Ile można dorobić do emerytury?

Świadczenie emerytalne w Polsce posiada stosunkową niską stopę zastąpienia. Oznacza to, że stosunek wysokości emerytury do przeciętnej płacy otrzymywanej w przeszłości przez emeryta jest znacznie niższy niż w przypadku naszych sąsiadów (niższy jest proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia). Z tego względu wielu emerytów decyduje się na kontynuowanie aktywności zawodowej. Warto jednak pamiętać, że polskie przepisy przewidują pewne limity zarobkowe, po przekroczeniu których dorabianie do emerytur i rent z tytułu całkowitej niezdolności do pracy nie będzie możliwe bądź opłacalne, także przy zarabianiu minimalnej emerytury. Przy przekroczeniu progu zarobkowego, możliwe jest nawet wstrzymanie wypłaty świadczenia. Limity dotyczą jednak tylko osób, które nie osiągnęły powszechnego wieku emerytalnego.

Renty nie ogranicza się, jeśli dochody rencisty nie przekraczają 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ustalonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Od 1 czerwca 2023 roku ta kwota wynosi 4987 zł brutto. Jeśli dochody przekroczą tę granicę, wypłacane świadczenie rentowe zostanie zmniejszone o kwotę przekroczenia. Istnieje zasada, zgodnie z którą maksymalna kwota obniżki wypłacanej renty zależy od jej rodzaju i nie może przekroczyć:

• 794,35 zł dla renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy,
• 595,80 zł dla renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy,
• 675,24 zł dla renty rodzinnej, wypłacanej jednej osobie.

W momencie, gdy wynagrodzenie rencisty przekroczy 130% przeciętnego wynagrodzenia, czyli kwotę 9261,60 zł brutto, Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) przestaje wypłacać rentę. Zasady zawieszania renty socjalnej są takie same.

Warto pamiętać! Dokładne przeciętne wynagrodzenie służące do obliczania progów dochodowych dla pracujących emerytów są ogłaszane raz na kwartał i obowiązują odpowiednio od początku marca, czerwca, września i grudnia. Aby sprawdzić, ile można dorobić na emeryturze, trzeba więc każdorazowo upewnić się, jakie są aktualne dane Głównego Urzędu Statystycznego na temat przeciętnego wynagrodzenia. Pamiętajmy także, że istnieje obowiązek informowania ZUS o dorabianiu do emerytury i renty.

Limit dochodów generowanych przez seniorów dotyczy jedynie rencistów, a więc osób mających ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy lub do renty rodzinnej, a także emerytów, którzy zdecydowali się na tak zwaną wcześniejszą emeryturę. Wcześniejsza emerytura to specjalny przywilej przysługujący osobom urodzonym po 1 grudnia 1948 roku, które pracowały w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. By móc liczyć na wcześniejszą emeryturę, trzeba jednak spełnić jeszcze kilka dodatkowych wymogów.

Pierwszym z nich jest wiek. Kobiety muszą mieć co najmniej 55 lat, a mężczyźni – 60 lat.

Po drugie, potencjalny emeryt musi posiadać udokumentowane okresy składkowe i nieskładkowe na dzień 1 stycznia 1999 roku. Dla kobiet okres ten powinien wynosić co najmniej 20 lat, a dla mężczyzn – 25 lat. Co niezwykle ważne, w zakresie tego okresu znaleźć się musi co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ostatni warunek umożliwiający skorzystanie ze wcześniejszej emerytury dotyczy programu OFE. Z wcześniejszej emerytury mogą skorzystać osoby, które nie przystąpiły do OFE, a jeśli przystąpiły, powinny one złożyć wniosek o przeniesienie środków z OFE na dochody budżetu państwa.

Limit dochodowy dotyczy jedynie rencistów oraz świadczeniobiorców korzystających z wcześniejszej emerytury. Osoby, które przeszły na tradycyjną emeryturę już po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego, nie muszą przejmować się progiem dochodowym. Oznacza to, że nawet jeżeli pracujący seniorzy w wieku emerytalnym będą dużo zarabiać, nie wpłynie to niekorzystnie na wysokość ich emerytury.

Bez ograniczeń mogą dorabiać także niektórzy renciści, w szczególności pobierający renty dla inwalidów wojennych i inwalidów wojskowych. Przepis ten dotyczy także rent rodzinnych przysługujących bliskim po osobach uprawnionych do tych świadczeń.

Przyglądając się rzeczywistej sytuacji seniorów w Polsce, można oszacować, iż jednym z powodów przedłużonej aktywności zawodowej jest chęć osiągnięcia dodatkowych dochodów. Prawdą jest, że średnia emerytura w Polsce w wielu przypadkach nie pozwala na spokojne prowadzenie gospodarstwa domowego. Seniorzy decydują się więc na podjęcie pracy i mogą liczyć oni na bardzo korzystne zasady ubezpieczeń społecznych.

W Polskim systemie ubezpieczeń społecznych istnieje „emeryckie ułatwienie” polegające na wyłączaniu z obowiązku wnoszenia niektórych składek w przypadku tak zwanych zbiegu tytułów. Taki mechanizm ma zastosowanie przykładowo wtedy, gdy emeryt prowadzi działalność gospodarczą – podlega on wówczas ubezpieczeniu zdrowotnemu, ale nie emerytalnemu i rentowemu.

Według danych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na koniec 2018 roku w Polsce blisko aż 750 tysięcy emerytek i emerytów pozostawało aktywnych zawodowo przy jednoczesnym pobieraniu świadczenia emerytalnego.

Zestawienie danych Głównego Urzędu Statystycznego dotyczących ogólnej liczby emerytów w Polsce z informacjami udostępnionymi przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych pozwala orzec, iż odsetek pracujących emerytów na koniec 2018 roku wynosił 11,3 %. Realny procent dorabiających emerytów najpewniej jest jeszcze większy, gdyż w zestawieniu ZUS-owskim nie uwzględniono emerytów pobierających świadczenie z KRUS-u.

Dlaczego kobiety chętniej podejmują się pracy zarobkowej mimo pobierania emerytury? Do najczęstszych czynników skłaniających emerytki do utrzymania aktywności zawodowej jest niższy próg wieku emerytalnego oraz statystycznie udowodniony fakt otrzymywania zdecydowanie niższego świadczenia od zakładu ubezpieczeń.

Emerytura mundurowa, przeznaczona dla przedstawicieli służb mundurowych, podlega podobnym zasadom co emerytura cywilna. Osoby pobierające emeryturę lub rentę z tych służb muszą powiadomić odpowiedni świadczeniodawcę, czyli Zakład Emerytalno-Rentowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji (lub Wojskowe Biuro Emerytalne w przypadku wojskowych), o swoim zamiarze uzyskiwania dochodów, które obowiązują ubezpieczenia społeczne lub wynikają z pełnionej służby.

Jeśli dochody osoby pobierającej emeryturę mundurową przekraczają 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, wysokość emerytury lub renty inwalidzkiej zostaje zmniejszona o 25%. Innymi słowy, emerytura zostaje obcięta o ćwierć jej wartości, jeżeli dochody przekroczą ten próg. Natomiast w przypadku osoby pobierającej rentę rodzinną, wypłata tego świadczenia zostaje zawieszona, jeśli jej dochody przekroczą 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

Dlatego ważne jest, aby przedstawiciele służb mundurowych, którzy pobierają emerytury lub renty, regularnie informowali odpowiednie instytucje emerytalne o swoich dochodach. W przypadku przekroczenia ustalonego progu, świadczenie emerytalne może ulec zmniejszeniu lub zawieszeniu, w zależności od konkretnych warunków i typu świadczenia.

Emerytury pomostowe są uregulowane przez ustawę z 19 grudnia 2008 roku, określającą ich zasady i warunki. Przysługują one osobom, które spełniają określone kryteria, takie jak urodzenie po określonej dacie oraz wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze na pełnym etacie. Wymagane jest również posiadanie odpowiedniego stażu pracy oraz udokumentowanie określonej liczby lat wykonywania takiej pracy.

Emerytura pomostowa może zostać przyznana kobietom w wieku 55 lat i mężczyznom w wieku 60 lat, po spełnieniu wszystkich warunków. Jednakże, podobnie jak w przypadku innych świadczeń emerytalnych, istnieją pewne ograniczenia. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) ma prawo zawiesić lub ograniczyć wypłatę emerytury pomostowej w przypadku osiągnięcia przez beneficjenta określonego poziomu dochodów.

Ważne jest zauważyć, że ZUS może zawiesić wypłatę emerytury pomostowej, jeśli osoba pobierająca to świadczenie podejmie etatową pracę w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze. W takiej sytuacji, wysokość osiąganych dochodów nie jest brana pod uwagę – nawet niewielkie dochody mogą skutkować zawieszeniem wypłaty emerytury pomostowej przez ZUS.