Zajęcie ruchomości przez komornika

Komornik może wszędzie dokonać zajęcia ruchomości, choć najczęściej kieruje swoje kroki pod adres zamieszkania dłużnika. Nieobecność dłużnika podczas zajęcia nie wpływa na ważność czynności komornika, może zarządzić otwarcie mieszkania lub innych pomieszczeń. Wręczając dłużnikowi postanowienie o wszczęciu egzekucji komornik przeszukuje mieszkanie. W niektórych sytuacjach komornik ma również prawo przeszukać odzież dłużnika.

Komornik musi mieć na uwadze „kosztowność” zajęcia i nie powinien zajmować rzeczy, z których uzyska się środki pieniężne niepokrywające kosztów egzekucji. Ponadto nie należy zajmować wszystkich ruchomości, jeżeli część z nich wystarczy na zaspokojenie wierzyciela i uiszczenie kosztów egzekucyjnych.

Komornik może zająć ruchomości dłużnika będące bądź w jego władaniu, bądź we władaniu samego wierzyciela, który do nich skierował egzekucję. Cała trudność polega na tym, jak zinterpretować „władanie” nad ruchomością. W polskim prawie możemy spotkać kilka konstrukcji odnoszących się do relacji podmiot-przedmiot, m.in. własność, posiadanie, dzierżenie, użytkowanie, leasing.  Czasami władanie może być bliskie pojęciu posiadania, czasami może przypominać dzierżenie.

W praktyce przeważa pogląd, że komornik może zająć rzeczy, którymi dłużnik dysponuje. W konsekwencji komornik zajmie każdą rzecz, co do której powziął przekonanie, że jest w dyspozycji dłużnika.

Sprawdź: komornik a BIK.

Podstawowym obowiązkiem dłużnika jest tzw. znoszenie egzekucji. Obowiązek ten rozciąga się nie tylko na zajęcie egzekucji, ale na całe postępowania egzekucyjne. Podobnie dłużnik jest zobowiązany udzielać stosownych wyjaśnień. Za odmowę udzielania wyjaśnień lub składanie fałszywych oświadczeń sąd oraz komornik mogą nałożyć na dłużnika karę grzywny w wysokości do 2000 zł.

Istotnym obowiązkiem dłużnika jest wskazanie komornikowi znajdujących się w jego władaniu ruchomości, do których osobom trzecim przysługuje prawo żądania zwolnienia ich od egzekucji. Komornik umieszcza stosowną wzmiankę w protokole i informuje osoby trzecie o zajęciu ruchomości.

Zajęta ruchomość pozostaje we władaniu dłużnika lub osoby trzeciej, chyba, że komornik ustanowi dozór. Dłużnik jest nadal właścicielem rzeczy, może z niej korzystać i pobierać pożytki. Czy może przenieść prawo własności? To zależy od podejścia nabywcy.

Jeżeli nabywca działał w tzw. dobrej wierze to przejście prawa własności jest skuteczne, aczkolwiek nabywca musi liczyć się z kontynuacją postępowania egzekucyjnego i związanych z tym dolegliwościach, które może ukrócić wytaczając tzw. powództwo egzekucyjne. Dłużnik, który sprzedał zajętą rzecz może zostać pociągnięty do odpowiedzialności cywilnej (odszkodowanie), jak i karnej (grzywna, kara ograniczenia wolności bądź kara pozbawienia wolności). Jeżeli nabywca działał w tzw. złej wierze to nie dochodzi do zmiany właściciela a dłużnik z nabywcą mogą podlegać odpowiedzialności karnej.

W jaki sposób osoba trzecia może zareagować w przypadku zajęcia?

• przed zajęciem: zabrać rzecz dłużnikowi, jeżeli jesteśmy jej właścicielem, a dłużnik faktycznie korzysta z ruchomości.
• podczas zajęcia: nie wyrażać zgody na zajęcie, jeżeli władamy naszą rzeczą, a nie jesteśmy dłużnikiem.
• po zajęciu: wytoczyć powództwo o zwolnienie zajętych przedmiotów od egzekucji. Jest to jedno z tzw. powództw przeciwegzekucyjnych.