Ilu emerytów dorabia do emerytury?

Pod koniec 2018 roku aż 13,4% polskich emerytów i emerytek dorabiało do świadczenia wypłacanego z ZUS. Powodem podtrzymywania aktywności zawodowej mimo przekroczenia wieku emerytalnego jest zwykle niewystarczająca kwota dochodów miesięcznych. Problem ten dotyka zwłaszcza kobiet, które mogą liczyć na przyznanie emerytury niższej o średnio 1100 złotych od  tej wypłacanej mężczyznom. 

Dane Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jednoznacznie wskazują, iż liczba emerytów dorabiających do świadczenia z każdym kolejnych rokiem jest coraz większa. Nie wpływa na to jedyne ogólny wzrost liczby emerytów w Polsce (związany z trwającym od lat niżem demograficznym) lecz także coraz większy odsetek seniorów decydujących się na utrzymanie aktywności zawodowej mimo przekroczenia wieku emerytalnego. Pod koniec 2018 roku liczba pracujących emerytów wzrosła aż o 30% względem danych za rok 2014. 

Zakład Ubezpieczeń Społecznych opublikował dane, z których wynika, iż na koniec 2018 roku w Polsce blisko aż 750 tysięcy emerytek i emerytów pozostawało aktywnych zawodowo przy jednoczesnym pobierani świadczenia emerytalnego. Blisko 30% z nich prowadziło pozarolniczą działalność gospodarczą. Nieco mniej, bo 25,8 procenta emerytów, pracowało na umowach zlecenia – najpewniej ze względu na preferencyjne warunki zatrudniania emerytów na tej właśnie formie umowy cywilnoprawnej (zwolnienie z obowiązku opłacania części składek przez zatrudniającego). 

Zestawienie danych Głównego Urzędu Statystycznego z informacjami udostępnionymi przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych pozwala orzec, iż odsetek pracujących emerytów na koniec 2018 roku wynosił 11,3 procenta. Oznacza to, iż więcej niż co dziesiąty polski emeryt i co dziesiąta polska emerytka dorabiają do emerytury. Mogą oni też wspomagać swój budżet atrakcyjnymi pożyczkami dla emerytów, które z roku na rok cieszą się coraz większym zainteresowaniem konsumentów. 

Dlaczego emeryci chcą pracować?

Na początku warto podkreślić, iż w ramach pracy nad raportem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych eksperci nie podjęli się zbadania przyczyny (lub przyczyn) coraz większego zainteresowania emerytów podjęciem pracy po przejściu na emeryturę. Można jednak przypuszczać, że istotna motywacja wynika z zainteresowania dodatkowymi dochodami przy równocześnie bardzo korzystnych zasadach ubezpieczeń społecznych. Prawdą jest, że średnia emerytura w Polsce w wielu przypadkach nie pozwala na spokojne prowadzenie gospodarstwa domowego.

W Polskim systemie ubezpieczeń społecznych istnieje swoiste ułatwienie polegające na wyłączaniu z obowiązku wnoszenia niektórych składek w przypadku tak zwanych zbiegu tytułów. Taki mechanizm ma zastosowanie przykładowo wtedy, gdy emeryt prowadzi działalność gospodarczą – podlega on wówczas ubezpieczeniu zdrowotnemu, ale nie emerytalnemu i rentowym. Biorąc pod uwagę tegoroczne składki ZUS dla firm, zniżki dotyczące emerytów-przedsiębiorców są naprawdę korzystne. 

W jakich branżach pracują emeryci?

Polscy emeryci, którzy zdecydowali się na utrzymanie aktywności zawodowej i z tego tytułu są objęci ubezpieczeniami emerytalnym i rentowym, najliczniej oblegają sektor rynku określany mianem działalności w zakresie usług administrowania i działalności wspierającej. Mowa o 13,1% populacji dorabiających emerytów. Na drugim miejscu w rankingu branż znalazła się opieka zdrowotna (12,8%), na trzecim – przetwórstwo przemysłowe (12,7%). 

Z kolei wśród emerytów objętych ubezpieczeniem zdrowotnym, a więc wśród seniorów-przedsiębiorców – najchętniej wybierane branże prowadzenia biznesu to handel hurtowy i detaliczny, a także naprawa pojazdów samochodowych (z włączeniem motocykli) – aż 14,5%. Dużym zainteresowaniem cieszy się także opieka społeczna i zdrowotna (12,6%), przetwórstwo przemysłowe (11,6%) oraz działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca (9,9%). 

Kobiety częściej łączą pracę z emeryturą 

Wśród ciekawych wniosków wynikających z raportu Zakładu Ubezpieczeń Społecznych znalazła się informacja, iż to kobiety zdecydowanie częściej niż mężczyźni podejmują się pracy mimo osiągnięcia wieku emerytalnego i otrzymania prawa do świadczenia (56 do 44 procentów). Powodów takiego stanu rzeczy może być wiele. Z pewnością jednak do najczęstszych czynników skłaniających emerytki do utrzymania aktywności zawodowej jest niższy próg wieku emerytalnego oraz statystycznie udowodniony fakt otrzymywania zdecydowanie niższego świadczenia

Dyskryminacja emerytalna kobiet

Jak wynika z oficjalnych danych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, kobiety otrzymują w Polsce zdecydowanie niższe emerytury od mężczyzn. Wśród panów średnia wypłata oscyluje wokół poziomu 2800 złotych, a wśród pań – wokół 1700 złotych. Wpływ na to ma wiele różnych czynników, między innymi fakt, iż kobiety mogą liczyć na niższe wynagrodzenie za pracę (a w konsekwencji – na niższą podstawę oskładkowania) od tego, jakie otrzymują ich koledzy po fachu. Do tego dochodzi także niższy próg wieku emerytalnego i statystycznie dłuższy czas życia.

Jak to możliwe że progi wiekowe wpływają na wysokość świadczenia emerytalnego? Śpieszymy z odpowiedzią! Kobiety otrzymują i najpewniej będą otrzymywać mniejszą emeryturę, bowiem z racji swojej siły fizycznej i ustalonego podług niej wieku emerytalnego systemowo zmuszane są (czy może właściwiej: naciskane), by pracować krócej. W Polsce minimalny wiek emerytalny dla kobiet wynosi 60 lat, a mężczyzn – aż 65 lat. Oznacza to, iż mężczyźni mają średnio o 5 lat dłuższy czas na zgromadzenie kapitału emerytalnego służącego późniejszym wypłatom świadczeń. 

Przedstawiciele władzy bronią obecnych progów emerytalnych, twierdząc, że system gloryfikuje kobiety, pozwalając im szybciej przejść na emeryturę. Liczby jednak nie kłamią – im szybciej pracownik odejdzie na emeryturę, tym niższa będzie wysokość jego świadczenia. Poza tym warto zauważyć, że dziś nie ma – tak jak kiedyś – wielu zawodów fizycznych. Większość pracowników (zwłaszcza kobiet) pracuje umysłowo, przez co niższy próg wieku emerytalnego przestaje być uzasadniony. Kobiety może i są – statystycznie – słabsze fizycznie, lecz nie umysłowo. 

Nie bez znaczenia pozostaje też fakt, iż kobiety żyją w Polsce znacznie dłużej od mężczyzn. W konsekwencji kobieta spędza dłuższy czas na pobieraniu świadczenia emerytalnego z ZUS-u, a kapitał, jaki zgromadziła w ciągu lat pracy, musi zostać podzielony na więcej miesięcznych „części”. To kolejny z powodów, dla których twierdzenie, iż obecny system emerytalny w Polsce dyskryminuje kobiety, można uznać za słuszne. Ostateczne wnioski każdy może jednak wyciągnąć sam. 

Który region liderem aktywizacji zawodowej emerytów?

Raport Zakładu Ubezpieczeń Społecznych podsumowujący rok 2018 wskazuje, iż najwięcej pracujących emerytów zamieszkuje województwo mazowieckie (16,1%) i śląskie (15,2%). Z kolei najmniej zaktywizowanych emerytów spotkamy w województwie podlaskim (zaledwie 2,1%). Co ciekawe, województwo śląskie jest jedynym regionem w Polsce, gdzie wśród pracujących emerytów przeważają mężczyźni – stanowią oni aż 59,5% tej populacji.

Średnio na każdy 1000 osób pobierających emeryturę aż 131 dodatkowo dorabia  – wynika z raportu ZUS. Najwięcej pracujących emerytów na 1000 osób świadczeniobiorców zamieszkuje województwo wielkopolskie (154) i mazowieckie (153). Na drugim krańcu  zestawienia znaleźli się pracujący emeryci z województwa podkarpackiego (82) i świętokrzyskiego (95).

Na koniec warto dodać, iż nieco naszej od powyższych wyliczeń kształtuje się rozkład terytorialny pracujących emerytów w przeliczeniu na 1000 osób pracujących w gospodarce narodowej. Najwięcej pracujących emerytów w przeliczeniu na każdy 1000 osób pracujących w gospodarce narodowej zamieszkuje województwa: zachodniopomorskie (70), śląskie (69), dolnośląskie i łódzkie (po 64). Natomiast najmniej z nich spotkamy w województwie kujawsko-pomorskim, lubelskim, mazowieckim i podlaskim (odpowiednio po 52).

Źródła:
https://www.zus.pl/documents/10182/2422424/Pracujący+emeryci+raport.pdf/1e3bd82c-988c-83e4-bf8e-d60f2447d28f
https://www.zus.pl/o-zus/aktualnosci/-/publisher/aktualnosc/2/coraz-wiecej-pracujacych-emerytow/2531327