Posada przedstawiciela handlowego – jak liczyć czas pracy?

Przedstawicielstwo handlowe nie jest łatwą branżą. Setki godzin spędzonych w podróży, nieprzerwana dyspozycja telefoniczna, ciągły kontakt z klientami – to wszystko sprawia, że ciężko jednoznacznie ocenić, kiedy zaczyna, a kiedy kończy się czas pracy przedstawiciela. Wyliczenie nadgodzin nie jednemu kadrowemu spędziło sen z powiek. Jak się do tego zabrać?

Posada przedstawiciela handlowego powszechnie kojarzy się przede wszystkim ze służbowym telefonem czy laptopem, firmowym samochodem, a przede wszystkim – z nienormowanym czasem pracy. I choć sporo w tym prawdy, warto pamiętać, że posada handlowca to przede wszystkim potrzeba ogromnej cierpliwości i odporności na stres. Te cechy są szczególnie pożądane w kontaktach z klientami i kontrahentami – a spotkania służbowe w przypadku przedstawiciela handlowego to chleb powszedni.

Nie da się ukryć: trudno o jednoznaczną charakterystykę zawodu handlowca. W każdej branży i w każdej działającej firmie panują odmienne oczekiwania co do pracy przedstawicieli handlowych. Wynikają one z indywidualnego zapotrzebowania kierowników (szefów). Zazwyczaj jednak osoba zatrudniona na stanowisku handlowca niewiele czasu spędza w biurze – najczęściej spotyka się ona z klientami w ich biurach, restauracjach bądź kawiarniach. Zawód handlowca jest wysoce mobilny i wymaga niemal nieustannego przemieszczania się z miejsca na miejsce.

Przyglądając się charakterystyce pracy przedstawiciela handlowego, nie sposób nie wpaść w konsternację, w jaki sposób wyliczany jest czas pracy pracowników tej branży. Bo skoro handlowiec nie spędza czasu w biurze, tak jak jego koledzy z pracy, skąd wiedzieć, ile czasu naprawdę poświęca na wykonanie swych obowiązków zawodowych? W jaki sposób potwierdzić, że przedstawiciel zmuszony był do wypracowania nadgodzin? Jak dochodzić swoich praw co do wysokości wynagrodzenia adekwatnej do przepracowanego czasu? 

Co uznać za czas pracy przedstawiciela handlowego?

Jak czytamy w Kodeksie pracy, przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę. O ile w przypadku pracowników biurowych egzekwowanie tychże zobowiązań nie sprawia problemu, tak ustalenie, czy przedstawiciel handlowy wykonuje pracę w wyznaczonym miejscu i czasie, może okazać się kłopotliwe. Dlaczego? Zacznijmy od tego, czym tak naprawdę jest czas pracy. 

Z wyżej przytoczonej podstawy prawnej dowiadujemy się, że czas pracy przedstawiciela handlowego zatrudnionego na podstawie umowy o pracę jest naliczany wtedy, gdy pozostaje on w dyspozycji pracodawcy. A ponieważ dyspozycja ta może dotyczyć innego wyznaczonego miejsca pracy niż zakład, podróż służbowa, spotkania z kontrahentami czy wizyty służbowe u klientów jak najbardziej powinny być wliczone do czasu pracy handlowca. W końcu to właśnie jest istotą jego pracy.

Czy podróż służbowa jest czasem pracy?

Czas pracy równoznaczny jest z czasem pozostawania w dyspozycji pracodawcy. Gwoli uściślenia, w rozumieniu Kodeksu pracy pozostawanie w dyspozycji wymaga fizycznej obecności pracownika w zakładzie pracy lub innym miejscu, które w zamyśle pracodawcy jest wyznaczone do wykonywania pracy. Jeśli przedstawiciel handlowy otrzymał polecenie spotkania się z kontrahentem w miejscu oddalonym od zakładu pracy, zarówno to spotkanie, jak i podróż służbowa (bez której spotkanie nie mogłoby się odbyć), powinny być uwzględnione w ewidencji godzin.

Odpowiadając na pytanie zadane w tytule tej części artykułu, przedstawiciel handlowy w chwili przebywania w podróży służbowej realizuje polecenia pracodawcy, a zatem pozostaje w dyspozycji pracodawcy. Czas ten, bez dwóch zdań, należy uznać za czas pracy. Co więcej, wszystkie czynności, których wykonanie niezbędne jest do odbycia wyznaczonych spotkań handlowców, powinny być w całości uwzględniane w ewidencji czasu pracy. W zależności od indywidualnej specyfiki stanowiska, czynności te mogą się różnić miedzy poszczególnymi zakładami pracy.

Okres wypowiedzenia umowy – sprawdź najważniejsze informacje.

Jak liczyć nadgodziny przedstawiciela handlowego?

W Kodeksie pracy – akcie prawnym, który jest podstawą rozliczania pracy wszystkich osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, w tym przedstawicieli handlowych – czytamy:

Z przytoczonej wyżej podstawy wynika, że praca w godzinach nadliczbowych wymaga zaistnienia „szczególnych potrzeb pracodawcy“, a więc powinna być wykonywana tylko w przypadku powierzenia jej wykonania przez pracodawcę. 

Warto jednak wyraźnie podkreślić, iż zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego polecenie pracodawcy do wykonywania pracy w nadgodzinach nie musi być wyraźne i nie wymaga szczególnej formy. Brak sprzeciwu wobec zamiaru wykonania przez pracownika obowiązków służbowych może być zakwalifikowany jako dorozumiane polecenie świadczenia pracy w godzinach nadliczbowych” (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 maja 1998 roku, I PKN 122/98).

Jeśli przedstawiciel handlowy zajmuje się obowiązkami służbowymi poza godzinami umownie wskazanymi jako czas pracy (przykładowo 8:00-16:00 w dniach poniedziałek-piątek), powinien on zostać odpowiednio wynagrodzony za nadgodziny. Są dwa sposoby zapłaty za pracę w nadliczbowym czasie: w postaci oddania dnia wolnego lub dodatkowego wynagrodzenia (premii). By jednak mieć podstawę do wynagrodzenia nadgodzin, handlowiec musi odpowiednio udokumentować czas ponadliczbowej pracy – poprzez ewidencję i przedłożenie dowodów. 

Podsumowanie