Instytucje pożyczkowe – co to jest?

Większość z nas wie o tym, iż banki w Polsce nie są jedynym podmiotem uprawnionym do pożyczania pieniędzy zainteresowanym konsumentom. Właściwie wszelkie formy pożyczania są dozwolone, o ile nie spełniają przesłanek wystarczających do zakwalifikowania ich jako lichwy. Niemniej jednak najbardziej popularnymi pożyczkodawcami w Polsce, prócz oczywiście banków, są instytucje pożyczkowe. Czym się zajmują i na jakiej podstawie działają? Instytucja pożyczkowa to podmiot, którego działalność opiera się na pożyczaniu pieniędzy – czy to stacjonarnie, czy zdalnie (przez telefon, przez Internet). W ofertach instytucji pożyczkowych znaleźć można wiele produktów finansowych – od popularnych chwilówek, przez długoterminowe pożyczki ratalne, aż po finansowanie pod zastaw. Każdy zainteresowany znajdzie coś dla siebie.

Jeszcze do niedawna konsumenci zainteresowani ofertą pożyczek pozabanowych nie mieli wielu narzędzi służących analizie i weryfikacji wiarygodności instytucji pożyczkowej. Właściwie musieli oni zaufać opiniom osób korzystających z danych produktów bądź też reklamom obecnym czy to na bilbordach, czy w Internecie, czy w końcu w telewizji. Jednak kilka lat temu weszła w życie weszła ustawa nakazująca utworzenie oficjalnego i ogólnopolskiego rejestru Instytucji Pożyczkowych. Rejestr prywatnych podmiotów zajmujących się udzielaniem pożyczek podlega pieczy Komisji Nadzoru Finansowego – najważniejszego organu czuwającego nad standardami krajowego rynku finansowego. Wszystkie instytucje pożyczkowe działające zgodnie z prawem powinny bez wyjątku widnieć w rejestrze KNF-u. Przepis ten wynika wprost z treści ustawy o kredycie konsumenckim. Jak czytamy w akcie prawnym:

W Rejestrze Instytucji Pożyczkowych znajdziemy pełną nazwę firmy pożyczkowej wraz z przypisanym jej numerem ewidencji. W rejestrze KNF-u sprawdzimy także dokładny adres siedziby parabanku (ulica, numer lokalu, kod pocztowy i miejscowość), numer nadany instytucji przez Krajowy Rejestr Sądowy, a także indywidualny numer NIP pożyczkodawcy, czyli tak zwany Numer Identyfikacji Podatkowej.

Jak zaznaczyliśmy w poprzedniej sekcji artykułu, wszystkie instytucje pożyczkowe, które chcą rozpocząć swoją działalność na polskim rynku, najpierw muszą zostać wpisane do Rejestru Instytucji Pożyczkowych. Złożenie wniosku o wpis kosztuje 600 złotych, a żeby móc liczyć na pozytywne rozpatrzenie wniosku, należy spełnić kilka innych ustawowo wskazanych warunków. Instytucje pożyczkowe chcące rozpocząć legalną działalność powinny zostać zarejestrowane jako spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (Sp. z o.o.) lub spółki akcyjne (SA). Kolejnym warunkiem jest posiadanie, co najmniej, 200 tysięcy złotych kapitału zakładowego. Co ważne, kwota ta nie może pochodzić z emisji obligacji lub kredytu – jej źródłem powinien być wkład własny wniesiony na ten cel przez wnioskodawców. Co równie istotne, członkowie zarządu oraz rady nadzorczej, a także prokurenci danej spółki nie powinni być kiedykolwiek karani. Na koniec warto dodać, że instytucje, które nie spełnią wyżej wymienionych warunków, a w konsekwencji – które nie zostaną wpisane do rejestru KNF-u, powinny liczyć się z karą w wysokości nawet pół miliona złotych.

Instytucje pożyczkowe znane są przede wszystkim z udzielania szybkich „chwilówek”, czyli pożyczek przyznawanych na 20-45 dni, których spłata przybiera postać jednej, całościowej raty. Większość „chwilówek” dostępnych na polskim rynku jest darmowa (zwłaszcza jeśli mowa o pierwszej chwilówce w danej firmie). Poza tym w ofercie instytucji pożyczkowych znajdziemy także pożyczki ratalne, konsolidacyjne, czy tak zwane pożyczki bez baz, pożyczki bez BIK dla osób ze złą historią pożyczkową – te produkty nie są jednak darmowe. Instytucje pożyczkowe proponują także pożyczki bez zdolności kredytowej – poszukiwane przede wszystkim przez osoby, dla których otrzymanie tradycyjnego kredytu jest niemożliwe. Większość pożyczek pozabankowych jest dużo droższa od produktów oferowanych przez banki komercyjne. Spore koszty pożyczek z prywatnych instytucji wynikają przede wszystkim z wysokiego ryzyka inwestycyjnego i finansowania pożyczek środkami własnymi pożyczkodawców. By maksymalnie ograniczyć ryzyko bankructwa, instytucje pożyczkowe naliczają odsetki, prowizje i szereg innych opłat pozaodsetkowych. A wszystko to – często, choć oczywiście nie zawsze – na granicy prawa, a więc w maksymalnej możliwej wysokości, jaką dopuszczają przepisy antylichwiarskie. Warto też dodać, iż relatywnie wysokie koszty pożyczek pozabankowych wynikają również z mało restrykcyjne procedury analizy wniosku pożyczkowego. Część instytucji pożyczkowych nie sprawdza swoich klientów w bazach dłużników czy w BIK-u. Co więcej, niektóre parabanki nie proszą nawet o dostarczenie dokumentów potwierdzających zarobki i nie zmuszają do przedłożenia zgody małżonka na udzielenie finansowania. Z tego powodu spłata pożyczki jest mniej „pewna”, a firmy muszą się ubezpieczać, zwiększając koszty pożyczek.

Prywatne firmy działają na podstawie jednego z najważniejszych, a przede wszystkim fundamentalnych aktów prawnych Rzeczypospolitej Polskiej – Kodeksu cywilnego. W ustawie czytamy:

Co więcej, instytucje pożyczkowe działają także na mocy obowiązującej od 2017 roku ustawy o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami (Dz.U.2017.0.819). Ponadto podmioty te podlegają kontroli KNF-u, a nad ich odpowiednią reprezentacją czuwa Polski Związek Instytucji Pożyczkowych. Członkami PZIP są te instytucje, którym zależy na zmienianiu obrazu branży pożyczek pozabankowych i które zgadzają się ze zdaniem, że warto promować najwyższe standardy biznesowe oraz etyczne.

W raporcie pt. „Sektor pożyczek pozabankowych – dwie strony rynku” opracowanym przez Fundację Rozwoju Rynku Finansowego czytamy, iż wartość portfela pożyczek udzielonych w Polsce wynosiła aż 4,3 mld złotych (dane opracowane na podstawie sprawozdań finansowych aż 80% wszystkich ich firm pożyczkowych działających w Polsce). Badając ów sektor liczbowo, warto doprecyzować, iż w badanym w raporcie roku polskie instytucje pożyczkowe udzieliły finansowania w łącznej liczbie 3,37 mln pożyczek. Zysk z nich wszystkich jest relatywnie niski – wyniósł zaledwie 212,3 mln złotych. Bazując na powyższych danych bez trudu wyliczyć można, iż średni dochód przypadający na jednego klienta firmy pożyczkowej wówczas wyniósł 70 złotych. To znacznie mniej, aniżeli sądzi opinia publiczna. Wzmianki o ogromnych zyskach firm pożyczkowych generowanych dzięki sprzedaży lichwiarskich produktów okazują się być jedynie mitem. Jak wynika z raportu FRPF i PZIP, rentowność aktywów sektora pożyczkowego wyniosła wówczas zaledwie 3,2%. Co powyższe wyniki mówią o rynku pożyczkowym w Polsce? Wskazują one, że branża pożyczkowa wykazuje dodatnie wyniki, niemniej nie są one wyjątkowo zadowalające. To z kolei pokazuje, że instytucje pożyczkowe wcale nie zarabiają przysłowiowych „kokosów”. Nie są one tym, co większość z nas nazywa lichwą czy parabankiem. Działają zgodnie z prawem i pobierają wynagrodzenie za udzielone finansowanie w wysokości wyznaczonej przepisami.

Źródła:

https://www.knf.gov.pl/dla_rynku/Instytucje_pozyczkowe