Emerytura specjalna – kto może otrzymać?

Emerytura specjalna – kto może otrzymać?

author
Halszka Gronek
14 kwietnia 2019
Ekspertka finansowa na zadluzenia.com, ukończyła dziennikarstwo i socjologię na Uniwersytecie Gdańskim. Autorka kompendiów wiedzy na temat społecznych aspektów świata finansów i ekonomii.

W pewnych szczególnie uzasadnionych przypadkach Premier Rzeczypospolitej ma możliwość przyznania specjalnej emerytury na rzecz zasłużonego obywatela Polski. W dzisiejszym artykule sprawdzimy, kto i na jakiego podstanie może otrzymać to świadczenie.

Spis treści:

  1. Emerytura specjalna – co to jest?
  2. Kto może otrzymać emeryturę specjalną?
  3. Emerytura specjalna a podstawa prawna
  4. Wysokość emerytury specjalnej
  5. Kto otrzymał emeryturę specjalną?
  6. Specjalna emerytura - podsumowanie
Zwiń spis treści

Emerytura specjalna – co to jest?

Jak wynika z przepisów prawnych Prezes Rady Ministrów posiada stosowne uprawnienia do przyznania emerytury na warunkach specjalnych. Decyzja w tej sprawie przebiega w drodze administracyjnej, a przyznane świadczenie wypłacane jest z budżetu państwa.

Podobne przywileje posiada także Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Warto jednak zaznaczyć, iż decyzja prezesa ZUS o przyznaniu emerytury specjalnej jest mniej uznaniowa od decyzji szefa rządu. Prezes powinien kierować się przede wszystkim szczególnymi okolicznościami, mając na uwadze względy socjalne. Natomiast premier kieruje się zasługami danego obywatela i na ich podstawie przyznaje specjalną emeryturę.

Decyzje w sprawie przyznania specjalnej emerytury (zarówno te wydawane przez prezesa ZUS, jak i szefa rządu) mają charakter uznaniowy. Przepisy dotyczące tego, kto może otrzymać specjalne świadczenie, nie są bowiem szczegółowo sprecyzowane. Od decyzji nie można odwołać się w sądzie powszechnym. W drodze wyjątku podlegają one jednak kontroli Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Sprawdź również pożyczki dla emerytów.

Kto może otrzymać emeryturę specjalną?

W przeciwieństwie do emerytury dla 100 latka, przepisy prawne nie wskazują jednoznacznie na wytyczne, wedle których Prezes Rady Ministrów powinien podejmować swe decyzje o przyznaniu specjalnych emerytur. Ogólnie sformułowany przepis ustanawia, iż emerytury na specjalnych warunkach udzielić można w szczególnie uzasadnionych przypadkach. Sposób definiowania tego nieostrego sformułowania jest jednak uznaniowy – zależy od indywidualnej decyzji premiera. 

Emerytura specjalna należy się osobie, która mimo swych wyjątkowych zasług dla kraju nie otrzymała emerytury powszechnej. Powodem do tego musiał być jednak „szczególny przypadek”:

  • zdarzenie losowe,
  • stan zdrowia,
  • brak możliwości wypracowania odpowiednio długiego stażu pracy. 

Oczywiście emerytura specjalnie nie może być przyznana osobie, która nie osiągnęła wieku emerytalnego. Można więc powiedzieć, że emerytura specjalna może być wypłacona osobie, która osiągnęła odpowiedni wiek, jednak wskutek szczególnych okoliczności nie spełniła innych warunków wymaganych w ustawie do uzyskania prawa do emerytury lub renty. Ponadto osoba ta powinna wykazać wyjątkowe zasługi dla kraju i co najważniejsze: powinna znajdować się w finansowej potrzebie. Osoby, które nie otrzymają dodatkowego świadczenia mogą skorzystać z pożyczek online

Emerytura specjalna a podstawa prawna

Aktem prawnym, na mocy którego możliwe jest udzielenie specjalnej emerytury przez premiera, jest Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Dokument ten znajduje się w Dzienniku Ustaw nr 162 na rok 1998, pod pozycją 1118. Warto jednak wspomnieć, iż zawarta w tej ustawie reguła przyznawania specjalnych emerytur jest nieostra i niewystarczająco sprecyzowana.

PODSTAWA PRAWNA

Art. 82., ust. 1. ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Prezes Rady Ministrów w szczególnie uzasadnionych przypadkach może przyznać emeryturę lub rentę na warunkach i w wysokości innej niż określone w ustawie.

Dodatkowe regulacje w sprawie przyznawania specjalnych emerytur zostały opracowane na podstawie orzecznictwa sądowego – a więc „w praktyce”. I tak, przykładowo, w orzeczeniu z 17 października 2006 roku (sygn. akt P 38/05) Trybunał Konstytucyjny orzekł, że dla przyznania świadczenia specjalnego konieczne jest wystąpienie dwóch przesłanek:

  • szczególnej zasługi wnioskodawcy w jakiejś dziedzinie,
  • szczególnego zdarzenia losowego,
  • złej sytuacji materialnej wnioskodawcy.

Podobnie w wyroku z 6 marca 2008 roku (sygn. akt I OSK 1839/07) Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił, że emerytura specjalna jest świadczeniem wyjątkowym, mającym za zadanie polepszenie sytuacji materialnej osób, których szczególne zasługi dla życia społecznego uzasadniają odstępstwo od ogólnie przyjętych zasad przyznawania tego rodzaju świadczeń.

Wysokość emerytury specjalnej

Decyzja w sprawie przyznania emerytury specjalnej jest uznaniowa. Oznacza to, że premier nie jest ograniczony co do samego przyznania świadczenia, a także jego co to jej wysokości. Ich ostateczna wysokość zależy przede wszystkim od sytuacji materialnej wnioskodawcy, a także od rangi jego zasług na rzecz państwa. 

W praktyce kwoty przyznawanej emerytury specjalnej wahają się od 800 zł do 2500 złotych.

Przykładowo w 2013 roku Kancelaria Premiera przyznała 14 emerytur specjalnych, z czego pięć (w wysokości od 700 do 2000 zł brutto) przyznano zasłużonym byłym działaczom opozycyjnym, a pięć (800-2000 zł) – osobom zasłużonym dla kultury i nauki polskiej. Pozostałe cztery emerytury dostali obywatele zasłużeni w innych dziedzinach, w tym jedna wdowa. 

Rok póżniej, w 2014 roku, premier przyznał 12 emerytur specjalnych. Osiem z nich, w wysokości 1200-2500 zł, wypłacono na rzecz byłych działaczy opozycji demokratycznej, trzy (800-1500 zł) – zasłużonym dla kultury polskiej i działalności społeczno-politycznej. Jedno świadczenie w wysokości 900 złotych otrzymała natomiast wdowa. 

Jak wynika z danych zgromadzonych w Centrum Informacyjnym Rządu, w 2016 roku zarejestrowano aż 432 nowe wnioski o przyznanie świadczeń specjalnych od Prezesa Rady Ministrów. Ówczesna premierka, Beata Szydło, przyznała wówczas renty i emerytury specjalne 61 osobom. Ich średnia wysokość świadczeń (po zaokrągleniu) wynosiła 2032,79 zł. 

Kto otrzymał emeryturę specjalną?

Jak wynika z zapisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, szef rzadu ma obowiązek przedstawić sejmowi RP informację specjalnych emeryturach i rentach, jakie z jego decyzji zostały przyznane w poprzednim roku kalendarzowym. Ostateczny termin na złożenie tychże informacji ubiega 31 stycznia danego roku kalendarzowego. Sam fakt sprawozdania przez sejmem nie oznacza jednocześnie, iż dane dotyczące beneficjentów emerytur specjalnych trafią do wszystkich Polaków. Informacja o tym, kto dostał specjalne świadczenie na mocy decyzji premiera, jest chroniona i podlega tajemnicy.

Kancelaria Premiera powołuje się przy tym na regulacje prawne: Zgodnie z art. 5 ustawy o dostępie do informacji publicznej – prawo do informacji publicznej podlega ograniczeniu m.in. ze względu na prywatność osoby fizycznej […]”

Warto jednak zaznaczyć, że wcześniejsze rządy, na mocy nieobowiązujących już przepisów, informowały o udzielaniu specjalnych emerytur. Stąd właśnie wiadomo, że Jerzy Buzek przyznał dożywotnie świadczenie byłej marszałkini senatu, Alicji Grześkowiak, a także byłemu ministrowi (bez teki) i koordynatorowi służb specjalnych, Januszowi Pałubickiemu. Specjalną emeryturę dostał też Jacek Kuroń, współzałożyciel KOR.

Specjalna emerytura - podsumowanie

Najważniejsze informacje:

  • Prezes Rady Ministrów posiada stosowne uprawnienia do przyznania specjalnej emerytury, czyli emerytury na warunkach specjalnych.
  • Decyzja o przyznaniu specjalnej emerytury jest decyzją uznaniową i przebiega w drodze administracyjnej.
  • Od decyzji w sprawie przyznania lub nie przyznania specjalnej emerytury od premiera nie można odwołać się do sądu powszechnego.
  • Premier przyznaje specjalną emeryturę z urzędu lub na wniosek.
  • Specjalna emerytura może być wypłacona na rzecz osób, które osiągnęły wiek emerytalny, lecz z różnych powodów nie kwalifikują się do otrzymania świadczenia z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
  • Przesłanką do udzielenia specjalnej emerytury przez premiera są specjalne zasługi na rzez kraju. Mowa o zasługach na polu politycznym, społecznym, a nawet kulturowym.
  • Wysokość specjalnej emerytury jest ustalana indywidualnie i wynosi zazwyczaj od 800 do 2500 złotych.
  • Premier ma obowiązek poinformować Sejm RP o osobach, wobec których podjął decyzję o udzieleniu specjalnej emerytury.
  • Informacje o tym, kto dostał specjalną emeryturę, są chronione. Oznacza to, że opinia publiczna nie może ich poznać.
  • W przeszłości specjalną emeryturę dostał między innymi Jacek Kuroń czy Janusz Pałubicki.

Źródła:

http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19981621118/U/D19981118Lj.pdf

http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20061931429/T/D20061429L.pdf

http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/61489D091E

author
Halszka Gronek
Ekspertka finansowa na zadluzenia.com, ukończyła dziennikarstwo i socjologię na Uniwersytecie Gdańskim. Autorka kompendiów wiedzy na temat społecznych aspektów świata finansów i ekonomii.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.

Wszystkie komentarze

Sdert
Sdert
2021-12-19 16:46:45

A co z poszkodowanymi przez władze tzw.wolnej polski

Sjjm
Sjjm
2021-12-19 16:45:52

Szkoda gadać ,a co dla poszkodowanych przez władze obecna?

grudnik
grudnik
2019-04-29 08:22:59

czyli mowiac prosciej taką emeryture dostanie kazdy kto wejdzie w cztery litery obecnemu rządowi a informacja o tym nawet nie trafi do opinii publicznej bo "ochrona danych osobowych" " niezle to sobie wymyslili hoho

Podobne artykuły

ChrońPESEL.pl – ochrona przed wyłudzeniem

Nasze dane są niemalże wszędzie – w urzędach, aptekach, a nawet na fakturach za zakupy. Wszyscy jesteśmy narażeni na kradzież danych i wyłudzenia. Jedną z metod ochrony wrażliwych informacji jest zabezpieczenie swojego PESEL-u. Sprawdź, na czym polega usługa ChronPESEL.pl.

author
Dominika Byczek
09 sierpnia 2018
Ekspertka finansowa, redaktorka, magister Uniwersytetu Gdańskiego. Z zadluzenia.com związana od 2014 roku, redaktor naczelna portalu do 2020 roku. Specjalizuje się w tworzeniu poradników finansowych.

PKO BP w Kalwarii Zebrzydowskiej

PKO BP to największy bank w Polsce. Sprawdź placówki i oddziały w Kalwarii Zebrzydowskiej – godziny otwarcia, dane adresowe oraz ofertę.

author
Aleksandra Gościnna
31 lipca 2019
Ekspertka finansowa, magister Uniwersytetu Gdańskiego i absolwentka studiów podyplomowych na UW. W latach 2021-2023 redaktor naczelny zadluzenia.com. Specjalistka ds. e-marketingu i promocji online.

T-Mobile Usługi Bankowe w Bolesławcu

T-Mobile Usługi Bankowe to nowoczesny bank internetowy posiadający ponad 20 placówek stacjonarnych. Sprawdź informacje na temat placówki w Bolesławcu.

author
Patryk Byczek
04 marca 2019
Ekspert finansowy, z zadluzenia.com związany od 2015 roku. Absolwent Uniwersytetu Gdańskiego. Redaktor naczelny portalu, specjalizuje się w analizie produktów finansowych, promocji bankowych i recenzowaniu kredytów.

Pożyczka na 120 dni – 4 miesiące

Coraz więcej firm pożyczkowych oferuje swoim klientom pożyczki na 120 dni, czyli równoznaczne z 4 miesiącami spłaty. W niniejszym artykule przyjrzymy się temu rodzajowi pożyczki i przeanalizujemy, jakie są jej zalety oraz na co warto zwrócić uwagę przed podjęciem decyzji o zaciągnięciu takiego zobowiązania.

author
Dominika Byczek
12 kwietnia 2023
Ekspertka finansowa, redaktorka, magister Uniwersytetu Gdańskiego. Z zadluzenia.com związana od 2014 roku, redaktor naczelna portalu do 2020 roku. Specjalizuje się w tworzeniu poradników finansowych.

Bank Pekao w Balicach

Bank Pekao jest jednym z największych banków detalicznych w Polsce. Jeden z jego oddziałów mieści się w Balicach – sprawdzamy godziny otwarcia, dane kontaktowe oraz ofertę placówki.

author
Patryk Byczek
04 lipca 2019
Ekspert finansowy, z zadluzenia.com związany od 2015 roku. Absolwent Uniwersytetu Gdańskiego. Redaktor naczelny portalu, specjalizuje się w analizie produktów finansowych, promocji bankowych i recenzowaniu kredytów.

Bank Millennium sesje przychodzące i wychodzące

Sesje Elixir wpływają na to, kiedy przelew dotrze na nasze konto. Sprawdź precyzyjne zestawienie sesji przychodzących i wychodzących w Banku Millennium.

author
Dominika Byczek
26 lutego 2024
Ekspertka finansowa, redaktorka, magister Uniwersytetu Gdańskiego. Z zadluzenia.com związana od 2014 roku, redaktor naczelna portalu do 2020 roku. Specjalizuje się w tworzeniu poradników finansowych.
Porównaj