Zabezpieczenie pożyczki – na czym polega?

Owe zabezpieczenie ma zapewnić pożyczkodawcom nie tylko płynność finansową, lecz także wypłacalność i stabilną pozycję na rynku. A co najważniejsze – zabezpieczenie zobowiązania zmniejsza ryzyko kredytowe związane z udzieleniem finansowania, takiego jak np. pożyczka na dowód.

Chodzi głównie o przypadki całkowitego zaprzestania spłaty zaciągniętej pożyczki lub – co rzadziej spotykanie – złamania fundamentalnych  postanowień umowy zawartej z pożyczkodawcą. Na koniec warto też dodać, iż wniesienie na poczet umowy zabezpieczenia pożyczki jest jednym ze sposobów zmniejszenia indywidualnego ryzyka kredytowego dla wnioskodawcy.

Co to oznacza? W praktyce wygląda to tak, że konsument zainteresowany uzyskaniem pożyczki ma możliwość dodatkowego zabezpieczania umowy, gdy sama jego zdolność czy wiarygodność konsumencka nie wystarczają do uzyskania pozytywnej decyzji pożyczkowej. W ten sposób wnioskodawca może zrekompensować złą ocenę wniosku pożyczkowego, a tym samym – uzyskać finansowanie.

Zabezpieczenie spłaty pożyczki gotówkowej (czy to chwilówki, czy rożki ratalnej) jest standardową procedurą stosowaną przez firmy pożyczkowe, a także banki udzielające produktów typu consumer finance. Kluczowym zastosowaniem takiego zabezpieczenia jest oczywiście ochrona interesów pożyczkodawcy i zmniejszenie ryzyka kredytowego związanego z udzieleniem finansowania. 

Niektóre z nich udzielają pożyczki wyłącznie na podstawie oceny zdolności i wiarygodności konsumenckiej. Najczęściej pytanie o zabezpieczenie kredytu pojawia się w przypadku wysokiego ryzyka kredytowego lub wynika wprost ze specyfiki prowadzenia danej działalności przez firmę pożyczkową (na przykład zastaw jest typowy dla pożyczek z lombardu). Poniżej przedstawiamy listę najpopularniejszych form ustanawiania zabezpieczenia pożyczki gotówkowej.

Ubezpieczenie wykupione wraz z podpisaniem umowy pożyczkowej ma pomóc konsumentowi w spłacie zobowiązania w przypadku zajścia nieoczekiwanych zdarzeń losowych:

• choroby,
• utraty pracy,
• zniszczenia domu,
• śmierci kredytobiorcy.

Zwykle pożyczkodawcy, którzy wymagają wykupienia ubezpieczenia spłaty, doliczają proporcjonalną część kosztu polisy do poszczególnych rat pożyczki. Jest to tak zwany pozaodsetkowy koszt pożyczki. 

Warto też nadmienić, iż często pożyczkodawcy proponują swym klientom kilka rodzajów ubezpieczeń:

• pojedyncze,
• skonfigurowane w gotowym pakiecie.

By nie przepłacać, dobrze jest się zastanowić, jakiego wariantu ubezpieczeniowego naprawdę potrzebujemy. Czasami bowiem bywa tak, że konsument i tak jest ubezpieczony (na przykład w pracy, czy na uczelni). W  takich przypadkach nie ma sensu decydować się na podwójne objęcie daną polisą. 

Niektóre firmy pożyczkowe (przykładowo te prowadzące działalność o charakterze lombardu) zajmują się udzielaniem finansowania, które zabezpieczone jest zastawem. Owy zastaw to tak naprawdę nic innego, jak ograniczone prawo rzeczowe ustanawiane na rzecz osoby trzeciej – wierzyciela, a więc pożyczkodawcy (firmy pożyczkowej). Przed zaciągnięciem pożyczki warto zweryfikować firmy, a także ich oferty. Możemy to zrobić za pomocą rankingu pożyczkowego. 

Wnioskodawca potrzebujący szybkiego zastrzyku gotówki ma możliwość zastawienia posiadanego dobra. Zwykle jest nim rzecz ruchoma, na przykład:

• cenny zegarek,
• biżuteria,
• papier wartościowy.

Owe dobro stanie się przedmiotem zabezpieczenia pożyczki, co oznacza, iż jest „unieruchomione” na czas spłaty zobowiązania przez pożyczkobiorcę. Zastawiona rzecz znajduje się w ograniczonym prawie pożyczkodawcy aż do chwili spłacenia długu – wszystko to na mocy specjalnej umowy, jaką przedstawiciel instytucji pożyczkowej zawiera z klientem. Jeśli pożyczkodawca zwróci całą pożyczoną kwotę (pożyczkę), odzyska zastawione dobro i pełnię praw własnościowych. Jeśli jednak zobowiązanie nie zostanie terminowo uregulowane, zastawiona rzecz stanie się wyłączną własnością wierzyciela (firmy pożyczkowej).

Firmy pożyczkowe często wymagają od wnioskodawcy pisemnej zgody na potrącenie należności z wynagrodzenia. Taka forma zabezpieczenia daje to możliwość złożenia wniosku o potrącenie stosownych środków z pensji dłużnika bezpośrednio u pracodawcy pożyczkodawcy. Praktyka ta jest zgodna z prawem, a reguluje ją treść Kodeksu pracy (artykuł 91.). Co jednak warte zaznaczenia, to fakt, iż żądanie banku w kwestii dokonania owego potrącenia z pensji kredytobiorcy nie jest dla pracodawcy wiążące (należności mogą być potrącane, lecz nie muszą).

W świetle obowiązujących przepisów prawnych pracodawcy nie mają obowiązku przyjęcia żądania banku i dokonania potrąceń na rzecz kredytodawcy – nawet jeśli pracownik wyraził na to pisemną zgodę. Z tego powodu coraz częściej zabezpieczenie w postaci pozwolenia na potrącanie należności określane jest mianem nieefektywnego i bezowocnego.

Zabezpieczenie spłaty pożyczki w formie kaucji polega na wpłaceniu pewnej, określonej w umowie kredytowej sumie gotówki, która przepadnie na rzecz banku w przypadku niewywiązania się z warunków umowy (braku spłaty zobowiązania). Niektóre instytucje pożyczkowe zamiast gotówki przyjmują także:

• książeczki oszczędnościowe,
• bony oszczędnościowe,
• inne dobra wartościowe.

Kaucja jest stosowana głównie przy dużych zobowiązaniach, np. kredytach gotówkowych (tych, które zwykle udzielają banki). W przypadku pożyczek gotówkowych z firm pożyczkowych, które zwykle opiewają na niewielkie kwoty, wnoszenie kaucji jest  bezzasadne, a co ważniejsze – często niemożliwe, wszak wnioskodawcy starają się o pożyczkę z powodu braku gotówki, w związku z czym nie posiadają pieniędzy na kaucję.

Warto mieć na uwadze fakt, iż każda kaucja jest bezzwrotna. Oznacza to, że jeśli raz zostanie nam potrącona, niemal niemożliwe jest jej ponowne odzyskanie. Pożyczkodawca ma prawo ostatecznie przejąć na własność pieniądze stanowiące kaucję, przeznaczając je oczywiście na spłatę długu. W takim wypadku kaucja zostaje zatrzymana w wysokości odpowiadającej niespłaconej kwocie długu wraz z odsetkami za opóźnienie w spłacie.

W celu zabezpieczenia wierzytelności z tytułu niespłaconej pożyczki gotówkowej instytucja finansowa może poprosić o ustanowienie blokady środków pieniężnych zgromadzonych na koncie pożyczkobiorcy. Owa blokada równoznaczna jest z udzieleniem bankowi lub firmie pożyczkowej pełnomocnictwa do pobrania z rachunku stosownej kwoty w przypadku, gdy dłużnik nie ureguluje terminowo swojego zobowiązania finansowego, takiego jak np. pożyczka na raty.

Warto podkreślić, iż blokada środków na rachunku bankowym następuje na podstawie pisemnej dyspozycji posiadacza rachunku (zgody pożyczkobiorcy). Blokadę można ustanowić na środkach pieniężnych zgromadzonych na rachunkach oszczędnościowych, oszczędnościowo-rozliczeniowych (popularne ROR-y), biznesowych, a nawet – na lokatach terminowych. Blokada trwa do chwili całkowitej spłaty kredytu, chyba że strony zmienią postanowienia i wprowadzą aneks do umowy.

Weksel to jedna z najpopularniejszych form zabezpieczania zobowiązania finansowego – w tym także pożyczek gotówkowych. Istotą weksla jest pisemne zobowiązanie konsumenta do zapłaty określonej sumy pieniężnej na rzecz drugiej osoby poprzez wypisanie i podpisanie odpowiedniego papieru wartościowego.

W przypadku zabezpieczania pożyczek czy kredytów najczęściej stosuje się tak zwane weksle in blanco. Tego typu weksle zostały celowo nieuzupełnione w chwili ich wystawienia. Brak uzupełnienia weksli in blanco zwykle wiąże się z pustym miejscem przeznaczonym na informację o sumie wekslowej, czyli kwocie do wypłacenia na rzecz okaziciela weksla (pożyczkodawcy).

Oczywiście istnieje możliwość, że odbiorca papieru wartościowego (firma pożyczkowa) uzupełni weksel niezgodnie z zawartą umową, na przykład wpisując zawyżoną sumę wekslową. Ryzyko to można jednak zminimalizować niemal do zera poprzez dołączenie tak zwanej deklaracji wekslowej.

Gwoli uściślenia, każdy weksel in blanco powinien być wystawiony z dodatkową umową, czyli właśnie deklaracją wekslową, która określa, w jaki sposób ustalić i uzupełnić brakujące informacje w wekslu. Warto pamiętać o tym, by na każdym wydawanym wekslu dopisać wyraźną adnotację o spisanej deklaracji wekslowej do weksla (najlepiej podać jej indywidualny numer lub inne oznaczenie). W ten sposób można łatwo obniżyć ryzyko niezweryfikowania obu dokumentów i zawyżenia sumy wekslowej przez pożyczkodawcę realizującego weksel.

Przewłaszczenie na zabezpieczenie to forma zabezpieczenia pożyczki zbliżona swym kształtem do wskazanego kilka akapitów wyżej zastawu. Niemniej jednak przewłaszczenie wymaga mniejszej ilości formalności i tak zwanej „papierologii”.

Mówiąc więc najprościej, jak to możliwe, przewłaszczenie na zabezpieczenie polega na odebraniu przez bank czy firmę pożyczkową pewnego dobra pożyczkobiorcy (na przykład jego samochodu) i przepisaniu własności tejże ruchomości na wierzyciela – aż do momentu zamknięcia wierzytelności czyli wywiązania się przez pożyczkobiorcę z zobowiązania finansowego.