Całkowita niezdolność do pracy – renta

Każdemu z nas może zdarzyć się wypadek, z którego powodu przez długi czas nie będziemy mogli powrócić do codziennych obowiązków pracowniczych. Na jaką pomoc ze strony państwa możemy liczyć w takiej sytuacji?

Spis treści:
1. Całkowita niezdolność do pracy – na czym polega?
2. Podstawa prawna.
3. Renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.
4. Wysokość renty 2018.
5. Wysokość renty 2019.
6. Jak otrzymać rentę?
7. Wymagane dokumenty.

 

Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami osobą niezdolną do pracy jest ten, kto całkowicie lub częściowo utracił możliwość (zdolność) do wykonywania pracy zarobkowej - a wszystko to wskutek naruszenia sprawności organizmu.

Przepisy określają dwa rodzaje niezdolności do pracy - całkowitą oraz częściową. Pierwszy z nich odnosi się do osób, które w związku ze swoim stanem zdrowia całkowicie utraciły możliwość wykonywania jakiejkolwiek pracy zarobkowej. 

W przeciwieństwie do częściowej niezdolności do pracy całkowita niezdolność określana jest więc wtedy, gdy dany płatnik stracił możliwość wykonywania w ogóle jakiejkolwiek pracy zarobkowej - nie, tak jak w przypadku częściowej niezdolności, tylko tej zgodnej ze swym zawodem i kwalifikacjami.

Kwestię niezdolności do pracy reguluje Ustawa z dnia 17. grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, która znajduje się w Dzienniku ustaw z 1998 roku nr 162, pod pozycją 1118.

Definicja niezdolności do pracy według podstawy prawnej brzmi następująco:

Kwestia całkowitej niezdolności do pracy przedstawiona została następująco:
 

Renta dla osób z orzeczoną całkowitą niezdolnością do pracy jest specjalnym świadczeniem pieniężnym, którego wypłacaniem zajmuje się Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Wydanie renty ma pomóc osobom, które wskutek pogorszenia się sprawności organizmu, nie mogą podejmować jakiejkolwiek pracy zarobkowej.
 

Renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy przysługuje każdemu, kto spełni łącznie trzy warunki: 

 

1. jest niezdolny do pracy;

2. jego niezdolność do pracy powstała we wskazanych przez ustawodawcę okresach składkowych lub nieskładkowych, a jeżeli już po ich ostaniu - nie później niż terminie 18 miesięcy od chwili tego ustania;

3. posiada wymagany okres składkowy i nieskładkowy, adekwatny do wieku, w którym powstała niezdolność do pracy.

Jeśli jednak dany wnioskodawca nie posiada wymaganego okresu składkowego, bowiem jego niezdolność do pracy powstała w czasie pobierania przez niego nauki, może on liczyć na wypłacenie renty socjalnej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Wysokość renty z tytułu niezdolności do pracy, jaką Zakład Ubezpieczeń Wypłaca uprawnionemu świadczeniobiorcy, uzależniona jest od zarobków, jakie osiągnął on w latach swej pracy, a także od corocznie wyliczanej przez państwo kwoty bazowej. 
 

Aby ustalić wysokość swej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, należy dodać do siebie następujące wartości:

1. 24% corocznie wyliczanej przez państwo polskie kwoty bazowej, która w roku 2018 wynosi 3 731,13 zł (24% od tej wartości daje więc odpowiednio 895,47 zł);

2. 1,3% podstawy wymiaru, czyli po prostu zarobków, jakie osiągnęliśmy w każdym roku składkowym naszej pracy - z uwzględnieniem pełnych miesięcy pracy; do obliczeń tych możemy wykorzystać zarobki z wybranego przez nas okresu:
   * 10 kolejnych lat kalendarzowych wybranych z ostatnich 20 lat kalendarzowych, które poprzedzały rok zgłoszenia się po rentę,
   * 20 lat kalendarzowych bezpośrednio poprzedzających rok zgłoszenia się po rentę;

1. 0,7 podstawy wymiaru, czyli zarobków za każdy rok nieskładkowy w naszym stażu pracy zarobkowej; do obliczeń możemy wykorzystać zarobki z jednego z powyżej wskazanych okresów;

2. 0,7% podstawy wymiaru stażu hipotecznego, czyli hipotetycznie osiągniętych przez nas w przyszłości zarobków za każdy rok, którego brakuje nam do uzyskania pełnych 25 lat stażu ubezpieczenia - licząc od dnia, w którym złożono wniosek o rentę, do dnia, w którym osiągnęlibyśmy 60 lat.

Do 28. lutego 2019 system obliczania renty z tytułu niezdolności do pracy będzie taki sam, jak w przypadku renty obecnie przyznawanej przez ZUS. Wraz z dniem 1. marca 2019 roku w życie wejdzie nowa, zwaloryzowana kwota bazowa, która stanowi jedną ze składowych wartości renty. 
 

Pozostałe składowe, takie jak np. odpowiednie procenty podstawy wymiaru za wypracowany przez nas staż, nie ulegną zmianie w 2019 roku.
 

Wartość przyszłorocznej kwoty bazowej wciąż nie jest znana, lecz eksperci zapewniają, iż powinna być ona wyższa od tegorocznej nawet o kilka procent.
 

Aby otrzymać rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, należy złożyć we właściwym oddziale Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wniosek o przyznanie świadczenia wraz z kompletem niezbędnych dokumentów. 
 

Należy jednak pamiętać, że do otrzymania renty nie wystarczy jedynie orzeczenie o niezdolności do pracy. Dany wnioskodawca musi posiadać odpowiedni staż ubezpieczeniowy, czyli wykazać się wymaganym okresem składkowym i nieskładkowym, adekwatnym do wieku powstania niezdolności do pracy. 
 

Okres ten wynosi odpowiednio:

 

1. 1 rok - jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem przez wnioskodawcę 20 lat;

2. 2 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała pomiędzy 20. a 22. rokiem życia; 

3. 3 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała  pomiędzy 22. a 25. rokiem życia,

4. 4 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała  pomiędzy 25. a 30. rokiem życia,

5. 5 lat - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat.

Warto jednak dodać, że w przypadku, gdy niezdolność do pracy powstała powyżej 30. roku życia, pięcioletni okres musi przypadać na czas ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy.
 

Jeśli natomiast niezdolność do pracy powstała w czasie pobierania nauki (także na uczelni wyżej, a ponadto - w trakcie trwania studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej), żaden minimalny okres składkowy i nieskładkowy nie będzie wymagany, bowiem wnioskodawca będzie mógł liczyć na przyznanie renty socjalnej. 

Aby otrzymać rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, należy przede wszystkim złożyć w ZUS-ie odpowiedni wniosek (druk ZUS ERN), który dostępny jest nie tylko w każdym oddziale Zakładu, lecz i na stronie internetowej ZUS-u.

Do wniosku o przyznanie renty należy dołączyć także:

 

1. kwestionariusz dotyczący okresów składkowych i nieskładkowych (druk ZUS Rp-6); 

2. dokumenty potwierdzające przebyte okresy składkowe i nieskładkowe (np. świadectwa pracy, legitymację ubezpieczeniową, zaświadczenie szkoły wyższej o okresie pobierania nauki i o programowym toku trwania studiów czy zaświadczenie z powiatowego urzędu pracy stwierdzające okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych);

3. zaświadczenie pracodawcy o wysokości osiąganego wynagrodzenia (na formularzu według wzoru określonego przez ZUS - ZUS Rp-7) lub legitymację ubezpieczeniową, o ile zawarte są w niej wpisy dotyczące zarobków;

1. wywiad zawodowy (formularz ZUS N-10);

2. zaświadczenie o stanie zdrowia (formularz ZUS N-9), wydane przez lekarza prowadzącego leczenie i wystawione nie wcześniej niż na miesiąc przed datą złożenia wniosku o rentę;

3. inną dokumentację medyczną, która może mieć znaczenie dla wydania orzeczenia przez lekarza orzecznika ZUS-u; 

4. kwestionariusz oceny stanu zdrowia (druk ZUS N-36).