Ile osób pracuje w Polsce?

O aktywności zawodowej Polaków można mówić różnie – w odniesieniu do ich wieku, wykształcenia, płci, a także miejsca zamieszkania, a nawet stanu cywilnego. Żeby pokazać te dane jak najbardziej miarodajnie, każdą z tych sekcji przeanalizujemy osobno. Już na wstępie można jednak wskazać, jak wygląda ogólna liczba osób pracujących w Polsce:

Dane zawarte w tym artykule zaczerpnięte są z najnowszych publikacji Głównego Urzędu Statystycznego: “Aktywność ekonomiczna ludności Polski – II kwartał 2021 r.” oraz “Pracujący i wynagrodzenia w gospodarce narodowej w 2020 r. – dane ostateczne)”.

W II kwartale 2021 roku  liczba osób pracujących w Polsce sięgnęła 17 203 000 osób. W tej liczbie jest 16 597 000 osób pracujących oraz 606 000 osób bezrobotnych. Co ciekawe, zbiorowość osób aktywnych zawodowo utrzymała utrzymuje się zwykle na podobnym poziomie. Natomiast wysokość średniej krajowej za rok 2020 wyniosła 5411,45 zł brutto. Z końcem 2020 roku dług publiczny Polski wzrósł z kolei do aż 1 335,6 mln zł.

Jeszcze bardziej zaskakujące może być to, że względem IV kwartału 2019 roku liczba pracujących w 2020 wzrosła (wzrost o 0,8%, czyli o 133 tysiące osób). Wynika z tego jasno, że coraz więcej Polaków podejmuje pracę, choć wydawać by się mogło, że pandemiczne ograniczenia nie sprzyjają aktywności zawodowej.

“W IV kwartale 2020 r. na 1000 osób pracujących przypadało 828 osób bez pracy (w III kwartale 2020 r. i w IV kwartale 2019 r. odpowiednio: 833 i 838 osób)” – czytamy w informacji GUS.

Pracuje więcej mężczyzn niż kobiet

Nadal jednak zostaje utrzymany stosunek pracujących mężczyzn do pracujących kobiet – płeć męska od lat przeważa w tych statystykach. W IV kwartale 2018 roku mężczyźni stanowili 55,4% wszystkich pracowników, a obecnie – w IV kwartale 202o roku stosunek pracujących mężczyzn do kobiet jest jeszcze większy – wśród wszystkich pracowników jest 63,4% mężczyzn i zaledwie 46,8% kobiet. “Uwzględniając podział według płci, w skali kwartału liczba pracujących zwiększyła się tylko wśród kobiet (o 43 tys., tj. o 0,6%), pozostała zaś na tym samym poziomie wśród mężczyzn” – czytamy w raporcie GUS.

Na 1000 pracujących Polaków przypada 799 niepracujących

Badania aktywności ekonomicznej ludności przeprowadzone przez BAEL wskazują, iż w II kwartale 2021 roku osoby zawodowo aktywne stanowiły 57,6% wszystkich osób aktywnych zawodowo w Polsce z grupy wiekowej 15-89. Aktywni zawodowo z tej grupy liczyli bowiem aż 17 203 000 osób, z czego 16 597 000 osób to osoby pracujące, a 606 000 bezrobotne. Oznacza to, że biernych zawodowo odnotowaliśmy aż 12 651 000 osób. W porównaniu do I kwartału bieżącego roku aktywnych zawodowo przybyło o 0,5%, a biernych ubyło natomiast p 1%.

Dane dotyczące relacji między liczbą niepracujących, czyli bezrobotnych w wieku 15-74 i biernych zawodowo w wieku 15-89, a liczbą osób pracujących w wieku 15-89 w porównaniu do I kwartału 2021 zmniejszyła się. W II kwartale bieżącego roku przypadało bowiem 799 osób bez pracy na 1000 osób pracujących. W I kwartale było ich natomiast o 20 więcej (819).

Dlaczego Polacy nie pracują?

Polska wypada bardzo źle na tle innych państw Europy Zachodniej w kwestii aktywności zawodowej, a osób biernych zawodowo wciąż przybywa. Głównym powodem tej sytuacji jest przewaga liczebna grupy osób wchodzących w wiek emerytalny nad osobami młodymi. Problemem są też osoby w wieku 15-23, czyli uczące się, które nie podejmują pracy równolegle z nauką.

Zmniejszająca się liczba pracujących ma wiele negatywnych skutków. Odbije się to głównie na wysokości emerytur, które będą coraz niższe. Wpłynie to także na wysokość pensji osób, które późno rozpoczynają ścieżkę zawodową. Im później rozpoczniemy pracę, tym później zyskami potrzebne doświadczenie, a ono przeważnie ma decydujący wpływ na wysokość przyznawanej nam pensji.

Chyba każdy z nas szacuje, że procent zatrudnionych w związku z pandemią COVID-19 spadł, że coraz więcej osób z dnia na dzień ląduje na bezrobociu. Statystyka jednak zdecydowanie temu zaprzecza. Przeciwnie – współczynnik aktywności zawodowej jest najwyższy od lat. W ostatnim badanym przez GUS okresie, czyli IV kwartale 2020 roku, odnotowano wręcz wzrost liczby pracujących w wieku powyżej 15 lat. Jednocześnie (niewiele, ale jednak) zmniejszyła się liczba bezrobotnych.

Wyniki jednak nie są tak w pełni optymistyczne – poza tym, że osoby teoretycznie są pracujące, dochodzi jeszcze szereg uwarunkowań, które jednak świadczą o tym, że stosunek tej pracy na skutek pandemii zdecydowanie uległ zmianie. “Na podstawie wyników BAEL w IV kwartale 2020 r. odnotowano ponowne nasilenie w stosunku do poprzedniego kwartału zjawisk zaobserwowanych w pierwszym okresie epidemii, charakterystycznych dla populacji pracujących, takich jak zwiększone absencje i częstsza praca z domu“. Mimo więc, że generalnie pracujemy, to znacznie częściej niż kiedyś nas w tej pracy nie ma lub swoją pracę wykonujemy w domowym zaciszu.

W trudnej sytuacji znaleźli się młodzi

Dane statystyczne jednoznacznie pokazują, która grupa wiekowa pod względem zatrudnienia znalazła się na skutek pandemii w najgorszej sytuacji. Jest to grupa najmłodszych uczestników rynku pracy, czyli osób od 15 do 24 roku życia. Wśród nich poziom wskaźnika zatrudnienia jednoznacznie spadł.

Wskaźnik zatrudnienia w tej grupie wiekowej w III kwartale 2020 roku zmniejszył się w odniesieniu do III kwartału 2019 roku aż o 5,3 punktu procentowego. W pozostałych grupach wiekowych takich znaczących zmian nie odnotowano, więc można wnioskować, że jeżeli ktoś w pandemii stracił pracę, to była to właśnie osoba młoda.

Niby pracujemy, ale nie pracujemy

Ciekawą wartością jest także procent rzeczywiście pracujących pracowników. Wcześniej takiej kategorii nawet nie badano, ale teraz – przy ograniczeniach pandemicznych – wyznaczanie takich danych wydaje się jak najbardziej właściwe. Okazuje się bowiem, że od wielu miesięcy osoba pracująca nie oznacza osoby faktycznie przebywającej w pracy.

Dla przykładu zbadano pracowników w jednym wybranym tygodniu ostatniego kwartału 2020 roku. Spośród 1 211 000 osób, które teoretycznie posiadało pracę, w badanym tygodniu aż 7,3% osób tej pracy nie wykonywało. Wśród osób niepracujących w badanym okresie 26,7% wskazało, że ich absencja w pracy miała bezpośredni związek z pandemią COVID-19.

Bardzo dużą grupą osób pracujących-niepracujących były osoby, które nie wykonywały pracy z powodu przerwy w działalności zakładu pracy. Przed pandemią z takimi przerwami praktycznie się nie spotykaliśmy. W IV kwartale 2020 roku przerwa w działalności zakładu pracy dotyczyła ponad 120 tysięcy pracowników.

Coraz częściej pracujemy krócej

Wielu polskich pracowników odczuwa również skrócenie czasu pracy (z przyczyn niezależnych od siebie, a związanych z zakładem pracy). Sytuacja taka w III i IV kwartale 2020 roku dotyczyła około 100 tysięcy osób, z czego mniej więcej co ósma osoba wskazywała, że “sytuacja ta miała bezpośredni związek z pandemią COVID-19”.

Niecałe 10% osób pracuje w domu

Liczba osób pracujących zdalnie nie jest tak duża, jak mogłoby nam się wydawać. Wpływ pandemii jest oczywiście widoczny, ale nie jest tak, że co drugi pracownik pracuje z domu (jak mogłoby się wydawać). “W IV kwartale 2020 r. liczba osób zwykle wykonujących swoją pracę w domu wyniosła 1609 tys. (co stanowiło 9,7% wszystkich pracujących) i zwiększyła się w stosunku do III kwartału 2020 r., jak i do analogicznego okresu 2019 r. odpowiednio o 478 tys. osób i o 902 tys. osób” – czytamy w informacji GUS. Spośród tych osób, które pracowały zdalnie w ostatnim kwartale 2020 roku, aż 64,5% wskazało, że było to powodowane ograniczeniami pandemicznymi.

Całkiem duża i warta opisania jest również grupa osób biernych zawodowo. W ostatnim kwartale 2020 roku populacja tych osób liczyła 13 170 000 osób. Większość osób biernych zawodowo to kobiety – stanowią one 62% ogółu biernych zawodowo, czyli teoretycznie mogących pracować, a jednak z jakiegoś powodu niepracujących.

Kogo zaliczamy do populacji osób biernych zawodowo? Generalnie w tej grupie znajdą się trzy podgrupy osób – takie, które jeszcze nie weszły na rynek pracy (głównie dlatego, że są zbyt młode i najczęściej jeszcze się uczą), takie, które już z rynku pracy odeszły albo nigdy na niego nie wejdą (tu głównie emeryci, renciści, niepełnosprawni) oraz osoby, które były już na rynku pracy, ale chwilowo się z niego wyłączyły.

Wśród ogółu biernych zawodowo w IV kwartale 2020 roku było aż 57,4% emerytów i 16,9% uczniów i studentów, natomiast wśród tych, którzy byli bierni zawodowo, ale byli już w wieku produkcyjnym, najwięcej było:

– osób niepracujących ze względu na obowiązki rodzinne (31,5%) ,
– osób niepracujących ze względu na naukę i podnoszenie kwalifikacji (27,4%),
– osób niepracujących ze względu na chorobę lub niepełnosprawność (25,6%).

Spośród osób biernych zawodowo aż 195 000 wskazało, że nie poszukują obecnie pracy ze względu na pandemię COVID-19. Najczęściej jako powody powiązane z pandemią wskazywano niesprecyzowane powody osobiste/rodzinne, konieczność opieki nad dzieckiem albo inną osobą. Aż 38 000 osób wskazało, że nie szuka pracy, ponieważ ma poczucie, że w związku z pandemią nie znajdą pracy, która by im odpowiadała, natomiast 27 000 osób wskazało, że nie szuka już pracy, ponieważ czują, że wyczerpali wszystkie swoje możliwości. Można więc powiedzieć, że naprawdę wielu Polaków jest po prostu zniechęconych bezskutecznością poszukiwania pracy i nie widzą dla siebie lepszej perspektywy na najbliższy czas.

Prześledziliśmy wnikliwie dane Głównego Urzędu Statystycznego także pod kątem zmienności wskaźnika zatrudnienia pokazującego, ile osób w danym roku podejmowało pracę. W poprzednich latach wskaźnik ten kształtował się na następującym poziomie:

Źródło danych – Główny Urząd Statystyczny:

https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rynek-pracy/pracujacy-bezrobotni-bierni-zawodowo-wg-bael/aktywnosc-ekonomiczna-ludnosci-polski-iv-kwartal-2018-roku,4,32.html

https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rynek-pracy/pracujacy-bezrobotni-bierni-zawodowo-wg-bael/monitoring-rynku-pracy-kwartalna-informacja-o-rynku-pracy-w-czwartym-kwartale-2020-r-,12,45.html

https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rynek-pracy/pracujacy-bezrobotni-bierni-zawodowo-wg-bael/aktywnosc-ekonomiczna-ludnosci-polski-iii-kwartal-2020-roku,4,39.html

https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rynek-pracy/pracujacy-zatrudnieni-wynagrodzenia-koszty-pracy/

https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rynek-pracy/pracujacy-bezrobotni-bierni-zawodowo-wg-bael/aktywnosc-ekonomiczna-ludnosci-polski-ii-kwartal-2021-roku,4,42.html