Ubezpieczenie zdrowotne – najważniejsze informacje

Co to jest ubezpieczenie zdrowotne?

Ubezpieczenie zdrowotne to specjalna forma ubezpieczenia, dzięki której osobie ubezpieczonej przysługują państwowe świadczenia zdrowotne. Owe świadczenia mają na celu zachowanie zdrowia, ochronę przed skutkami chorób oraz leczenie. W polskim prawie wyróżnia się następujące rodzaje ubezpieczeń zdrowotnych:

1. państwowe-obowiązkowe,
2. państwowe-dobrowolne,
3. prywatne.

Warto wiedzieć, iż do państwowych ubezpieczeń – a więc tych, których pakiet proponują instytucje państwowe (ZUS, NFZ) – zalicza się nie tylko ubezpieczenie zdrowotne. Pełny zestaw ubezpieczeniowy (tak zwana składka ZUS-owska) to:

1. ubezpieczenie zdrowotne,
2. pakiet ubezpieczeń społecznych (składka emerytalna, rentowa, chorobowa i wypadkowa),
3. składka na Fundusz Pracy.

Osoby, które są objęte państwowym ubezpieczeniem zdrowotnym, mogą nieodpłatnie korzystać ze wszystkich świadczeń publicznej opieki medycznej. To dlatego, iż publiczne leczenie finansowane jest właśnie ze składek ZUS-owskich, a środkami tymi dysponuje Narodowy Fundusz Zdrowia. Osoby nieobjęte ubezpieczeniem zdrowotnym mogą natomiast skorzystać jedynie z Podstawowej Opieki Zdrowotnej. Za wizytę u specjalisty będą musiały jednak zapłacić. 

Podstawa prawna

Obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne w Polsce zostało po raz pierwszy wprowadzone na mocy nie obowiązującej już dziś Ustawy z dnia 6 lutego 1997 roku o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym. Dokument ten wszedł w życie wraz z początkiem 1999 roku. Jego ujednoliconą, choć uchyloną, treść znaleźć można w Dzienniku Ustaw nr 28 na rok 1997, pod pozycją 153.

Według pierwotnych zapisów polskie ubezpieczenie zdrowotne oparte było na następujących filarach:

Obecnie aktem prawnym, jaki dookreśla pierwotnie ustanowione wytyczne w sprawie państwowego ubezpieczenia zdrowotnego, jest Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Dokument ten posiada tekst jednolity, którego treść znaleźć można w Dzienniku Ustaw nr 210 na rok 2004, pod pozycją 2135.

Cały dział czwarty przywołanej ustawy o świadczeniach publicznej opieki zdrowotnej, zatytułowany „Zasady podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu”, reguluje kwestię istnienia państwowego ubezpieczenia zdrowotnego. Określa on między innymi przypadki obowiązkowego ubezpieczenia i sposób ustalania składek ubezpieczeniowych. 

Ubezpieczenie zdrowotne dla pracowników

Polscy pracownicy mogą, muszą lub nie mają możliwości zostać objętymi państwowym ubezpieczeniem zdrowotnym. Wszystko to w zależności od ich formy zatrudniania. 

Dla tych zarabiających Polaków, którzy podlegają obligatoryjnemu ubezpieczeniu zdrowotnemu, składki zdrowotne wynoszą 9% podstawy wymiaru.  Owa kwota odciągana jest od wynagrodzenia brutto pracownika wraz z odpowiednim procentem na ubezpieczenia społeczne:

1. 9,76% na ubezpieczenie emerytalne,
2. 1,5% na  ubezpieczenie rentowe,
3. 2,45% na ubezpieczenie chorobowe.

W tym miejscu warto zaznaczyć, iż ubezpieczenie wypadkowe ZUS (także wchodzące w pakiet ubezpieczeń społecznych) w całości opłacane jest przez pracodawcę, a nie przez pracownika. Dlatego nie zostało one uwzględnione w powyższym spisie.

Ubezpieczenie zdrowotne dla przedsiębiorców

W świetle obecnie obowiązujących przepisów przedsiębiorcy także podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu. Opłacają oni składkę na Fundusz Pracy, składkę zdrowotną, a także pakiet składek społecznych (choć ubezpieczenie chorobowe jest dla nich dobrowolne). Kwota, jaką muszą uiścić na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, różnią się jednak w zależności od stażu prowadzenia gospodarstwa. 

*Uwaga! W roku 2019 z opłacania pełnych składek będą mogły zostać zwolnione te firmy, których roczny przychód (osiągnięty w roku 2018) wyniósł nie więcej niż 63 000 zł. Co ważne, obniżeniu ulegną tylko składki społeczne i składki na Fundusz Pracy. Składki zdrowotne pozostaną takie same (342,42 złotych).

Stawka zdrowotna ZUS a podstawa wymiaru

Dla wszystkich, którzy podlegają obligatoryjnemu ubezpieczeniu zdrowotnemu z ramienia Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, składki zdrowotne wynoszą 9% podstawy wymiaru.

Do obliczenia podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za pracownika bierze się pod uwagę jego wynagrodzenie brutto pomniejszone o składki na pakiet ubezpieczeń społecznych, jakie również opłaca pracownik (łącznie 13,71%):

Warto wiedzieć, iż składki odprowadzane na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych to nie tylko składki na ubezpieczenie zdrowotne, lecz także odpowiedni pakiet składek na ubezpieczenie społeczne. Mowa o składkach na ubezpieczenia:

1. emerytalne – 19,52% podstawy wymiaru (w połowie pokrywa pracownik, w połowie pracodawca),
2. rentowe – 8% podstawy wymiaru(1,5 % pokrywa pracownik, 6,5% pokrywa pracodawca),
3. chorobowe – 2,45% podstawy wymiaru(w pełni pokrywa pracownik),
4. wypadkowe –  zwykle 1,67% podstawy wymiaru (w pełni pokrywa pracodawca).

Do tychże kosztów naliczyć trzeba także składkę na Fundusz Pracy i w wielu przypadkach – składkę na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (obie w pełni pokrywa pracodawca).

Prywatne ubezpieczenie zdrowotne

Nie każdy Polak jest objęty koniecznością obligatoryjnego korzystania z państwowego ubezpieczenia. Ci, którzy nie mają zagwarantowanego ubezpieczenia z racji chociażby stosunku pracy, podpisania umowy zlecenia lub na przykład studiowania, mogą samodzielnie wykupić ubezpieczenie. 

Część z nich decyduje się wówczas na państwowe-dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne z ramienia ZUS-u i NFZ-u (o tej formie ubezpieczenia opowiemy w dalszej części artykułu) . Inna grupa zainteresowanych wykupuje natomiast abonament na prywatne ubezpieczenie zdrowotne. 

Prywatne ubezpieczenie zdrowotne to dobrowolnie wykupiony pakiet polisowy od prywatnej firmy ubezpieczeniowej. W zamian za opłacenie takiego abonamentu klient otrzymuje bezpłatny lub częściowo refundowany dostęp do wybranych placówek (publicznych lub niepublicznych) i określonych usług medycznych. Wszystko to w zależności od oferowanego zakresu ubezpieczenia. 

Prywatny pakiet zdrowotny można wykupić w jednym z kilku towarzystw ubezpieczeniowych, ale także i w prywatnych klinikach medycznych takich, jak chociażby Medicover, LUX MED czy Polmed. Tego typu usługi stają się w Polsce coraz bardziej popularne. Po części dlatego, iż coraz więcej Polaków zarabia na tak zwanych „śmieciówkach”, które często nie gwarantują ubezpieczenia zdrowotnego. Po części też ze względu na kulejący poziom publicznej opieki medycznej. 

Ubezpieczenie obowiązkowe a dobrowolne. 

Jak wspomnieliśmy już na wstępie naszego artykułu, państwowe ubezpieczenie zdrowotne (ubezpieczenie ZUS) można podzielić na obowiązkowe oraz dobrowolne. Zgodnie z przepisami ustawy o świadczeniach publicznej opieki zdrowotnej obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu podlegają między innymi:

1. pracownicy i zleceniobiorcy,
2. osoby prowadzące działalność gospodarczą,
3. dzieci, uczniowie i studenci,
4. emeryci oraz renciści,
5. zarejestrowaniu w Powiatowym Urzędzie Pracy bezrobotni.

Każdy, kto podlega obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego, nabywa prawo do skorzystania ze świadczeń publicznej opieki zdrowotnej już w momencie zgłoszenia się do ubezpieczenia zdrowotnego. I nie chodzi to oczywiście o Podstawową Opiekę Zdrowotną (ta bowiem bezpłatnie przysługuje wszystkim), lecz o zaawansowane świadczenia i specjalistyczne porady lekarskie.

Do dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego ZUS może przystąpić każdy, kto:

1. nie posiada obowiązkowego tytułu ubezpieczenia zdrowotnego (przykładowo: nie pracuje na umowie o pracę lub umowie zlecenia),
2. mieszka na terytorium Polski,
3. nie został zgłoszony do ubezpieczenia jako członek rodziny osoby ubezpieczonej.

Co więcej, na mocy specjalnego zapisu prawnego dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym z ramienia ZUS-u mogą zostać także objęci wolontariusze. W ich przypadku za podstawę wymiaru składki przyjmuje się 2 100 zł (czyli minimalne wynagrodzenie), a wysokość składki zdrowotnej wynosi wówczas 189 złotych miesięcznie). 

Osoba, która chce przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego musi podpisać umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia na czas nieokreślony. Istnieje możliwość, by w każdej chwili rozwiązać umowę – poprzez złożenie pisemnej rezygnacji w oddziale NFZ. Umowa ubezpieczeniowa wygasa w przypadku objęcia ubezpieczonego obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym, lub w przypadku conajmniej miesięcznych (nieprzerwanie) zaległości w opłacaniu należności. 

Podsumowanie

Źródła:

https://pl.wikipedia.org/wiki/Ubezpieczenie_zdrowotne
https://zus.pox.pl/skladka-zdrowotna-2019.htm