Krajowy Rejestr Zadłużonych – co to jest?

O tworzeniu Krajowego Rejestru Zadłużonych wiemy z ustawy Prawo Upadłościowe. Zapisano w niej punkt, w którym wskazuje się, że taki rejestr został uruchomiony właśnie od 1 grudnia 2020 roku.

W ogólnym zamyśle Krajowy Rejestr Zadłużonych ma zostać utworzony po to, by sprostać wymaganiom, które obecnie stawia stale rosnąca liczba ogłaszanych upadłości konsumenckich. Na początku rolę tę miał spełniać Centralny Rejestr Restrukturyzacji i Upadłości, ale podczas jego tworzenia zdecydowano, że powstanie nie on, a rejestr szerszy, uwzględniający także dłużników, a nie tylko tych, którzy mieli postępowania upadłościowe i restrukturyzacyjne. Dlatego też w ustawie z 6 grudnia 2018 o Krajowym Rejestrze Zadłużonych wskazano, że:

W jego miejsce natomiast wprowadzony został Krajowy Rejestr Zadłużonych, o czym informuje już pierwszy artykuł tej samej ustawy.

Największą różnicą pomiędzy wszystkimi znanymi nam bazami i rejestrami dłużników, a wchodzącym w życie KRZ, będzie to, że ten rejestr jako pierwszy dostępny będzie dla wszystkich, w sposób w pełni jawny. Oznacza to, że nikt nie będzie już mógł ukryć przed rodziną, znajomymi, partnerem czy potencjalnym kontrahentem, że ma problemy z długami (o ile oczywiście ktoś zada sobie tyle trudu, by daną osobę w rejestrze rzeczywiście sprawdzić).

To, czyje dane będą ujawnione w Rejestrze, definiowane jest dokładnie w artykule drugim ustawy o Krajowym Rejestrze Zadłużonych. Wskazuje się tam, że w Rejestrze znajdą się:

1. Osoby fizyczne, osobach prawne oraz firmy, wobec których są lub były prowadzone postępowania restrukturyzacyjne, upadłościowe lub wtórne postępowania upadłościowe, a także postępowania zakończone prawomocnym orzeczeniem zakazu.
2. Przedsiębiorcy, wobec których jest lub było prowadzone postępowanie o orzeczenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej oraz pełnienia funkcji w organach nadzorczych i zarządczych.
3. Wspólnicy osobowych spółek handlowych (tylko ci, którzy ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem), o ile została ogłoszona upadłość konsumencką, wszczęto wtórne postępowanie upadłościowe wobec spółki lub został oddalony ich wniosek o ogłoszenie upadłości spółki.
4. Osoby fizyczne, osoby prawne oraz firmy, wobec których umorzono postępowanie egzekucyjne z uwagi na fakt, że z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych.
5. Osoby fizyczne, wobec których toczy się egzekucja świadczeń alimentacyjnych oraz egzekucja należności budżetu państwa powstałych z tytułu świadczenia wypłacanego w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów. Alimenciarze zostaną wpisani do rejestru, jeżeli będą zalegać ze spłatą przez okres dłuższy niż 3 miesiące.

Cały zbiór danych, które znajdą się w Krajowym Rejestrze Zadłużonych, określony jest precyzyjnie w artykule 5 Ustawy wprowadzającej tenże rejestr. KRZ będzie gromadził różne dane w zależności od tego, czy dana osoba będzie osobą fizyczną, czy przedsiębiorcą.

Co ważne – nie wszystkie wypisane powyżej dane będą jawne. Rejestr podzielony będzie bowiem na dwie części – jawną i niejawną. Część danych będzie dostępna dla wszystkich bez wyjątku, a część tylko dla tych, którzy uzyskają do nich dostęp ze względu na to, że są związani ze sprawą.

Jawna będzie w szczególności informacja o złożeniu wniosku i wszczęcie postępowania oraz informacje o jego wyniku. Sama treść akt dla niezwiązanych ze sprawą będzie natomiast niedostępna. Każdy będzie mógł zobaczyć natomiast:

• czy składaliśmy wniosek o wszczęcie postępowania restrukturyzacyjnego,
• czy składaliśmy wniosek o ogłoszenie upadłości lub o wszczęcie wtórnego postępowania upadłościowego,
• czy wniosek został zwrócony, oddalony lub odrzucony lub czy postępowanie zostało umorzone.

Jawne będą także informacje o zabezpieczeniu majątku dłużnika przez ustanowienie w szczególności:

• tymczasowego nadzorcy sądowego,
• tymczasowego zarządcy lub zarządcy przymusowego,
• upadłości,
• otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego,
• listy wierzytelności.

Zgodnie z ustawą wejście w życie nowego rejestru odbyło się 1 grudnia 2020 roku. Od tego momentu bowiem w życie weszły wszystkie zmiany prawa zawarte w Ustawie z dnia 6 grudnia 2018 roku.

Nie jest jednak pewne, czy sytuacja związana z epidemią koronawirusa nie spowolni prac nad utworzeniem systemu teleinformatycznego. Oficjalnych informacji w sprawie ewentualnego opóźnienia uruchomienia rejestru póki co nie podano.

Kto będzie mógł skorzystać z KRZ?

Dane zawarte w Krajowym Rejestrze Zadłużonych będą jawne i dostępnie publicznie. Bez oczekiwania na żadną zgodę i bez jakichkolwiek zezwoleń każdy będzie mógł bez problemu korzystać z informacji zgromadzonych w KRZ i obwieszczeń publikowanych w internecie. Mówi o tym artykuł czwarty Ustawy z 6 grudnia 2018 roku o Krajowym Rejestrze Zadłużonych.

Informacje wprowadzone do Krajowego Rejestru Długów będą w nim przechowywane przez 10 lat. Wpis może być usunięty:

1) po 3 latach

• po upływie terminu, na jaki został orzeczony zakaz prowadzenia działalności gospodarczej albo pełnienia określonych funkcji,
• jeżeli z upadłym dłużnikiem został zawarty układ albo plan spłaty, a wierzyciel i dłużnik plan ten wykonali,

2) po 7 latach

• od dnia wpisu dłużnika alimentacyjnego albo osoby, wobec której egzekucja komornicza była bezskuteczna,

3) po 10 latach

• od dnia prawomocnego zakończenia lub umorzenia postępowania upadłościowego albo restrukturyzacyjnego.

Wpis może być także usunięty, jeżeli powód, przez który dana osoba fizyczna lub przedsiębiorca zostali wpisani, ustąpił. Innymi słowy – jeżeli długi danej osoby zostaną spłacone, można wnioskować o wykreślenie swojego wpisu z rejestru.

Wprowadzenie Krajowego Rejestru Zadłużonych jest motywowane tym, by sprostać wymogom unijnym (Rozporządzeniu 2015/848 ws. postępowania upadłościowego). Przepisy te wskazują, że każdy kraj będący w Unii musi do końca roku 2020 prowadzić co najmniej jeden rejestr z informacjami, które dotyczą postępowań upadłościowych.

Polski tworzony właśnie rejestr w pierwotnym planie miał wskazywać właśnie tylko na postępowania upadłościowe i restrukturyzacyjne (planowano utworzenie Centralnego Rejestru Restrukturyzacji i Upadłości). Obecny plan zakłada, że system zostanie rozszerzony także o informacje o dłużnikach.

Ubocznym skutkiem wprowadzenia działalności gospodarczej może być poprawienie ściągalności alimentów. Po pierwsze – swego rodzaju “straszakiem” na alimenciarzy będzie sam fakt, że jego nazwisko będzie publicznie widoczne w rejestrze. Drugą konsekwencją wprowadzanej ustawy jest ustanowienie kary grzywny albo pozbawienia wolności do lat dwóch dla tych, którzy zalegają z alimentami powyżej 3 miesięcy.

Krajowy Rejestr Zadłużonych (KRZ) został wprowadzony na podstawie ustawy z 6 grudnia 2018 roku, zaczynając działać od 1 grudnia 2020 roku. Jest to publiczna baza danych zawierająca informacje o osobach fizycznych, przedsiębiorcach oraz firmach, które są lub były objęte postępowaniami restrukturyzacyjnymi, upadłościowymi lub egzekucjami. Rejestr obejmuje dane takie jak imię i nazwisko, adres, numer PESEL, NIP, REGON, informacje o postępowaniach restrukturyzacyjnych, upadłościowych, listy wierzytelności oraz sumę niespłaconych długów.

KRZ jest dostępny publicznie i może być przeglądany przez każdego bez żadnych ograniczeń. Informacje w rejestrze są przechowywane przez okres 10 lat, ale wpis może być usunięty po spłaceniu długów lub po upływie określonych terminów związanych z postępowaniami egzekucyjnymi.

Wprowadzenie KRZ ma na celu spełnienie wymogów unijnych dotyczących prowadzenia rejestrów z informacjami o postępowaniach upadłościowych. Oprócz tego, ma również poprawić ściągalność alimentów, stanowiąc motywację dla osób zalegających z płatnościami.