Brak spłaty kredytu lub pożyczki – jakie konsekwencje?

Przyczyny braku opłacenia rat bywają oczywiście różne. Czasami wystarczy drobna błahostka (wyjazd na wakacje i czyste zapominalstwo), czasem przyczyny są poważne (utrata pracy czy kosztowna w leczeniu choroba), a jeszcze innym razem brak spłaty wynika z nieodpowiedzialności konsumenta. Niezależnie od tego, co spowodowało naszą nieterminowość, warto odpowiednio szybko zareagować na wezwania banku. Sprawdźmy jednak jakie konsekwencje wiążą się z brakiem uiszczania obowiązkowych rat.

Jeszcze w czasach Cesarstwa Rzymskiego funkcjonowała instytucja prawna „rei vindicatio” odpowiadająca współczesnemu roszczeniu windykacyjnemu. Zadaniem owej „rei vindicatio” było dążenie do odzyskania rzeczy znajdującej się w posiadaniu nieuprawnionej osoby trzeciej. Windykacja była (i wciąż jest) więc wieloetapowym procesem dochodzenia swych należności od dłużnika.

Na etapie windykacji niemal niemożliwe jest otrzymanie kolejnego zobowiązania finansowego. Wyjątek mogą stanowić kredyty dla zadłużonych.

Tak długo, jak zadłużenie pozostaje w granicach polubownej windykacji, sam dłużnik ma szansę na pomyślne rozwiązanie jego sytuacji. Wszystko to dlatego, że miękka windykacja umożliwia niesolidnemu konsumentowi skorzystanie z wszelkich sposobów restrukturyzacji swojego zadłużenia. A na tym rozwiązaniu zależy także i kredytodawcy – bo w końcu każdy bank woli odzyskać pieniądze polubownie bardziej od sądowego ścigania dłużnika. Bank, jeśli dostrzeże chęć współpracy ze strony zadłużonego, z pewnością zgodzi się na takie rozwiązanie. Wiele osób, które znajdują się w trudnej sytuacji materialnej korzysta także z kredytów oddłużeniowych.

Zadłużenie restrukturyzuje się po to, by dostosować warunki spłaty zadłużenia do aktualnej sytuacji materialnej dłużnika. Wierzyciele proponują zwykle kilka rozwiązań, na przykład zmianę harmonogramu spłaty zobowiązania – czyli wydłużenie całkowitego okresu spłaty i zmniejszenie kwoty poszczególnych rat. Wszystko to, by wspomóc dłużnika w jego staraniach o wyjście na prostą.

Równie atrakcyjnym sposobem restrukturyzacji długu, jaki możemy wynegocjować z wierzycielem, są tzw. „wakacje kredytowe”. Polegają one na zawieszeniu spłaty zobowiązania na określony (zwykle kilkumiesięczny) okres. Dzięki takiemu rozwiązaniu Dłużnik zyska dodatkowy czas na zgromadzenie niezbędnych środków pieniężnych. A wierzyciel otrzyma pisemne potwierdzenie tego, że dłużnik jest chętny do współpracy.

Niestety każdy, kto zalega ze spłatą zobowiązania musi liczyć się z powiększeniem łącznej kwoty swego zobowiązania o „odsetki karne”. Mimo wprowadzonej jakiś czas temu Ustawy antylichwiarskiej, im dłużej zwlekamy z uregulowaniem należności, tym większą sumę będziemy musieli oddać. A to wszystko w pełni zgodnie z obowiązującym prawem i Kodeksem cywilnym.

Jak wynika z treści paragrafu 1 artykułu 481 Kodeksu cywilnego, wierzyciel ma prawo żądać odsetek „karnych” wtedy, dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego. Co więcej, pokrzywdzony może dochodzić swych roszczeń nawet wtedy, gdy nie poniósł żadnej szkody (straty) z tytułu opóźnienia w spłacie. Ponadto owe przepisy te będą miały zastosowanie także wtedy, gdy opóźnienie w spłacie będzie następstwem okoliczności, za które dłużnik nie jest odpowiedzialny. Przepisy obowiązują w przypadku wszystkich zobowiązań finansowych, zarówno kredytów hipotecznych, jak i zwykłych pożyczek pozabankowych.

Wysokość „odsetek karnych” za opóźnienie często jest wskazana w treści umowy pożyczkowej, jaką konsument otrzymuje od banku lub parabanku. Jeśli pożyczkodawca nie określił jednak stopy odsetek, obowiązują odsetki ustawowe. Wynoszą one tyle, co suma stopy referencyjnej NBP (1,5%) i 5,5 punktów procentowych, czyli łącznie 7%.

Warto także dodać, iż maksymalne odsetki za opóźnienie w spłacie kredytu, np. kredytu gotówkowego, jakie może ustalić bank, nie powinny przekraczać dwukrotności ustawowych odsetek karnych (czyli progu 14%). Takie przepisy prawne wprowadziła w życie Ustawa antylichwiarska z 2015 roku.

Narastające „odsetki karne” nie są oczywiście jedynym sposobem na przeprowadzenie polubownej windykacji niesolidnego pożyczkobiorcy. Większość instytucji finansowych stosuje w tym celu monity, czyli oficjalne powiadomienia o opóźnieniu w spłacie zobowiązania. Dotyczy to także zobowiązań takich jak np. pożyczki na dowód. Co równie istotne, komunikaty takie są wysyłane dłużnikowi na jego koszt.

Aby monity nie tylko straszyły, lecz także zachęcały do uiszczenia zapłaty, większość firm pożyczkowych umieszcza w nich informację o możliwości wpisania niesolidnego konsumenta na jedną z czarnych list dłużników. Większość pożyczkobiorców obawia się zepsucia opinii konsumenckiej poprzez odnotowanie negatywnej adnotacji w BIG-ach oraz BIK-u. Dlatego niemal każdy, komu zależy na dobrej historii kredytowej, odpowiada na monit.

Nie każdy pożyczkobiorca zdaje sobie sprawę z tego, że wierzyciel ma zagwarantowane prawo do zastosowania cesji wierzytelności – i to bez zgody samego dłużnika. Owa cesja jest prawnie unormowaną i ukonstytuowaną procedurą zmiany wierzyciela na nowego. 

Z prawa do cesji wierzytelności korzysta większość firm pożyczkowych i banków. Mimo że zwykle posiadają one własne działy windykacji, bardzo często decydują się na skorzystanie z agencji, które od lat zajmują się egzekwowaniem długów od nierzetelnych pożyczkobiorców. Tym sposobem pożyczkodawcy zyskują cenny czas i energię, a dłużnicy poddani są działaniom zaprawionych w bojach specjalistów, w tym od windykacji chwilówek.

Co więcej, agencja windykacyjna, jaka odbierze daną sprawę od pierwotnego wierzyciela, ma prawo ponownie przenieść wierzytelność na kolejną firmę windykacyjną. Wszystko to ma prawo się odbyć bez uprzedniej zgody dłużnika. Dzięki takim roszadom sprawa ma szansę trafić do firmy, jaka najsolidniej podejdzie do tematu i wyegzekwuje należność od niesolidnego pożyczkobiorcy.

Istnieje cienka linia pomiędzy polubownym a sądowym trybem prowadzenia windykacji przeciwko zadłużonemu. Każdy dłużnik, któremu zależy na łagodnym potraktowaniu jego sprawy (a co za tym idzie – umożliwieniu mu spłaty zobowiązania na dogodnych warunkach), nie powinien przekraczać owej linii i pozwalać na uruchomienie sądowej egzekucji komorniczej. Konsekwencją może być między innymi kłopotliwa egzekucja z rachunku bankowego. 

Jeśli nie zareaguje na ostateczne wezwanie, będzie mógł spodziewać się sądu, egzekucji i częstych wizyt komorniczych. Za późno będzie już na skorzystanie z takich rozwiązań, jak wspomniana we wcześniejszych akapitach restrukturyzacja czy konsolidacja zadłużenia.

Przechodzenie przez ”próg” windykacji twardej to nie tylko wizja spotkania z bezlitosnym komornikiem. To także moment, w którym na dobre skażemy się na wpis do list nierzetelnych konsumentów. Dlatego jeśli choć trochę zależy nam na własnej reputacji i przyszłości kredytowej, nie pozwólmy na uruchomienie egzekucji komorniczej. Przystańmy na ostatnie wyciągniecie ręki wierzyciela – na przedsądowe wezwanie do zapłaty.

Biura te zajmują się przyjmowaniem, przechowywaniem oraz udostępnianiem informacji i danych gospodarczych na temat dłużników – zarówno indywidualnych konsumentów, jak i całych przedsiębiorstw. Oprócz wpisów na jedną z trzech czarnych list, nierzetelny kredytobiorca może spodziewać się także nieprzychylnej oceny w Biurze Informacji Kredytowej.

BIK to przedsiębiorstwo, które bywa nieraz niesłusznie mylone z BIG-ami. W rzeczywistości jednak nie jest ono rejestrem dłużników, bowiem prowadzona przez ową instytucję baza danych gromadzi zarówno pozytywne, jak i negatywne opinie o konsumencie. Tak czy inaczej – informacja o zadłużeniu z pewnością trafi do BIK-u, rujnując naszą opinię kredytobiorcy.

Niestety w praktyce bankowej zdarzają się przypadki, kiedy ani wpis na czarne listy dłużników, ani dziesiątki nadesłanych pism nie zmieniają postępowania dłużnika. Jeśli pożyczkobiorca nie ustosunkuje się do żadnej z zastosowanych form polubownej windykacji, dochodzenie sądowo-egzekucyjne może okazać się jedynym rozwiązaniem.

Dokument ten umożliwi podjęcie kolejnego kroku egzekucyjnego – zwrócenie się do komornika. Ten z kolei, posiadając odpowiedni zakres uprawnień, wyegzekwuje od dłużnika nagromadzone należności pieniężne. Co równie ważne, rozpoczęcie windykacji sądowej zatrzyma bieg przedawnienia zobowiązania. Oznacza to, że na czas trwania sądowej egzekucji komorniczej zatrzymany zostanie czas nieregulowania zadłużenia przez pożyczkobiorcę. Tym sposobem wierzyciel uniknie przedawnienia zobowiązania, przez które straciłby on prawo do dochodzenia swych roszczeń.

Wydanie przez sąd odpowiedniego o orzeczenia powinno skutkować wystąpieniem wierzyciela o nadanie klauzuli wykonalności danemu wyrokowi lub nakazowi zapłaty zobowiązań. W takiej sytuacji komornik sądowy będzie miał pełne prawo do wszczęcia postępowania egzekucyjnego przeciwko dłużnikowi.

Komornik może przeprowadzić egzekucję z nieruchomości i ruchomości, rachunków bankowych, wynagrodzenia za pracę, a nawet z innych praw majątkowych. Co istotne jednak, o tym, jaki w owych sposobów egzekucji ma być zastosowany, decyduje wierzyciel. Osoba, która znajduje się w trakcie całego procesu powinna jednak zapoznać się ze szczegółami działania komornika. Może on między innymi dokonać przeszukania.

Warto więc pokreślić, że wszczęcie sądowego postępowania wobec dłużnika jednoznaczne jest z przekreśleniem wszelkich jego złudzeń co do uniknięcia windykacji. Konsekwencje jego czynów stawać się będą coraz poważniejsze z każdym kolejnym dniem. Dlatego jeśli dojdzie do spotkania z komornikiem, warto zrobić wszystko, by nie pogorszyć swojej sytuacji.