zapłaty i brakiem wpływu causy (przyczyny).

Weksel trasowany staje się pełnowartościowym papierem w obrocie po jego przyjęciu i podpisaniu przez trasata.

Inwariantywne elementy weksla to nazwa “weksel”, bezwarunkowe polecenie zapłacenia sumy pieniężnej, nazwisko osoby zobowiązanej do zapłaty, nazwisko osoby, na której rzecz zapłata ma być dokonana, termin płatności, miejsce płatności, data i miejsce wystawienia, oraz podpis wystawcy weksla.

author
Halszka Gronek
Ekspertka finansowa na zadluzenia.com, ukończyła dziennikarstwo i socjologię na Uniwersytecie Gdańskim. Autorka kompendiów wiedzy na temat społecznych aspektów świata finansów i ekonomii.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.

Wszystkie komentarze

czytelniczka
czytelniczka
2019-03-01 10:30:20

polecacie jakies pozyczki z zabezpieczeniem wekslowym?

Podobne artykuły

BIK: wakacje kredytowe podczas pandemii bez wpływu na historię kredytową

Pandemia koronawirusa wywołała zastój większości branż, w związku z czym niektórzy na wiele tygodni pozostali bez zatrudnienia, a tym samym – bez wypłaty. W takich warunkach ostatnie, o czym myślimy, to spłata raty kredytu. BIK uspokaja – możemy skorzystać z oferowanych przez bank wakacji kredytowych i nie odbije się to ani na naszej historii kredytowej, ani na scoringu.

author
Dominika Byczek
27 marca 2020
Ekspertka finansowa, redaktorka, magister Uniwersytetu Gdańskiego. Z zadluzenia.com związana od 2014 roku, redaktor naczelna portalu do 2020 roku. Specjalizuje się w tworzeniu poradników finansowych.

KredytOK w Częstochowie

KredytOK jest polską firmą pożyczkową, która działa na rynku od blisko 20 lat. Firma posiada ponad 100 oddziałów w największych miastach. Sprawdź, gdzie znajdziesz placówkę w Częstochowie.

author
Patryk Byczek
28 stycznia 2017
Ekspert finansowy, z zadluzenia.com związany od 2015 roku. Absolwent Uniwersytetu Gdańskiego. Redaktor naczelny portalu, specjalizuje się w analizie produktów finansowych, promocji bankowych i recenzowaniu kredytów.

GetBack otrzymał 5 mln kary od UOKiK

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) nałożył karę finansową na GetBack. Spółka będzie musiała zapłacić ponad 5 mln zł.

author
Aneta Jankowska
28 listopada 2018
Dziennikarka, ukończyła studia dziennikarskie na Uniwersytecie Gdańskim i zdobyła doświadczenie w Radiu MORS. Posiada praktyczne doświadczenie finansowe jako właścicielka kawiarni.

Pożyczki bez zaświadczeń Wieluń

Szukasz pożyczki bez zaświadczeń? W poniższym rankingu zamieściliśmy spis ofert dla osób mieszkających w Wieluniu.

author
Patryk Byczek
28 października 2017
Ekspert finansowy, z zadluzenia.com związany od 2015 roku. Absolwent Uniwersytetu Gdańskiego. Redaktor naczelny portalu, specjalizuje się w analizie produktów finansowych, promocji bankowych i recenzowaniu kredytów.

Santander Consumer Bank partnerem Biegu po Nowe Życie

Po raz szósty w naszej stolicy odbędzie się wydarzenie, które będzie promowało polską transplantologię. Sponsorem piętnastej edycji Biegu po Nowe Życie jest Santander Consumer Bank.

author
Dominika Byczek
03 września 2019
Ekspertka finansowa, redaktorka, magister Uniwersytetu Gdańskiego. Z zadluzenia.com związana od 2014 roku, redaktor naczelna portalu do 2020 roku. Specjalizuje się w tworzeniu poradników finansowych.

BNP Paribas oddziały w Bochni

Szukasz placówki banku BNP Paribas w Bochni? Poniżej sprawdzisz adresy, numery kontaktowe i szczegółowe dane o ofercie dostępnej w oddziałach w Twoim mieście.

author
Patryk Byczek
24 kwietnia 2019
Ekspert finansowy, z zadluzenia.com związany od 2015 roku. Absolwent Uniwersytetu Gdańskiego. Redaktor naczelny portalu, specjalizuje się w analizie produktów finansowych, promocji bankowych i recenzowaniu kredytów.
Porównaj