Ustawa antylichwiarska – najważniejsze informacje

Przed marcem 2016 roku polski rynek pożyczkowy był jedynie pobieżnie kontrolowany przez odpowiednie organy państwowe. Pożyczek udzielało wiele firm, jakie z prawnego punktu widzenia były jednostkami niepewnymi, bowiem ówczesne przepisy nie ograniczały sposobu prowadzenia przez nie działalności ani polityki pożyczkowej.

Sytuację tę zmieniło wejście w życie Ustawy antylichwiarskiej, a dokładniej – znowelizowanej Ustawy o Nadzorze nad Rynkiem Finansowym. Ten akt prawny został przyjęty przez rząd już w lipcu 2015 roku, lecz zaczął w pełni obowiązywać wraz z dniem 11. marca 2016 roku.
Znowelizowana ustawa została potocznie nazwaną „antylichwiarską”, ponieważ zmiany, jakie wprowadziła w życie, z największą siłą uderzyły w nieuczciwych pożyczkodawców windujących koszty oferowanych przez siebie produktów. Głównym założeniem tej ustawy była więc walka z lichwą i zaniedbywanem praw konsumenckich.

Ponad trzy lata trwały przygotowania rządu do wprowadzenia zmian w przepisach regulujących polski rynek pożyczkowy. Jedno było pewne: zarówno Ustawa z dnia 21. lipca 2006 roku o nadzorze nad rynkiem finansowy, jak i Ustawa z dnia 12. maja 2011 o kredycie konsumenckim nie spełniały swych funkcji i nie zabezpieczały polskich Konsumentów. Sprawdź najlepsze oferty pożyczek na dowód.

Obecnie obowiązujący kształt Ustawy można odnaleźć w Dzienniku Ustaw na rok 2015 pod pozycją 1357. Organem zobowiązanym w przypadku tego aktu prawnego jest minister właściwy ds. instytucji finansowych.

Ustawa antylichwiarska usystematyzowała także regulacje prawne dotyczące kosztów zaciąganych przez Konsumentów pożyczek oraz kredytów. Największe znaczenie dla setek tysięcy polskich kredytobiorców miało ograniczenie wysokości pozaodsetkowych kosztów kredytów i pożyczek, w tym pożyczek na raty. Wcześniej to właśnie te „ukryte opłaty” często stanowiły lwią część kosztów oferowanego przez instytucję finansową produktu.

Ustawa antylichwiarska wprowadziła także specjalny mechanizm bankowy, który znacząco przyczynił się do niekorzystnego dla Pożyczkobiorców procederu tzw. rolowania długu i w konsekwencji – podnoszenia całkowitego kosztu kredytu. Sprawdziliśmy, na czym dokładniej polegały te zmiany prawne.

Jedną z najważniejszych spraw, jakie usystematyzowała Ustawa antylichwiarska, była kwestia opłat pozaodsetkowych i ich maksymalnej wartości. Do czasu wprowadzenia w życie tego zapisu instytucje finansowe miały bowiem otwartą furtkę do jawnego naciągania konsumentów i windowania całkowitego kosztu kredytu.
Zmiany w kwestii opłat pozaodsetkowych dotyczyły maksymalnej wartości tych kosztów, które nie wchodzą w skład odsetek, lecz są dodatkowymi i często niewystarczająco nagłaśnianymi przez bank opłatami – np. prowizji lub kosztów ubezpieczenia czy prowadzenia konta. Sprawdź także pożyczki dla osób zadłużonych.

Pierwszy warunek jest stały, lecz wyznaczony przez niego pułap 25% sumuje się z proporcjonalnie wyznaczoną częścią pułapu drugiego warunku.

Nowelizacja dawnej Ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym prowadziła w życie Regułę 120 dni, która znacząco ograniczyła możliwości pożyczkodawcy do zarabiania na zadłużonych konsumentach.

Wynika więc z tego, że oba zaciągnięte na przełomie 120 dni zobowiązania będą musiały zmieścić się, wraz ze wszystkimi swymi opłatami i kosztami, w limicie kosztów pozaodsetkowych właściwych dla jednej pożyczki. W praktyce takie rozwiązanie zapobiega tzw. „rolowaniu pożyczek” i wpędzaniu konsumentów w spiralę zadłużenia.

Wprowadzona w 2015 roku Ustawa antylichwiarska ograniczyła także wysokość opłat, jakimi pożyczkodawca może obciążyć konsumenta spóźniającego się ze spłatą zobowiązania. Wraz z wejściem w życie nowelizacji wszelkie opłaty za opóźnienie w spłacie zobowiązania, wraz z odsetkami karnymi, nie mogą przekraczać progu maksymalnych odsetek, jakie określone zostały w Kodeksie cywilnym.

Ustawa antylichwiarska wprowadza obowiązek posiadania przez firmy pożyczkowe minimum 200 tys. zł kapitału w chwili zakładania swej parabankowej działalności, lecz co istotne – pieniądze te muszą pochodzić z wkładu własnego, a nie z jakichkolwiek pożyczek czy kredytów. Od momentu wejścia w życie ustawy antylichwiarskiej firmy pożyczkowe mogą funkcjonować na polskim rynku jedynie jako spółki akcyjna lub spółki z o.o., a członkiem ich zarządów, rad nadzorczych lub komisji rewizyjnej mogą być wyłącznie osoby nieskazane wcześniej za przestępstwo lub oszustwo finansowe.

W następstwie znowelizowania Ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym polski rząd wprowadził także zmiany do Ustawy o kredycie konsumenckim. Ostatnie z nich, obowiązujące od lipca 2017 roku, regulują zasady reklamowania i informowania przez pożyczkodawców o oferowanym produkcie.

Co więcej, każda reklama kredytu konsumenckiego, niezależnie od tego, czy jest emitowana w telewizji, czy widnieje na murach w postaci plakatu, ma obowiązek informować konsumentów o stopie i rodzaju oprocentowania, lecz przede wszystkim – o wartości RRSO danego produktu w oparciu o reprezentatywny przykład.