System bankowy w Polsce – jak działa?

System bankowy w Polsce – jak działa?

author
Halszka Gronek
02 października 2019
Ekspertka finansowa na zadluzenia.com, ukończyła dziennikarstwo i socjologię na Uniwersytecie Gdańskim. Autorka kompendiów wiedzy na temat społecznych aspektów świata finansów i ekonomii.

Większość z nas choć raz w życiu miała do czynienia z bankiem. Niewielu wie jednak o tym, iż banki komercyjne to zaledwie jeden z wielu organów całego systemu bankowego. Co tworzy ten system? Jakie wyróżniamy jego filary? Które akty prawne regulują jego istnienie? Odpowiedzi znajdziecie w dzisiejszym artykule.

Spis treści:

  1. System bankowy - czym jest?
  2. Struktura systemu bankowego w Polsce
  3. System bankowy - filar stabilizujący
  4. System bankowy - filar instytucji tworzących
  5. System bankowy - filar pomocniczy
  6. System bankowy w Polsce - podstawa prawna
  7. System bankowy w Polsce - najważniejsze informacje
Zwiń spis treści

System bankowy - czym jest?

Mianem systemu bankowego określa się złożoną siatkę instytucji bankowych wraz z szeregiem zasad i norm, jakie określają wzajemne powiązania organów systemu i ich stosunki z otoczeniem. Uważa się, że klasycznym modelem systemu bankowego dla gospodarek rynkowych jest tak zwany dwuszczeblowy system instytucji bankowych. Nadrzędnym organem takiego systemu jest bank centralny, przez wielu określany mianem „banku banków”. Drugi (niższy) szczebel struktury składa się z banków komercyjnych, czyli banków świadczących usługi klientowi masowemu. Podział banków komercyjnych (operacyjnych) nie jest oczywisty. Większość z nas wyróżnia banki w formie spółek akcyjnych (najbardziej popularne banki w Polsce, np. Pekao S.A., mBank, Millenium itp.) oraz banki spółdzielcze. Podział ten jest jak najbardziej poprawny, choć warto doprecyzować, że niektóre z tychże banków określane są mianem uniwersalnych (gwarantujących szeroki wybór produktów i usług), a niektóre klasyfikują się do grona banków wyspecjalizowanych (posiadających ofertę nastawioną na konkretny obszar rynkowy, np. hipoteki lub inwestycje).

Ważne!

Do banków komercyjnych nie zalicza się spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych (tak zwanych SKOK-ów). Wielu konsumentów myli kasy z bankami spółdzielczymi, nie zdając sobie sprawy, że obie te instytucje regulowane są zupełnie innymi przepisami prawa.

Warto dodać, iż cały system bankowy wchodzi w skład szerszego systemu finansowego. Ten z kolei jest częścią nadrzędnego względem siebie systemu ekonomicznego. Bez systemu ekonomicznego niemożliwe byłoby dziś kontrolowanie i utrzymanie krajowej gospodarki. Jego podstawowym i ostatecznym celem jest zaspokajanie potrzeb poprzez wytwarzanie produktów i usług. System bankowy odgrywa w tym obszarze znaczącą rolę, przyczyniając się chociażby do podtrzymywania ruchu pieniądza. Dodatkowo, w kontekście systemu bankowego, kluczową rolę odgrywają różnorodne produkty finansowe, takie jak m.in. kredyty gotówkowe, kredyty online, pożyczki na dowód oraz pożyczki na raty. Te instrumenty finansowe stanowią istotny element wspierający konsumpcję, inwestycje i rozwój gospodarczy, umożliwiający jednostkom i przedsiębiorstwom realizację swoich planów oraz spełnianie bieżących potrzeb. Wprowadzając nowe możliwości finansowe, system bankowy sprzyja dynamiczności i płynności ekonomicznej, wspierając jednocześnie dostęp do środków finansowych dla różnych grup społecznych.

Struktura systemu bankowego w Polsce

Każde państwo odpowiedzialne jest za kształtowanie własnego systemu finansowego, w tym oczywiście systemu bankowego. Nie inaczej było w przypadku Polski. Eksperci uważają, że polski system bankowy składa się z trzech najważniejszych filarów. Mowa o instytucjach stabilizujących, tworzących rynek oraz o organach pomocniczych. Poniżej przedstawiamy krótką charakterystykę każdego z tych filarów.

System bankowy - filar stabilizujący

Instytucje stabilizujące system bankowy są odpowiedzialne za nadzorowanie prawidłowego funkcjonowania całego systemu. Najważniejszym ich organem jest oczywiście polski bank centralny, a więc Narodowy Bank Polski. Instytucja ta zajmuje się przede wszystkim regulowaniem płynności banków i wspieraniem ich stabilności finansowej. Z tego względu NBP nazywany jest przez wielu „bankiem banków”. Oprócz banku centralnego za instytucję stabilizującą system bankowy w Polsce uznaje się także Komisję Nadzoru Finansowego. Jako organ nadzorujący KNF zapewnia kontrolę nad prowadzeniem działalności bankowej oraz podejmuje działania służące prawidłowemu funkcjonowaniu rynku. Trzecim organem filaru stabilizującego jest Bankowy Fundusz Gwarancyjny. Instytucja ta gwarantuje depozyty banków w Polsce, a ponadto realizuje działalność pomocową w stosunku do instytucji bankowych zagrożonych upadłością. Do zadań BFG zalicza się również gromadzenie i analizowanie informacji o bankach objętych systemem gwarantowania.

System bankowy - filar instytucji tworzących

Za właściwy trzon systemu bankowego uważa się instytucje tworzące rynek, a więc tak zwany sektor bankowy. Mowa tu oczywiście o bankach operacyjnych, a więc tych, które swą ofertę kierują bezpośrednio do konsumentów. Dzielimy je na banki komercyjne o statusie spółki akcyjnej, banki spółdzielcze i oddziały innych instytucji kredytowych. W tym miejscu warto również wspomnieć o wyjątkowym banku – Banku Gospodarstwa Krajowego. Nie jest on ani bankiem komercyjnym, ani spółdzielczym; określa się go mianem państwowego banku rozwoju. Najważniejszą misją BGK jest dążenie do rozwoju społeczno-gospodarczego Polski oraz wspieranie sektora publicznego w realizacji jego zadań.

System bankowy - filar pomocniczy

Trzeci, ostatni już, filar polskiego systemu bankowego tworzą instytucje, które wprawdzie nie prowadzą działalności depozytowo-kredytowej, lecz których działalność bezpośrednio wpływa na jakość funkcjonowania całego rynku bankowego. Mowa tu między innymi o emitentach kart płatniczych (bez których ciężko dziś wyobrazić sobie działalność banków) czy instytucjach ubezpieczających (współpracujących z bankami chociażby na zasadzie udzielania ubezpieczeń kredytów). Filar pomocniczy polskiego systemu bankowego współtworzą również: Krajowa Izba Rozliczeniowa, Biuro Informacji Kredytowej, Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych czy Związek Banków Polskich. Funkcje pełnione przez każdą z tych instytucji są różne, lecz podobnie ważne i kluczowe dla bezpiecznego funkcjonowania sektora bankowego w Polsce.

System bankowy w Polsce - podstawa prawna

Podstawowym aktem prawnym, który reguluje kwestię funkcjonowania polskiego systemu bankowego, jest oczywiście Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 roku, powszechnie znana jako Prawo bankowe. Dokument ten wszedł w życie z początkiem 1998 roku, choć warto zaznaczyć, iż od tamtego czasu był wielokrotnie nowelizowany (dlatego akt posiada obecnie tekst ujednolicony). Treść ustawy znaleźć można w Dzienniku Ustaw nr 140 na rok 1997, pod pozycją 939.

W dokumencie czytamy:

Ustawa określa zasady prowadzenia działalności bankowej, tworzenia i organizacji banków, oddziałów i przedstawicielstw banków zagranicznych, a także oddziałów instytucji kredytowych oraz zasady sprawowania nadzoru bankowego, postępowania naprawczego, likwidacji i upadłości banków.

Art. 1. Prawa bankowego

Inne ważne dokumenty stanowiące podstawę prawną działania krajowego systemu bankowego to między innymi:

  • Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 roku o Narodowym Banku Polskim (Dz.U. 1997 nr 140 poz. 938 z późn. zm.);
  • Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 roku o listach zastawnych i bankach hipotecznych (Dz.U. 1997 nr 140 poz. 940 z późn. zm.);
  • Ustawa z dnia 21 lipca 2006 roku o nadzorze nad rynkiem finansowym (Dz.U. 2006 nr 157 poz. 1119 z późn. zm.);
  • Ustawa z dnia 10 czerwca 2016 roku o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji (Dz.U. 2016 poz. 996 z późn. zm.);
  • Ustawa z dnia 7 grudnia 2000 roku o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających (Dz.U. 2000 nr 119 poz. 1252 z późn. zm.).

System bankowy w Polsce - najważniejsze informacje

  1. Mianem systemu bankowego określa się złożoną siatkę instytucji bankowych wraz z szeregiem zasad i norm, jakie określają wzajemne powiązania organów systemu i ich stosunki z otoczeniem.
  2. Cały system bankowy wchodzi w skład szerszego systemu finansowego. Ten z kolei jest częścią nadrzędnego względem siebie systemu ekonomicznego.
  3. Klasycznym modelem systemu bankowego dla gospodarek rynkowych jest tak zwany dwuszczeblowy system instytucji bankowych. Nadrzędnym organem takiego systemu jest bank centralny. Drugi (niższy) szczebel struktury składa się z banków komercyjnych.
  4. Polski system bankowy składa się z trzech najważniejszych filarów. Mowa o instytucjach stabilizujących, tworzących rynek oraz o organach pomocniczych.
  5. Instytucje stabilizujące system bankowy są odpowiedzialne za nadzorowanie prawidłowego funkcjonowania całego systemu. Najważniejszym ich organem jest oczywiście polski bank centralny, a więc Narodowy Bank Polski.
  6. Oprócz banku centralnego za instytucje stabilizujące system bankowy w Polsce uznaje się także Komisję Nadzoru Finansowego oraz Bankowy Fundusz Gwarancyjny.
  7. Za właściwy filar systemu bankowego uważa się instytucje tworzące rynek, a więc tak zwany sektor bankowy. Mowa tu oczywiście o bankach operacyjnych, a więc tych, które swą ofertę kierują bezpośrednio do konsumentów.
  8. Trzeci filar polskiego systemu bankowego tworzą instytucje, które wprawdzie nie prowadzą działalności depozytowo-kredytowej, lecz których działalność bezpośrednio wpływa na jakość funkcjonowania całego rynku bankowego. Są to tak zwane instytucje pomocnicze.
  9. Filar pomocniczy polskiego systemu bankowego tworzą między innymi: Krajowa Izba Rozliczeniowa, Biuro Informacji Kredytowej, Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych i Związek Banków Polskich, a także emitenci kart oraz instytucje ubezpieczające.
  10. Podstawowym aktem prawnym, który reguluje kwestię funkcjonowania polskiego systemu bankowego, jest oczywiście Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 roku, powszechnie znana jako Prawo bankowe.

Źródła:
https://www.nbportal.pl/wiedza/prezentacje/system-bankowy/system-bankowy

https://www.gov.pl/web/finanse/podstawa-prawna-funkcjonowania-bankow-w-polsce

author
Halszka Gronek
Ekspertka finansowa na zadluzenia.com, ukończyła dziennikarstwo i socjologię na Uniwersytecie Gdańskim. Autorka kompendiów wiedzy na temat społecznych aspektów świata finansów i ekonomii.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.

Podobne artykuły

Santander Consumer Bank Gorlice

Santander Consumer Bank to jeden z większych banków detalicznych w Polsce. Specjalizuje się w kredytach gotówkowych, ratalnych oraz samochodowych. Sprawdź oddziały Santander Consumer Banku w Gorlicach – adres, telefon, godziny otwarcia oraz mapę dojazdu.

author
Dorota Grycko
02 lipca 2021
Ekspertka finansowa na zadluzenia.com od 2021, absolwentka filologii polskiej Uniwersytetu Gdańskiego. Specjalizuje się w edukacji, także finansowej, pomagając czytelnikom zrozumieć i kontrolować swoje finanse.

Szybkie pożyczki Kutno

Poszukujesz taniej oferty pożyczkowej w Kutnie? Sprawdź ranking z najlepszymi ofertami przez Internet. Maksymalnie możemy otrzymać nawet 200 000 zł ze spłatą do 10 lat. Pieniądze dostępne są od ręki.

author
Aleksandra Gościnna
17 stycznia 2021
Ekspertka finansowa, magister Uniwersytetu Gdańskiego i absolwentka studiów podyplomowych na UW. W latach 2021-2023 redaktor naczelny zadluzenia.com. Specjalistka ds. e-marketingu i promocji online.

Mieszkanie dla Młodych w BZ WBK

BZ WBK to kolejny bank, który umożliwia wzięcie kredytu hipotecznego w ramach rządowego programu Mieszkanie dla Młodych.

author
Patryk Byczek
11 sierpnia 2014
Ekspert finansowy, z zadluzenia.com związany od 2015 roku. Absolwent Uniwersytetu Gdańskiego. Redaktor naczelny portalu, specjalizuje się w analizie produktów finansowych, promocji bankowych i recenzowaniu kredytów.

Jak zgłosić reklamację w Bancovo?

Zaciągając kredyt lub pożyczkę przez Internet z reguły liczymy na to, że wszystko przebiegnie szybko i bez zarzutów. Nie zawsze jednak się to udaje. W przypadku jakichkolwiek nieprawidłowości i zastrzeżeń do Bancovo, możemy złożyć reklamację.

author
Dominika Byczek
10 lipca 2020
Ekspertka finansowa, redaktorka, magister Uniwersytetu Gdańskiego. Z zadluzenia.com związana od 2014 roku, redaktor naczelna portalu do 2020 roku. Specjalizuje się w tworzeniu poradników finansowych.

Santander Bank Polska Augustów

Santander Consumer Bank to jeden z większych banków detalicznych w Polsce. Specjalizuje się w kredytach gotówkowych, ratalnych oraz samochodowych. Sprawdź oddziały Santander Consumer Banki w Augustowie – adres, telefon, godziny otwarcia oraz mapę dojazdu.

author
Dorota Grycko
09 czerwca 2021
Ekspertka finansowa na zadluzenia.com od 2021, absolwentka filologii polskiej Uniwersytetu Gdańskiego. Specjalizuje się w edukacji, także finansowej, pomagając czytelnikom zrozumieć i kontrolować swoje finanse.

Credit Agricole podwyższa prognozę wzrostu PKB w 2018 roku

Według wyliczeń i przypuszczeń Credit Agricole współczynnik PKB w roku bieżącym będzie wyższy od przewidywanych 4,8% i wyniesie 5% rok do roku. Jednakże w przyszłym roku spadnie do 3,3% (wobec prognozowanego wyniku 3,5%).

author
Patryk Byczek
11 grudnia 2018
Ekspert finansowy, z zadluzenia.com związany od 2015 roku. Absolwent Uniwersytetu Gdańskiego. Redaktor naczelny portalu, specjalizuje się w analizie produktów finansowych, promocji bankowych i recenzowaniu kredytów.
Porównaj