Odprawa pośmiertna – komu przysługuje?
Śmierć członka rodziny jest jednym z najbardziej bolesnych doświadczeń, z jakimi musimy się zmierzyć. W wielu przypadkach śmierć wiąże się z niezabezpieczeniem bieżących potrzeb materialnych gospodarstwa domowego. Wobec takiego stanu rzeczy pracodawcy są zobowiązani do wypłaty odprawy pośmiertnej na rzecz najbliższych zmarłego pracownika. Sprawdzamy najważniejsze informacje na temat tego świadczenia.
Spis treści:
- Wysokość odprawy pośmiertnej
- Odprawa pośmiertna - czym jest?
- Komu przysługuje odprawa pośmiertna?
- Wypadek w pracy a odprawa pośmiertna
- Odszkodowanie dla członków rodziny - podstawa prawna
Wysokość odprawy pośmiertnej
Wysokość odprawy, choć ustalona odgórnie przez ustawodawcę, nie jest jednolita dla każdego przypadku. Zależy ona bowiem od dwóch czynników: od wysokości wynagrodzenia miesięcznego otrzymywanego przez pracownika oraz od czasu, jaki był on zatrudniony w danym zakładzie.
W Kodeksie pracy czytamy:
Art. 93. Odprawa pośmiertna dla członków rodziny pracownika
Wysokość odprawy […] jest uzależniona od okresu zatrudnienia pracownika u danego pracodawcy i wynosi:
1) jednomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 10 lat;
2) trzymiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 10 lat;
3) sześciomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 15 lat.
Dz.U.2019.0.1040 t.j. – Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy
Ważna informacja!
Ustaloną w powyższy sposób kwotę odprawy dzieli się w częściach równych pomiędzy wszystkich uprawnionych członków rodziny zmarłego pracownika. W przypadku gdy po zmarłym pracowniku pozostał tylko jeden uprawniony krewny, odprawa wypłacana jest mu w wysokości połowy odpowiedniej kwoty.
Odprawa pośmiertna - czym jest?
Odprawa pośmiertna jest specjalnym świadczeniem pieniężnym wypłacanym na rzecz najbliższych krewnych pracownika w związku z jego śmiercią. Prawo do odprawy pośmiertnej powstaje bez względu na to, gdzie i z jakiej przyczyny nastąpiła śmierć pracownika. Nie ma znaczenia ani wymiar pracy, ani system czasu pracy, ani podstawa zatrudnienia – mogła to być umowa na okres próbny, na czas określony, a nawet na czas nieokreślony. To, co istotne, to zgodność daty śmierci z czasem trwania stosunku pracy lub czasem pobierania zasiłku chorobowego. Szczegółowe warunki wypłaty odprawy pośmiertnej reguluje Rozdział IV Działu III Kodeksu pracy. Ze względu na zakres obowiązywania tegoż aktu prawnego, zapisy dotyczące odprawy pośmiertnej nie dotyczą innych form zatrudnienia niż umowa o pracę. Oznacza to, że na odprawę pośmiertną nie mogą liczyć krewni zleceniobiorcy lub wykonawcy dzieła, chyba że zapis dotyczący tego typu wypłaty został dobrowolnie umieszczony w treści umowy cywilnoprawnej spisanej przez zatrudniającego ze zmarłym zleceniobiorcą/wykonawcą dzieła. Warto także doprecyzować, że odprawa pośmiertna ma jedną i odgórnie wyliczoną wartość niezależnie od tego, ile osób uprawnionych będzie do skorzystania ze świadczenia. Ustawodawca postanowił, że odprawę pośmiertną dzieli się w częściach równych pomiędzy wszystkich uprawnionych członków rodziny. Natomiast w przypadku gdy po zmarłym pracowniku pozostał tylko jeden członek rodziny uprawniony do odprawy pośmiertnej, wypłacona zostanie odprawa w wysokości połowy odpowiedniej kwoty.
Komu przysługuje odprawa pośmiertna?
Odprawa pośmiertna przysługuje najbliższych krewnym zmarłego, małżonkowi oraz innych członkom rodziny, spełniającym warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej.
Odprawa pośmiertna przysługuje najbliższym członkom rodziny zmarłego, który w chwili śmierci objęty był stosunkiem pracy (a więc wykonywał pracę na podstawie umowy o pracę) lub przebywał na zasiłku chorobowym. Nie ma znaczenia etat, czas zatrudnienia w danym zakładzie, a nawet system czasu pracy. Odprawa przyznana zostanie zarówno z tytułu śmierci pracownika zatrudnionego na okres próbny, jak i temu z umową na czas określony lub nieokreślony. W Kodeksie pracy czytamy, iż grono najbliższych krewnych uprawnionych do uzyskania części odprawy pośmiertnej ogranicza się do małżonka oraz innych członków rodziny spełniających warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej w myśl przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Odprawę pośmiertną dzieli się w częściach równych pomiędzy wszystkich uprawnionych. W przypadku gdy po zmarłym pracowniku pozostał tylko jeden uprawniony krewny, odprawa wypłacana jest w wysokości połowy odpowiedniej kwoty.
Warto w tym miejscu dodać, iż odprawa pośmiertna nie przysługuje członkom rodziny zmarłego pracownika w przypadku, gdy pracodawca ubezpieczył pracownika na życie. Wówczas rodzinie zostanie wypłacona nie odprawa, lecz odszkodowanie z tytułu śmierci. Jeśli jednak wartość odszkodowania będzie niższa od wysokości odprawy pośmiertnej wyliczonej dla danego pracownika, pracodawca zobowiązany będzie wypłacić rodzinie kwotę stanowiącą różnicę między tymi świadczeniami. Zapis o odprawie pośmiertnej umieszczony jest w Kodeksie pracy, co oznacza, że będzie miał on zastosowanie jedynie w przypadku śmierci pracownika sensu stricto. Odprawa nie przysługuje rodzinie zleceniobiorcy ani wykonawcy dzieła.
Wypadek w pracy a odprawa pośmiertna
Sytuacja krewnych zmarłego pracownika zmieni się, gdy zostanie stwierdzone, iż śmierć nastąpiła w wyniku wypadku przy pracy. W takiej sytuacji prawo, a dokładnie Ustawa z dnia 30 października 2002 roku o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, przewiduje także wypłatę jednorazowego odszkodowania dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego.
Co do zasady wysokość jednorazowego odszkodowania z ZUS jest większa niż wysokość odprawy pośmiertnej. Przykładowo, kiedy do jednorazowego odszkodowania uprawniony jest tylko jeden członek rodziny zmarłego pracownika, przysługuje ono w wysokości:
- 18-krotnego przeciętnego wynagrodzenia, gdy uprawniony jest małżonek lub dziecko,
- 9-krotnego przeciętnego wynagrodzenia, gdy uprawniony jest inny członek rodziny.
Warto także pamiętać, iż w przypadku śmierci bliskiego rodzina ma prawo starać się o zasiłek pogrzebowy. Na wypłatę zasiłku mogą liczyć wszyscy ci, którzy pokryli koszty związane z pochowaniem zmarłego ubezpieczonego. Zasiłek pogrzebowy przysługuje w kwocie do 4000 zł – zarówno w przypadku świadczenia wypłacanego z ZUS-u, jak i KRUS-u. Co istotne, spadkobierca lub też spadkobiercy zmarłego mają prawo otrzymać pełną emeryturę lub rentę za miesiąc, w którym pożegnali bliską im osobę. Innym z przywilejów, jakie państwo polskie przewidziało dla osamotnionych małżonków, jest natomiast możliwość pobierania emerytury po zmarłym małżonku.
Odszkodowanie dla członków rodziny - podstawa prawna
Art. 13. Odszkodowanie dla członków rodziny ubezpieczonego zmarłego wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej
- Członkom rodziny ubezpieczonego, który zmarł wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, przysługuje jednorazowe odszkodowanie. Odszkodowanie to przysługuje również w razie śmierci wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej rencisty, który był uprawniony do renty z ubezpieczenia wypadkowego.
Art. 14. Wysokość jednorazowego odszkodowania dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty
- Jeżeli do jednorazowego odszkodowania uprawniony jest tylko jeden członek rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty, przysługuje ono w wysokości:
1) 18-krotnego przeciętnego wynagrodzenia, gdy uprawnionymi są małżonek lub dziecko;
2) 9-krotnego przeciętnego wynagrodzenia, gdy uprawniony jest inny członek rodziny.
Dz.U.2019.0.1205 t.j. – Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych
Źródło:
https://zielonalinia.gov.pl/-/na-jakich-zasadach-wyplacana-jest-odprawa-posmiertna-5456
Dodaj komentarz