Deficyt emerytalny na poziomie 49,4 mln złotych

Halszka Gronek

22 sierpnia 2019

Plan finansowy Funduszu Ubezpieczeń Społecznych zakłada deficyt pieniężny w wysokości aż 49,4 mln złotych na rok 2019. Tak poważne braki rodzą pytanie, skąd wziąć pieniądze dla osób, które nie otrzymają najniższej emerytury z powodu nieszczelności systemu emerytalnego w Polsce. Według szacunków do końca br. wydatki na emerytury mają wzrosnąć aż o 19,8%.

Polski system emerytalny budzi coraz więcej kontrowersji wśród ekspertów z zakresu finansów i bezpieczeństwa społecznego. Z każdym kolejnym rokiem deficyt finansowy w Funduszu Ubezpieczeń Społeczny widocznie się pogłębia. Niestety ani budżet państw, ani rezerwy zgromadzone na OFE nie mogą już dłużej wypełniać pełnego zapotrzebowania pieniężnego. Brakuje funduszy na wypłatę minimalnych emerytur, a co gorsza brakuje także środków na wypłatę transferów, czyli świadczeń pomocy społecznej dla Polaków z emeryturą subminimalną.

Jak tłumaczy Federacja Przedsiębiorców Polskich w swoim najnowszym komunikacie, zgodnie z planem finansowym Funduszu Ubezpieczeń Społecznych na rok 2018 dotacja z budżetu państwa „ratująca” polski system emerytalny miała wynieść 46,6 mld zł. Później ZUS zaktualizował planowane wykonanie, obniżając wysokość wsparcia 38,6 mld zł. Ostateczne dane budżetu państwa pokazały jednak, że dotacja wyniosła 35,8 mld zł. To zdecydowanie za mało – zwłaszcza. biorąc pod uwagę fakt, jak duży deficyt dotknął polski system w roku 2019.

Braki w Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, z którego polscy seniorzy oczekują wypłat emerytury, na koniec br. mają wynieść aż 49,4 mln złotych. Tak ogromna i zatrważająca luka jest to spowodowana wieloma czynnikami. Jednym z nich jest trwający od lat niż demograficzny w Polsce. Oprócz tego sytuację skrajnie pogorszyła obniżka wieku emerytalnego, jaką w ostatnich latach wprowadził polski rząd. Eksperci z FPP są zdania, że obecną tendencję o potencjalnie katastrofalnych skutkach uratować może jedynie pełne oskładkowanie umów zlecenia.

Konieczna restytucja ubezpieczeń społecznych

Wedle obecnie obowiązujących przepisów umowy zlecenia podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu. Kwestia pakietu składek społecznych, w tym właśnie ubezpieczenia emerytalnego, jest zależna od indywidualnej sytuacji zleceniobiorcy – bywają przypadki, w których obowiązek oskładkowania nie obowiązuje. To właśnie tego typu luki przepisowe są wyjątkowo szkodliwe dla Polaków zarabiających dzięki śmieciowej umowie zlecenia. Niepełne oskładkowanie umów napędza katastrofalną już wizję głodowych emerytur w Polsce.

Zdaniem ekspertów zrzeszonych w Federacji Przedsiębiorców Polskich pełne i bezwzględne oskładkowanie umów zlecenia jest jedynym ratunkiem dla obecnej sytuacji polskiego systemu emerytalnego. Największe korzyści związane z wprowadzeniem tego typu nowelizacji ustawy o SUS zyskałyby osoby młodsze, którym do osiągnięcia wieku emerytalnego pozostało jeszcze wiele lat. W ich przypadku kapitał możliwy do zgromadzenia na wypłatę świadczeń emerytalnych dzięki wykonywaniu zlecenia znacząco podwyższyłby stawkę emerytury, która już dziś zapowiada się na głodową.

Jeśli uchylono by art. 9 ustawy o SUS, podstawa urosłaby do 4500 zł. Oznacza to, że na poczet swojej emerytury pracownik odkładałby w ciągu roku dwukrotnie większe środki. […] Każdy dodatkowy rok pracy kontynuowanej po osiągnięciu wieku emerytalnego przekłada się na wyższą emeryturę o 15% przy dotychczasowym stanie prawnym oraz o 16,5% wyższą, gdyby nastąpiło pełne oskładkowanie.

– tłumaczył Łukasz Kozłowski, główny ekonomista Federacji Przedsiębiorców Polskich, w jednym z ostatnich komentarzy prasowych instytucji.

Rosną wydatki, maleje nadzieja

Jak przywołuje Federacja Przedsiębiorców Polskich, do końca bieżącego roku wydatki na emerytury mają wzrosnąć o 19,8%. Nawet jeżeli dzięki utrzymującej się i relatywnie dobrej sytuacji na polskim rynku pracy uda się obniżyć szacowany deficyt (49,4 mln zł), szanse na poprawę niekorzystnych tendencji demograficznych są właściwie zerowe. Niestety tak zwane rezerwy krótkoterminowe poprawy sytuacji w postaci marginalizacji OFE zostały już dawno wyczerpane. Euforia z chwilowej poprawy sytuacji FUS prysła i pozostaje nam właściwie czekać na najgorsze.

Dokonane w 2014 r. przeniesienie części aktywów OFE będzie implikowało w przyszłości wyższe wydatki na emerytury ze względu na przyjęcie na siebie przez państwo znacznie większej roli w zabezpieczeniu emerytalnym, lecz na krótką metę doprowadziło do znacznego zasilenia FUS dodatkowymi wpływami. […] W celu podtrzymania stabilnej kondycji finansowej FUS potrzebne są działania porządkujące system ubezpieczeń społecznych.

– wyjaśnia cytowany już wyżej Łukasz Kozłowski w komunikacie FPP z 20 sierpnia 2019 roku.

Według aktualnych szacunków Federacji Przedsiębiorców Polskich już w przyszłym roku liczba osób otrzymujących emeryturę subminimalną osiągnie poziom 315 tysięcy. Dziesięć lat póżniej liczba emerytów pozbawionych prawa do najniższego świadczenia może być już dwa razy wyższa. Tragicznej kondycji FUS nie da się niestety cofnąć – można jedynie uratować to, co nam pozostało. Do tego potrzeba jednak wdrożenia restytucji i zabezpieczenia okresów ubezpieczeniowych zleceniobiorcom, którzy zarabiają na podstawie nieoskładkowanych umów.