Wypowiedzenie umowy kredytu

Każda pożyczka o kwocie wyższej niż 500 złotych powinna być w świetle polskiego prawa udokumentowana przy pomocy stosownej umowy. Ta sama zasada dotyczy oczywiście kredytów, czyli produktów działających w podobny sposób, co pożyczki, lecz podlegających dodatkowym regulacjom prawnym (między innymi ustawie o kredycie konsumenckim). Umowa chroni obie strony transakcji przez niewywiązaniem się drugiej osoby z postanowień dotyczących spłaty zobowiązania – terminów, wysokości rat, sposobu płatności i tak dalej.

Gdy kredytodawca nienależycie wywiązuje się z postanowień umowy kredytu, bank obsługujący dane zadłużenie ma prawo wypowiedzieć umowę. Oznacza to, iż kredytodawca ma prawo zażądać zwrócenia całej pozostającej do spłaty kwoty kredytu w wyznaczonym przez siebie czasie. Ten wynosi zwykle 30 dni, choć może być dłuższy w zależności od indywidualnej polityki banku i postanowień uwzględnionych w pierwotnej umowie kredytu. Żądanie to jest wiążące i nie sposób go zignorować.

Kredytobiorcy zmagający się z problemami finansowymi (główna przyczyna nieterminowej spłaty zobowiązań kredytowych) często nie są w stanie zwrócić całej pożyczonej od banku sumy na mocy otrzymanego wypowiedzenia. Wówczas sprawa trafia do działu windykacji (lub odrębnej firmy zajmującej się dochodzeniem spłaty na mocy cesji wierzytelności). Jeśli windykacja nie przyniesie oczekiwanych skutków, spór może trafić na drogę sądową celem ustanowienia egzekucji komorniczej. Wniosek: wypowiedzenie umowy to poważna sprawa. 

Kwestię wypowiedzenia umowy kredytu reguluje ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 roku, nazywana powszechnie Prawem bankowym. Dokument ten wszedł w życie wraz z początkiem 1998 roku, a od tego czasu był on wielokrotnie nowelizowany i ujednolicany. Jego treść znaleźć można w Dzienniku Ustaw nr 140 na rok 1997, pod pozycją 939. 

Podstawowa przesłanka uprawniająca kredytodawcę do wypowiedzenia umowy kredytu została w Prawie bankowym przedstawiona następująco:

PODSTAWA PRAWNA

W przypadku niedotrzymania przez kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu albo w przypadku utraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej bank może obniżyć kwotę przyznanego kredytu albo wypowiedzieć umowę kredytu.

Art. 75., ust. 1. Prawa bankowego
Ustawodawca wskazał także, iż minimalny czas przeznaczony na realizację wypowiedzenia umowy wynosi 30 dni. Banki oczywiście mogą ustanowić dłuższy czas, zamieszczając odpowiednią adnotację w treści pierwotnej umowy kredytowej. Co istotne, w przypadku zagrożenia upadłością kredytobiorcy, banki mogą zażądać zwrócenia należności w terminie do 7 dni od chwili wydania decyzji o wypowiedzeniu umowy.

Warto także nadmienić, iż jeśli umowa kredytu została zawarta w trakcie obowiązywania starej ustawy o kredycie konsumenckim (dokument stracił moc z dniem 18 grudnia 2011 roku), bank ma prawo wypowiedzieć umowę z powodu nieterminowej spłaty tylko wtedy, gdy:

• kredytobiorca nie opłacił pełnych rat kredytu za conajmniej dwa miesiące,
• bank nadał kredytobiorcy wezwanie do zapłaty pod rygorem wypowiedzenia umowy kredytu,>
• od otrzymania tegoż wezwania przez kredytobiorcę upłynęło conajmniej 7 dni.

Zgodnie z nową podstawą prawną bank może wypowiedzieć umowę, jeśli kredytobiorca nie dotrzymał warunków określonych w umowie kredytu. W zależności od indywidualnych postanowień i ustaleń spisanych w umowie, przesłanką do wypowiedzenia finansowania może być:

1) brak terminowego uregulowania spłaty zobowiązania kredytowego,

2) gwałtowne obniżenie zdolności kredytowej na przykład wskutek utraty źródła dochodów (o ile spłata nie była ubezpieczona od tego typu wypadków),

3) celowe wprowadzenie w błąd kredytodawcy poprzez podanie nieprawdziwych informacji na temat własnej zdolności kredytowej, sytuacji prywatnej itp.,

4) znaczący spadek lub zanik wartości zabezpieczeń wniesionych na poczet kredytu – obniżenie wartości nieruchomości objętych hipoteką, niewypłacalność lub śmierć poręczyciela itp.,

5) niezgodne z ustalonym w umowie celem przeznaczenie środków pochodzących z kredytu.

Zwykle zanim dojdzie do wypowiedzenia umowy kredytowej, bank kilkakrotnie wzywa do zapłaty nieterminowego klienta. Wezwania te mają postać monitów, a ostatecznie – końcowego wezwania pod rygorem wypowiedzenia umowy lub przedsądowego wezwania do zapłaty (w zależności od tego, czy bank chce wypowiedzieć umowę, czy woli domagać się należności na drodze sądowej). Przychodzą one pocztą, często jako list polecony.

Jeśli kredytobiorca zignoruje starania banku o polubowne załatwienie sprawy, istnieje spora szansa, iż otrzyma on dezycję o wypowiedzeniu umowy. Wówczas, w terminie do 30 dni (chyba że bank samodzielnie ustanowił dłuższy termin spłaty), zmuszony będzie do oddania wszystkich środków pożyczonych od banku. Jeśli kredytobiorcy grozi upadłość konsumencka, kredytodawca ma prawo zmusić klienta do zwrotu pieniędzy w terminie do 7 dni. Żądanie zapłaty jest wiążące. 

Niestety kredytobiorcy zmagający się z problemami finansowymi często nie są w stanie zwrócić w tak krótkim czasie całej pożyczonej od banku sumy. W takim wypadku sprawa trafia do działu windykacji, którego pracownicy postarają się przekonać kredytobiorcę do zapłaty. Jeśli jednak windykacja nie przyniesie oczekiwanych skutków, spór może trafić na drogę sądową celem ustanowienia egzekucji komorniczej. Tak czy inaczej kredytobiorca zostanie zmuszony do oddania pożyczonej kwoty, a zwlekanie jedynie mu zaszkodzi. 

Wypowiedzenie umowy kredytu jest zasadniczo narzędziem, które w świetle prawnych definicji przysługuje jedynie kredytodawcy. Nie oznacza to jednakowoż, iż kredytobiorca nie ma prawa odstąpić od umowy kredytowej przed czasem wyznaczonym w umowie kredytu jako ostateczny termin spłaty zobowiązania. Oczywiście będzie on zobligowany do zwrócenia bankowi całej pożyczonej sumy – na to nie ma żadnego sposobu. To co korzystne, to fakt, że za „niewykorzystany czas spłaty” bank nie pobierze odsetek. 

Kredytobiorca ma prawo odstąpić od umowy kredytu wtedy, gdy bank dopuści się rażącego zaniedbania warunków finansowania określonych w treści pierwotnej umowy. Co więcej, kredytobiorca ma prawo spłacić cały swój kredyt przed wyznaczonym w harmonogramie terminem niezależnie od przyczyny i głównego powodu. Jeśli dysponuje on odpowiednią gotówką, by pozwolić sobie na wcześniejszą spłatę, wyjdzie mu to jedynie na dobre. 

Najnowsze przepisy dotyczące kredytu konsumenckiego zakładają, iż dokonując spłaty zobowiązania przed ustaloną w harmonogramie datą końcową kredytu, kredytobiorca nie będzie musiał uiszczać jakichkolwiek opłat (odsetek, ubezpieczenia, prowizji itp.) za czas niewykorzystany, czyli liczony od chwili wcześniejszej spłaty do pierwotnie ustalonego terminu opłacenia ostatniej raty kredytu. Co więcej, w przypadku opłat uiszczonych z góry za cały okres pierwotnej spłaty, bank powinien zwrócić kredytobiorcy proporcjonalną część. 

W przypadku kredytów hipotecznych przepisy są nieco odmienne. Jeśli wcześniejsza spłata nastąpi w ciągu 3 pierwszych lat spłaty licząc od dnia uruchomienia kredytu, bank będzie miał możliwość zażądania opłaty z tytułu przedterminowego zwrotu należności. Więcej szczegółów na ten temat znaleźć można w naszym artykule poświęconym nadpłacie kredytu hipotecznego.

Wypowiedzenie umowy kredytu – najważniejsze informacje

1) Kto może wypowiedzieć umowę? – bank (kredytobiorca ma możliwość wcześniejszej spłaty lub odstąpienia od umowy).

2) Kiedy można wypowiedzieć umowę? – w przypadku niedotrzymania przez kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu albo w przypadku utraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej.

3) Konsekwencje wypowiedzenia umowy: obowiązek zwrotu całej pożyczonej od banku sumy w terminie 30 dni od wydania decyzji (chyba że bank ustalił dłuższy okres realizacji wypowiedzenia.

4) Wypowiedzenie umowy kredytu przy upadłości kredytobiorcy: jeśli kredytobiorca jest zagrożony upadłością, bank może zażądać spłaty w terminie do 7 dni od chwili wydania wypowiedzenia.

5) Wypowiedzenie umowy kredytu dla umów zawartych w czasie obowiązywania starej ustawy o kredycie konsumenckim z dnia 20 lipca 2001 roku: bank może wypowiedzieć umowę w przypadku nieuiszczenia pełnej raty za conajmniej dwa miesiące; wypowiedzenie powinno zostać poprzedzone wysłaniem wezwania do zapłaty pod rygorem wypowiedzenia umowy kredytu (należy zachować 7 dni).